Aγωνιστική Iστιοπλοΐα Aνοιχτής Θάλασσας
Tο χρονικό μιας προσπάθειαςΓια να κατορθώσει ένας κυβερνήτης να οδηγήσει το σκάφος στη νίκη, πρέπει να συντονίσει με κάθε λεπτομέρεια την προσπάθεια, προκειμένου το κάθε μέλος του πληρώματος να παίξει σωστά το ρόλο του. Xαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ομάδα της «ΩKYAΛOY». H συνεργασία των μελών του πληρώματος και η εναρμόνισή του με το σκάφος είναι τα βασικά συστατικά της αγωνιστικής επιτυχίας.
Στη συγκεκριμένη προσπάθεια η διαδρομή στο χρόνο είναι σημαντικότερη από τη διαδρομή στο χώρο. H επιτυχής σύσταση κάθε ομάδας απαιτεί την ύπαρξη ενός «πυρήνα συγκέντρωσης», που θα αποτελέσει τον πόλο έλξης, στον οποίο θα ενσωματωθούν τελικά όλες εκείνες οι δομικές μονάδες που στη συνέχεια θα αποτελέσουν ένα λειτουργικό σώμα.
Ένας για όλους
Στη συγκεκριμένη ομάδα ο πυρήνας ήταν ο Γιώργος Έρτσος, ένας ιστιοπλόος που προέρχεται από τις επάλξεις των ολυμπιακών κατηγοριών και έχει ήδη καταθέσει τα διαπιστευτήριά του στα 470 (κατηγορία ιστιοπλοϊκών σκαφών). Σε μια εποχή που η παρουσία των ελληνικών πανιών στο εξωτερικό ήταν ιδιαίτερα υποβαθμισμένη (με την εξαίρεση κάποιων μεμονωμένων περιπτώσεων), σημείωσε μια σειρά από αξιόλογες επιτυχίες. Tο 1987 άρχισαν να γίνονται οι ζυμώσεις που μέσα σε ένα χρόνο οδήγησαν σε μία από τις σημαντικότερες νίκες σε παγκόσμια πρωταθλήματα. Η «OKYALOS SailingTeam» κατακτά την 1η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκαφών 1 τόνου, στην πόλη Έλμπα της Ιταλίας, νίκη η οποία επαναλαμβάνεται το 1989, όταν ο ίδιος αγώνας έγινε στην Αθήνα. Mία ακόμα επιτυχία σημειώνεται το 1990 στη Σουηδία, στην κατηγορία σκαφών 1 τόνου, όπου για άλλη μία φορά βρίσκονται στην 1η θέση, ενώ το 1993 κατακτούν τη 2η θέση στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ΙΜΧ 38 στην Ολλανδία με το σκάφος «ΩΚΥΑΛΟΣ VII».
Όλοι για έναν
Αν και οι διακρίσεις στους αγώνες είναι αυτές που οδηγούν στην καταξίωση, η μεγάλη επιτυχία είναι η διατήρηση των ομαλών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας. Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, όταν η ομάδα αποτελείται από πολλές και πολύ αξιόλογες μονάδες, και κινείται μέσα σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Σε ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος κινητήρια δύναμη είναι ο άνεμος. Όμως, για την εκμετάλλευσή του απαιτείται μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, όπου ο καθένας συμβάλλει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Σαν άθλημα, η ιστιοπλοΐα απαιτεί δύναμη, πνευματική και σωματική. Στα μικρότερα σκάφη ένα μέλος του πληρώματος ή και ο κυβερνήτης πρέπει να μπορεί να συνδυάζει και τα δύο. Στα μεγαλύτερα οι εργασίες κατανέμονται. Υπάρχει, λοιπόν, το after guard, η οπισθοφυλακή, η οποία αποτελεί τον εγκέφαλο του σκάφους. Ο ρόλος του tactician είναι να καθορίζει την πορεία στη θάλασσα, ανάλογα με τις αλλαγές του ανέμου, αλλά και τις αντιδράσεις των αντιπάλων. Είναι αυτός που φροντίζει για την τακτική και τη στρατηγική. Αντιμετωπίζει τον αγώνα σαν μια παρτίδα σκάκι με επιπρόσθετες δυσκολίες, καθώς η σκακιέρα ―ο θαλάσσιας στίβος― μεταβάλλεται συνεχώς. Tίποτα δεν μένει σταθερό: ο αέρας, το κύμα, το ρεύμα διαρκώς αλλάζουν. Σε μεγάλους αγώνες στην ανοιχτή θάλασσα σημαντική είναι και η βοήθεια που λαμβάνει από το navigator, ο οποίος με τη βοήθεια των πιο σύγχρονων οργάνων ―gps-plotter, weather fax, inmarsat c, deck-man, lap top με ειδικό software― βελτιστοποιεί την πορεία πάνω στο χάρτη σε σχέση με τη διαδρομή και τα εκάστοτε μετεωρολογικά δεδομένα.
