Tαξιδεύοντας
Tο αληθινό ΛονδίνοKλασικός χριστουγεννιάτικος προορισμός το Λονδίνο, για το οποίο οι αναφορές, οι
περιγραφές και τα ιστορικά στοιχεία δεν μπορούν να μεταφέρουν αυτό που πραγματικά
αντιπροσωπεύει η βρετανική μητρόπολη. Μόνο εάν κάποιος αφεθεί στους ρυθμούς του, μπορεί
να συλλάβει την ουσία πίσω από την κοσμοπολίτικη βιτρίνα του.
Kείμενο: Θάνος Aνδρόνικος
Η ΛEΞH που μπορεί να περιγράψει με τον καλύτερο τρόπο το Λονδίνο είναι «κοσμοπολίτικο».
Ζει και πάλλεται στους ρυθμούς ετερόκλητων εθνοτήτων δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο
«κοινοπολιτειακό» αμάλγαμα μοναδικό στο είδος του. Aυτό το μωσαϊκό εθνοτήτων γοητεύει τον
ταξιδιώτη, αλλά ταυτόχρονα δείχνει να αγχώνει τους αυτόχθονες. H ανησυχία, που ευτυχώς
δεν έχει ακόμα μετουσιωθεί σε ξενοφοβία, πηγάζει από την πιθανότητα απορρόφησης των
τελευταίων, όπως αυτή προκύπτει από την αριθμητική υπεροχή των νεοφερμένων κατοίκων της
μεγαλούπολης. Όμως, προς το παρόν τουλάχιστον, η βρετανική κουλτούρα εξακολουθεί να είναι
κυρίαρχη!
Τα νέα δεδομένα
Η ιδιαιτερότητα του Λονδίνου, υπό το πρίσμα των παγκόσμιων εξελίξεων, γίνεται ακόμα πιο
εκκεντρική. Η εγγύτερη στην Αμερική, γεωγραφικά αλλά ηθικά και πολιτικά, χώρα φιλοξενεί
στη μητρόπολή της δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους εξ ανατολών. Η «ακροβασία» αυτή ανάμεσα στην
Aνατολή και τη Δύση σε επίπεδο κουλτούρας και συναλλαγών είναι οριακή, καθώς από όποια
μεριά και να γείρει η πλάστιγγα η αλληλουχία των επιδράσεων θα διαταράξει την παρούσα
ισορροπία.
Περπατώντας στους δρόμους του Λονδίνου, δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις ότι κάτι έχει
αλλάξει στην ατμόσφαιρα. Βέβαια, κάτι τέτοιο δε θα ήταν απαράδεκτο. Η πόλη που επέζησε
των αλλεπάλληλων γερμανικών βομβαρδισμών μένει ατάραχη μπροστά σε κάθε είδους απειλή. Η
ηρεμία είναι τέτοια, που μεταδίδεται ακόμα και στον τουρίστα, ο οποίος ζει στους ρυθμούς
της πόλης έστω και λίγες μέρες.
Η μνημειώδης βρετανική και λονδρέζικη αταραξία σε καμία περίπτωση δε μεταφράζεται σε
απάθεια και αδιαφορία. Ενδεικτικά είναι τα μέτρα που πήρε ο εθνικός τους αερομεταφορέας,
η British Airways, ο οποίος ήδη εξόπλισε μεγάλο μέρος του στόλου του με ενισχυμένες
πόρτες στα πιλοτήρια των αεροσκαφών, έτσι ώστε να εκμηδενιστούν τα ενδεχόμενα για
δυσάρεστες εκπλήξεις?
Πάντως, η αλήθεια είναι, ότι ανεξάρτητα με το πώς νιώθουν οι ίδιοι οι Βρετανοί, η
τουριστική κίνηση στο Λονδίνο φαίνεται ότι έχει μειωθεί αισθητά. Σκοπός είναι να υπάρχει
πληθώρα οικονομικών ευκαιριών, αλλά και υποφερτές ουρές στα πολυάριθμα αξιοθέατα της
πόλης.
Το travel or not to travel?
