4 troxoi website home 4 troxoi forum

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΣΗΣ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ 4ΤΡΟΧΟΙ

Γιάννης Eυσταθιάδης

«... Το ?είμαστε όλοι Αμερικανοί?, εκτός από την ανθρωπιστική του διάσταση, θα μπορούσε
να αποκτήσει και μια περαιτέρω ερμηνεία...»

Heat parade

ΠPOΣΠAΘΩ να φανταστώ τον τίτλο μιας εφημερίδας των αρχών του ?50, ο οποίος θα περιέγραφε
τις πρόσφατες τρομοκρατικές ενέργειες:
«ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗΝ ΕΠΙΘΕΣΙΝ ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ ΑΙ ΗΝΩΜΕΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΙ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ.
Αεροσκάφη προσέκρουσαν επί των διδύμων πύργων του Παγκοσμίου Εμπορίου. Αναφέρονται
χιλιάδες αγνοούμενοι. Εις ετοιμότητα αι αστυνομικαί και πυροσβεστικαί δυνάμεις».
Ακόμα κι αν οι λέξεις ήταν πιο αιχμηρές, ποτέ δε θα μπορούσαν να αποκτήσουν τη δυναμική
της εικόνας. Επιπλέον, οι λέξεις περιγράφουν το συμβάν σε χρόνο παρελθόντα, και η διαφορά
της χρονικής αλληλουχίας λειτουργεί παρηγορητικά: το γεγονός είναι ήδη παρελθόν. Αλλά και
η ροή του χρόνου που ενσταλάζεται στην πληροφορία έχει επουλωτικές ιδιότητες.
Ο χρόνος που θα μεσολαβούσε έως την άλλη μέρα με τις νεότερες ειδήσεις, κάνει δυνατή την
αφομοίωση του κακού νέου, μια και το θυμικό λειτουργεί περίπου σαν το στομάχι και έχει
πεπερασμένες αντοχές χώνευσης.
Η παλιά έντυπη ενημέρωση είχε το πλεονέκτημα του αργού χρόνου κατάποσης, που μπορούσε ν?
απορροφήσει τη θλίψη χωρίς να προκαλέσει σύνδρομα πανικού. Αντιθέτως, η εικόνα που, ούτως
ή άλλως, προηγείται του λόγου (το παιδί πρώτα βλέπει και μετά μιλάει), δημιουργεί
εικαστικά ένα σύνδρομο γενικευμένης διάλυσης, γιατί ο τηλεθεατής είναι μάρτυρας μιας
επίθεσης που δεν έχει ούτε γεωγραφικά, ούτε χρονικά όρια και εισέρχεται κατευθείαν στο
δικό του μικρόκοσμο.
Όταν ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε «απευθείας σύνδεση με την ιστορία»,
αποσυντονίζονται οι κριτικές του δυνατότητες και οι συναισθηματικές του αντοχές. Και η
παράνοιά του να προβλέπει και να προγραμματίζει το επόμενο βήμα της ιστορίας στην οθόνη
του, με τον ίδιο τρόπο που προγραμματίζει την εγγραφή μιας ταινίας στο βίντεο,
ενεργοποιεί τη μοιρολατρία του. Η δεισιδαιμονία του εικονικά ορατού μέλλοντος, μόνο με
ψυχοφάρμακα αντιμετωπίζεται, καθώς παραμένει, ως στόχος, καθηλωμένος στο κάθισμα της
τηλεόρασης, αναμένοντας το επόμενο χτύπημα, που δεν είναι πια γι? αυτόν κομμάτι
ενημερωτικής πληροφορίας, αλλά πραγματικό σήμα κινδύνου. Αυτός ο ιδιότυπος πόλεμος της
τρομοκρατίας έχει προκαλέσει χιλιάδες νεκρούς, αλλά, κυρίως, εκατομμύρια «αιχμαλώτους»
του φόβου. Συνέπεια αυτού είναι στη δημοκρατική χώρα, όπου κυκλοφορούν ελεύθερα τα
εγχειρίδια για την κατασκευή χημικών όπλων, να λογοκρίνονται διακριτικά οι πληροφορίες
για την καταστροφή, να ελέγχονται με σχολαστικότητα οι φωτογραφίες των ερειπίων και να
καταρτίζονται λίστες «ευαισθησίας» για τα μεταδιδόμενα τραγούδια προς εξορκισμόν των
άδικων και των σκληρών λέξεων. Πώς να ακουστεί ξανά το «It?s a wonderful world» στα αφτιά
εκείνου που αύριο θα πάει στο πολυτελές του γραφείο με την ασφυξιογόνο μάσκα υπό μάλης ή
θα μπει στο μετρό ή το αεροπλάνο με την αγωνία αν θα ολοκληρώσει το ταξίδι του; Πώς θα
είναι στο μέλλον οι ταινίες που σήμερα κατακλύζονται από βία ― όχι μόνο συλλογική
(καταστροφής), αλλά, πρωτίστως, ατομική; Τι γλώσσα θα μιλήσει η σχολή της ζωγραφικής
«σκληρότητας», ο καταγγελτικός ρόλος της λογοτεχνίας; Ποια θα είναι η αυριανή τηλεόραση,
το life style των περιοδικών; Αυτολογοκριμένα μηνύματα προς ένα ευνουχισμένο, ως προς την
ευτυχία, κοινό. Ναι: αυτά τα ολέθρια, διαβολικά πλάνα που είδαμε και ξαναείδαμε
εκατοντάδες φορές (ίσως αυτή η επανάληψη είναι κάπου και παρηγορητική, γιατί τα
εμφανίζουν σαν ψεύτικες εικόνες μιας σκηνοθετημένης μυθοπλασίας), να επιβεβαιώνουν πως η
κάμερα είναι φανατική, μια και καταγράφει τη ζωή και δεν την αναπαράγει απλώς, όπως ο
λόγος. Αναρωτιέται κανείς: την τρομοκρατική βία γνώρισε και η Γαλλία (επί Αλγερίας) και η
Μεγάλη Βρετανία (επί IRA) και η Γερμανία και η Ιταλία (με τις αναρχοαυτόνομες ταξιαρχίες
τους). Γιατί αυτή η διάλυση του Αμερικανικού Ονείρου αποκτά τέτοια οικουμενικότητα; Το
ότι για πρώτη φορά είδαμε την καταστροφή σαν διαβολικό super show και σε απευθείας
μετάδοση, ίσως να μην αποτελεί τη μόνη εξήγηση. Αλλά, με την ίδια έννοια που ένα
επιτυχημένο τραγούδι της Εσθονίας δεν επηρεάζει τις ακροαστικές συνήθειες του πλανήτη,
ενώ ένα αμερικανικό hit δίνει τις τάσεις σ? όλο τον κόσμο, θα μπορούσε να πει κανείς πως
αυτό το heat (από τη θερμοκρασία της ευφλόγιστης κατάρρευσης) δημιουργεί σ? όλες τις
αγορές το «μεγάλο σουξέ» του φόβου. ¶ρα, το «είμαστε όλοι Αμερικανοί», εκτός από την
ανθρωπιστική του διάσταση, θα μπορούσε να αποκτήσει και μια περαιτέρω ερμηνεία._ Γ. E.