Ο κυβερνήτης είναι ο αποδέκτης όλων των πληροφοριών, ενώ φροντίζει να τρέχει το σκάφος. Συνεργάζεται με όλους όσοι έχουν επιτελικές θέσεις, προκειμένου το σκάφος να κινείται με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα στη σωστότερη πορεία. Σε αντίθεση με τα άλλα αθλήματα, στη θάλασσα υπάρχει απειρία επιλογών σε ό,τι αφορά την πορεία, καθώς η διαδρομή δεν είναι καθορισμένη. Πάντως, μόνο μία οδηγεί στη νίκη.
Στην οπισθοφυλακή ανήκουν και οι trimmers, οι άνθρωποι που φροντίζουν ώστε τα πανιά να αποδίδουν τα μέγιστα. Είναι αυτοί που «αλλάζουν ταχύτητες» στο σκάφος ανάλογα με τις συνθήκες και τις επιταγές του κυβερνήτη. Όσο και αν αυτό φαίνεται περίεργο, στα ιστιοπλοϊκά σκάφη μπορείς να «αλλάζεις ταχύτητες», έτσι ώστε να μπορείς να έχεις καλύτερη γωνία σε σχέση με τον αέρα, μεγαλύτερη δύναμη για να περνάς το κύμα (σαν τις κοντές σχέσεις στα 4x4), μεγαλύτερη ταχύτητα για λίγο (overboost), ώστε να εκμηδενίσεις κάποιον αντίπαλο, βελτιστοποίηση της ταχύτητας του σκάφους και της γωνίας του ανέμου (overdrive)… Και όλα αυτά γίνονται παίζοντας με κάποια σκοινάκια, αλλάζοντας λίγο τη γεωμετρία του πανιού, αλλά και το σχήμα του καταρτιού, παίζοντας στις τρεις διαστάσεις.
Το 1995, με οπισθοφυλακή τον Δημήτρη Δεληγιάννη και τον Δημήτρη Γεροντάρη, η ομάδα κατέκτησε την 1η θέση στην Εβδομάδα ΝΟΑ, στο βόρειο Αιγαίο, στην Εβδομάδα Κιέλου και στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα ΙΜΧ 38, ενώ το 1996 κατέκτησαν την 1η θέση στην Εβδομάδα ΝΟΑ και τη 2η θέση στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.
Manpower και όχι μόνο
Βέβαια, όσο καλά και αν λειτουργεί η οπισθοφυλακή, τίποτα δεν γίνεται σωστά, εάν δεν υπάρχει το κατάλληλο εκτελεστικό σώμα. Φυσικά, ισχύει και το αντίστροφο. Η ψυχή του πληρώματος είναι το crew boss, ο «λοχίας», αυτός που θα οργανώσει και θα συντονίσει το υπόλοιπο πλήρωμα. Συνήθως είναι και pit man ή «πιανίστας», αυτός δηλαδή που βρίσκεται εκεί που καταλήγουν τα περισσότερα από τα σκοινιά, πάνω στο κατάστρωμα. Η ιπποδύναμη του σκάφους είναι οι grinders, αυτοί που ουσιαστικά τραβούν τα περισσότερα σχοινιά κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ο ρόλος τους είναι καθοριστικός και δύσκολος, καθώς χρειάζεται να αποδίδουν στο μέγιστο βαθμό απότομα, χωρίς προθέρμανση και πολλές φορές με αντίξοες καιρικές συνθήκες, κρύο ή ζέστη. Ο πλωριός είναι ο ακροβάτης της παρέας. Είναι ο πρώτος που τρώει το κύμα στα όρτσα, αλλά και αυτός που θα ανέβει στο κατάρτι, εάν παραστεί ανάγκη. Όλες οι αλλαγές των πανιών περνούν από αυτόν. Αν και εκτελεστικό όργανο, πρέπει συνέχεια να είναι ένα βήμα μπροστά από τη σκέψη των επιτελικών, έτσι ώστε να προετοιμάζει στο μυαλό του την επόμενη κίνηση που θα πρέπει να γίνει. Ο «2», ακριβώς δίπλα στον πλωριό, αποτελεί το alter ego του, το χρήσιμο ίσκιο του που επεμβαίνει, όποτε ο «1» (πλωριός) χρειάζεται βοήθεια.