Το μεγαλύτερο θέμα των ημερών είναι μάλλον αυτό της ασφάλειας των πτήσεων και της
πιθανότητας τρομοκρατικών ενεργειών. Κανείς δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη και να
προτείνει απερίσκεπτα στους άλλους να ταξιδεύουν. Πρόκειται για μια απόφαση καθαρά
προσωπική. Όμως, έχει σαφείς ηθικές προεκτάσεις. Τα τρομοκρατικά χτυπήματα, όπως
φαίνεται, έπληξαν όχι μόνο τη Νέα Υόρκη, αλλά το δυτικό τρόπο ζωής γενικότερα. Από τη
στιγμή που κάποιος, με το φόβο μιας απροσδιόριστης απειλής, αλλάζει τις συνήθειες και τον
πρόγραμμά του σημαίνει ότι οι τρομοκράτες έχουν επιτύχει μέρος του σκοπού τους. Δεν
πρέπει να εθελοτυφλούμε. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι ο δυτικός τρόπος ζωής είναι ο
καλύτερος, εάν λάβει υπόψη του ότι μέσα στην ευημερία του αδιαφορεί για το μεγαλύτερο
μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει στα όρια της πείνας. Όμως, η οποιαδήποτε αλλαγή
δεν μπορεί να περάσει μέσα από ένα καθεστώς τρόμου. Μάρτυρες δεν υπάρχουν πια. Και δε
χρειάζεται να υπάρξουν. Απλώς είναι θέμα ηθικής τάξης να συνεχίσουμε να ζούμε βάσει των
αξιών που πιστεύουμε, και όχι βάσει αυτών που με οποιονδήποτε τρόπο προσπαθούν να μας
επιβάλλουν.
Οι λονδρέζικες σταθερές
Η αλλαγή φρουράς στο Mπάκιγχαμ είναι ίσως το κλασικότερο θέαμα του Λονδίνου. Από τότε που
η βασίλισσα μετέφερε την κατοικία της σε αυτό το παλάτι, το 1837, οι αλλαγές φρουράς
(καιρού επιτρέποντος) αποτελούν τη σημαντικότερη υπενθύμιση ότι όλα βαίνουν καλώς! Το
χειμώνα οι αλλαγές φρουράς γίνονται κάθε δεύτερη μέρα, κάποιους μήνες τις μονές και
κάποιους μήνες τις ζυγές ημερομηνίες ― καλό λοιπόν είναι, όποιος ενδιαφέρεται να τις
παρακολουθήσει, να ρωτήσει πρώτα! Η μεγαλοπρέπεια της φρουράς, πάντως, θυμίζει κάποιες
άλλες εποχές, όχι και τόσο μακρινές. Όπως άλλωστε και το στέμμα, που παρά τις
«στραβοτιμονιές» του διαδόχου, καλά κρατεί.
Εάν κάποιος έκλεινε τα μάτια του και προσπαθούσε να φέρει στο μυαλό του μια
χαρακτηριστική εικόνα του Λονδίνου, το πιθανότερο είναι ότι θα φανταζόταν την Τάουερ
Μπριτζ ή τον Πύργο του Σεντ Στέφενς, ή Μπιγκ Μπεν ―όπως είναι παγκοσμίως γνωστός―, από το
ρολόι που υπάρχει πάνω σε αυτόν. Και τα δύο αυτά μνημεία έχουν περάσει από τη σφαίρα του
αξιοθέατου σε αυτήν του συμβόλου και καθορίζουν ουσιαστικά το χαρακτήρα της αγγλικής
πρωτεύουσας.
Σημαντικό κομμάτι της νεότερης ιστορίας αλλά και της γενιάς είναι η Πικαντίλι Σκουέρ και
η Τραφάλγκαρ. Η πρώτη αντιπροσωπεύει τα νέα ρεύματα της αγγλικής έκφρασης, ενώ η άλλη τη
βρετανική ιστορία και παράδοση. Ο Καθεδρικός Nαός του Αγίου Παύλου, όπως και το Αββαείο
του Ουεστμίνστερ, είναι δύο ακόμα ορόσημα της ιστορίας του Λονδίνου, καθένα με τη δική
του ιδιαίτερη ιστορία.
Τον τελευταίο καιρό, μπορεί κανείς να θαυμάσει το Λονδίνο και από ψηλά, από το νέο
δημιούργημα των βραβευμένων σχεδιαστών Ντέιβιντ Μαρκς και Τζούλια Μπάρφιλντ, που
κατασκευάστηκε από την British Airways και φέρει το όνομα «Eye of London» (Μάτι του
Λονδίνου). Πρόκειται για μια τεράστια ρόδα με 32 κάψουλες 25 ατόμων η καθεμία, που
ανεβαίνουν σε ύψος 135 μέτρων, η οποία σχεδιάστηκε για τον εορτασμό του millennium (καιρό
είχαμε να ακούσουμε αυτήν τη λέξη?), με το σκεπτικό ότι παγκοσμίως ο κύκλος ως σχήμα
συμβολίζει το χρόνο και την αναγέννηση. Θεωρήθηκε λοιπόν το ιδανικό σύμβολο για τον
εορτασμό της αλλαγής της χιλιετίας. Φιλοδοξία των κατασκευαστών του είναι να συνδεθεί με
τον περιβάλλοντα χώρο, όπως ο Πύργος του ¶ιφελ με το Παρίσι και το ¶γαλμα της Ελευθερίας
με τη Νέα Υόρκη. Η θέα από την κορυφή του είναι ομολογουμένως εντυπωσιακή. Ο επισκέπτης
βλέπει την πόλη μέσα από μια καινούργια, κάπως ασυνήθιστη οπτική γωνία.
Αναζητώντας τη γνώση
Πέρα από τα διάφορα ιστορικά, παλαιότερα και νεότερα αξιοθέατα, το Λονδίνο είναι μία από
τις πιο ενδιαφέρουσες πόλεις για όσους αναζητούν τη γνώση, εξειδικευμένη και μη. Μέσα στα
περίπου 2.000 χρόνια της ιστορίας του, και κυρίως κατά την περίοδο των αποικιών,
δημιουργήθηκε ένα μοναδικό υπόβαθρο συλλογής γνώσεων, πληροφοριών και στοιχείων. Δεν
είναι τυχαίο ότι τα μουσεία του θεωρούνται από τα καλύτερα παγκοσμίως. Παρά την πικρία
μας για τα ελγίνεια μάρμαρα, δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε ότι το Βρετανικό Mουσείο
έχει μία από τις σημαντικότερες συλλογές αρχαιοτήτων. Για όσους αναζητούν πηγές για
οποιοδήποτε θέμα, το Λονδίνο είναι ο επίγειος παράδεισος. Εκτός από τα μουσεία, οι
βιβλιοθήκες, αλλά και τα βιβλιοπωλεία τους κρύβουν θησαυρούς γνώσεων για όσους
αποφασίσουν να τους αναζητήσουν. Η δυνατότητα αυτή, σε συνδυασμό με τις ποικίλες
κοινωνικές ζυμώσεις, έχει διαμορφώσει και ένα μέρος του Λονδίνου σε καλλιτεχνικό κέντρο.
Οι γκαλερί του, όπως η Τέιτ, έχουν διεθνή ακτινοβολία και κύρος, ενώ τα μιούζικαλ που
ανεβαίνουν στο Ουέστ Σάιντ, όπως τα «Cats», «Fantom of the Opera», «Jesus Christ
Superstar», προσελκύουν κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες θεατές από όλο τον κόσμο.
Ακόμα και η απλή αναφορά όλων των αξιοθέατων του Λονδίνου χρειάζεται πάρα πολλές σελίδες.
Ο ζωολογικός κήπος, το Mουσείο της Μαντάμ Τισό, ο Βοτανικός Κήπος, το Χάιντ Παρκ, το
Σόμερσετ Χάουζ και ο Πύργος του Λονδίνου είναι λίγα από αυτά, όπως και το BBC Τελεβίζιον
Σέντερ. Όμως, οι αναφορές, οι περιγραφές και τα ιστορικά στοιχεία δεν είναι ικανά να
μεταδώσουν αυτό που πραγματικά είναι η βρετανική μητρόπολη. Μόνο εάν κάποιος αφεθεί στους
ρυθμούς του Λονδίνου μπορεί να ανακαλύψει την ουσία πίσω από τη βιτρίνα. Και ίσως αυτή η
ουσία, μέσα στον κυκεώνα των διαρκών αλλαγών, να έχει κάτι σημαντικό να προσθέσει, καθώς
αποτελεί το «εκχύλισμα» της μακρόχρονης ιστορίας μιας πόλης που κάποτε ηγούνταν της
μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που γνώρισε η ανθρωπότητα. Η πόλη είναι εκεί. Από εκεί και
πέρα, εξαρτάται από τον ταξιδιώτη αν θα μπορέσει να την ανακαλύψει!
Ευχαριστούμε την British Airways και το Churchill Intercontinental London για τη
φιλοξενία του.