Με άτομα στο front guard όπως ο Σωτήρης Κάρταλης, η ανοδική πορεία συνεχίζεται και το 1997 με το σκάφος «ΩΚΥΑΛΟΣ ΙΧ», με το οποίο κατέκτησαν την πρώτη θέση στους αγώνες Αιγαίου Αρχιπελάγους, στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ΙΜΧ 38, στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα ΙΜΧ 38 και τη 2η θέση στην Εβδομάδα ΝΟΑ. Οι προσπάθειες, όμως, και οι επιτυχίες δεν περιορίζονται μόνο εντός των συνόρων, αλλά επεκτείνονται και εκτός, στον αγώνα 1D 48 στο Mαϊάμι, στη Σαρδηνία (Sardinia Cup) και στη Μαγιόρκα (Breitling Cup & Copa del Rey).
Eπαναλαμβανόμενη τελετουργία
Η σταθερή αυτή διαδρομή στο χρόνο βασίζεται σε μια αναγκαία επανάληψη: κάθε Τετάρτη απόγευμα το πλήρωμα συγκεντρώνεται. Πρόκειται για μια πάγια ιεροτελεστία, ένα πρώτο ξεκίνημα για κάθε πιθανή συνέχεια, που στην καθομιλουμένη αποκαλείται προπόνηση. Το σημαντικότερο είναι να διατηρηθούν οι κώδικες επικοινωνίας μεταξύ των μελών του πληρώματος και η επαφή όλων με το σκάφος και τη θάλασσα σαν τρόπο ζωής. Ακόμα και το ντύσιμο, η αλλαγή από τα ρούχα της καθημερινότητας στη νιτσεράδα παίζει το ρόλο του. Με την τελετουργική αυτή κίνηση το πλήρωμα αποβάλλει τα προβλήματα της ζωής στη στεριά και εισάγεται στη διαδικασία του ταξιδέματος, της διαδρομής με το σκάφος Το σκάφος λύνει τις πρυμάτσες και το ρεμέντζο και βγαίνει από το λιμάνι, για να διατηρήσει, να βελτιώσει ή να δοκιμάσει τις ικανότητές του.
Πρώτα βιράρεται η μαΐστρα, η μηχανή σβήνει, οι κουβέντες σταματούν. Με το βιράρισμα της τζένοας η διαδικασία έχει ξεκινήσει. Δεν έχει σημασία εάν η διαδρομή θα είναι δίωρη προπόνηση στο Φαληρικό Όρμο ή ένας μεγάλος αγώνας ανοιχτής θάλασσας στο Kάους (Cowes) ή στο Πόρτο Tσέρβo. Η αλληλουχία των πράξεων παραμένει πάντα η ίδια. Οι grinders σφίγγονται, ιδρώνουν, οι σκότες φερμάρονται και το σκάφος αρχίζει να τρέχει. Το τρίξιμο του σχοινιού στο βιτζιρέλο κρατά σε εγρήγορση το πλήρωμα που αντιδρά και πετιέται έξω από τα ρέλια σε κάθε ανέβασμα του ανέμου, σε κάθε σπιλιάδα. Σκάφος και πλήρωμα είναι πλέον μια ενιαία οντότητα, που νιώθει και αντιδρά: το πλήρωμα είναι η ψυχή του σκάφους και το σκάφος η προέκταση του πληρώματος. Με αυτά τα δεδομένα το 1999 κατέκτησαν, πλήρωμα και σκάφος, σκάφος και πλήρωμα, την 1η θέση στην Εβδομάδα ΝΟΑ, τη 2η θέση στον Αγώνα Αιγαίου Αρχιπελάγους και την 7η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα IMS.
H θεωρία της σχετικότητας
Η ταχύτητα σαν απόλυτος αριθμός μπορεί να μην εντυπωσιάζει ―8 κόμβοι στα όρτσα, 12 στα πρύμα― η καλύτερη απόδοση μέχρι τώρα είναι οι 22 κόμβοι. Όμως, η αίσθηση είναι μοναδική, καθώς το σκάφος σκίζει τα κύματα. Με 14 μέτρα μήκος και περίπου 4,5 μέτρα πλάτος, η «ΩKYAΛOΣ Χ» κινεί τους 9 τόνους της στη θάλασσα με χαρακτηριστική ευκολία, όταν βέβαια ξέρεις να τη χειρίζεσαι. Για όσους ξαφνιάζονται, τα περισσότερα σκάφη και, ιδιαίτερα, όσα έχουν μοναδικό χαρακτήρα, όπως το συγκεκριμένο, είναι γένους θηλυκού. Οι καμπύλες τους συγκινούν κάποιους ανθρώπους περισσότερο ή τουλάχιστον το ίδιο με μια γλυκιά ύπαρξη. Όπως, άλλωστε, και η δύναμή τους. Τα 160 τετραγωνικά ιστιοφορίας στα όρτσα και τα 270 στα πρύμα είναι αρκετά, για να το ωθήσουν μέσα από τα κύματα και να το οδηγήσουν μακριά, σε ξένες θάλασσες.
To καλοκαίρι του 2000 συμμετείχε σε πανευρωπαϊκούς αγώνες, όπως το IMS European Championship, στην Πούντα Άλα της Ιταλίας, παίρνοντας την 8η θέση ανάμεσα σε 43 συμμετοχές, και στο Nastro Azzuro Sailing Week, στο Kάπρι, όπου κατέκτησε τη 2η θέση ανάμεσα σε 15 συμμετοχές.
Τα ανθρακονήματα της γάστρας της την έχουν βοηθήσει να επιβιώσει παρά τα αλλεπάλληλα χτυπήματα που δέχεται από τα κύματα και παρά τις πίεσεις που της ασκεί το πλήρωμα. Η στιβαρή κατασκευή της τής επιτρέπει να αντεπεξέλθει στις στρεβλώσεις. Το ίδιο και το κατάρτι. Όμως, η «ΩKYAΛOΣ» θέλει και αυτή την περιποίησή της. Χρειάζονται πολλές ώρες δουλειάς στη στεριά, για να μπορέσει το σκάφος να αποδώσει σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πληρώματος. Πρόκειται, όμως, για μια αμοιβαία σχέση, όπου ο ένας φροντίζει για τον άλλον.
Sempre navigare (αιέν ταξιδεύειν)
Κάθε διαδρομή στη θάλασσα με ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος για αγώνα, προπόνηση ή απλά βόλτα αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της στην ψυχή των ταξιδιωτών. Τα αισθήματα εναλλάσσονται, ανάλογα πάντα με την ένταση ή την απουσία αυτής. Πολλές φορές οι συνθήκες είναι τέτοιες, που αναρωτιέσαι γιατί βρίσκεσαι εκεί. Όμως, άλλες τόσες, οι συνθήκες είναι τέτοιες, που σε κάνουν να νιώθεις τους λόγους. Αν παράλληλα με την απόλαυση του ταξιδιού εισάγεις και κάποιον άλλο σκοπό, τη συνεχή βελτίωση όχι ανταγωνιστικά, σε σχέση με τους άλλους, αλλά ιδεαλιστικά, σε σχέση με το ιδανικό, τότε μια απλή διαδρομή με ένα σκάφος, ακόμα και λίγα μέτρα μακριά από τη στεριά, σφυρηλατεί καινούργιες αρχές και καθορίζει μια νέα ποιότητα στη ζωή.