Με φουσκωτό στον Άγιο Νικόλαο
Ταξίδι στη διαχρονική μαγεία της ΜεγαλονήσουΟδηγοί μας στη θαλασσινή αυτή διαδρομή από τη Σαπιέντζα μέχρι τον Μόχλο, στον κόλπο του Μιραμπέλο, ήταν άνθρωποι που ξέρουν, αγαπούν και πονούν τον τόπο τους, άνθρωποι που αγωνίζονται, για να διατηρήσουν την ομορφιά που μαγεύει την ψυχή τους.
Παρακάμπτοντας τη χρονική αλληλουχία της περιήγησης, αξίζει να αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό. Φτάνοντας νωρίς το απόγευμα στον Μόχλο, αποφασίσαμε να κάνουμε μια στάση στο γραφικό αυτό χωριό, εκεί που σκέφτεται να αποσυρθεί ένας από τους συνταξιδιώτες μας, όταν αποκάμει από τη ζωή στον Άγιο Νικόλαο! Γνωστός στους ντόπιους, μάς σύστησε σε μια παρέα γερόντων που κάθονταν γύρω από μια καράφα ρακί και αγνάντευαν τη θάλασσα. Λίγο αργότερα, ένας από τους γέροντες σηκώθηκε και ρώτησε: «Ποιος από εσάς είναι ο δημοσιογράφος;» Αν και η ιδιότητα αυτή μου φάνηκε βαριά και αταίριαστη στο σκηνικό, αποκρίθηκα καταφατικά. Κοντοστέκεται λίγο και συνεχίζει: «Αυτό το βουνό που θωρείς εκεί πρέπει να έρθεις άλλη μέρα για να το φωτογραφίσεις, μια μέρα με ήλιο περισσότερο, χωρίς σύννεφα, το δειλινό, για να δεις πώς παίζουν οι ίσκιοι στις χαράδρες του. Τότε είναι πολύ όμορφο. Και τώρα είναι, αλλά τότε είναι πιότερο». Πώς, λοιπόν, να εξηγήσει κανείς, αν δεν αποδεχτεί τη μαγεία που ασκεί ο τόπος, ότι ένας γέροντας που βλέπει το ίδιο τοπίο, χρόνια τώρα, εξακολουθεί να το βρίσκει όμορφο, εξακολουθεί να το θαυμάζει και να νιώθει μια γαλήνη και μια ηρεμία μέσα του, κάθε φορά που το αντικρίζει. Στην Κρήτη, παραδοσιακά, οι γέροντες είχαν σημαντική θέση στην κοινωνία λόγω της σοφίας τους. Μήπως και τα συγκεκριμένα λόγια δεν σπρώχνουν τη σκέψη σε νέες αναζητήσεις, πιο κοντινές και πιο απτές; Διότι ο σύγχρονος άνθρωπος αναζητεί την ομορφιά και την ψυχική γαλήνη σε τεχνητούς ή μακρινούς «παραδείσους» και αρνείται πεισματικά να την αναζητήσει ή να την δει, ακόμα και όταν βρίσκεται δίπλα του, μπροστά στα μάτια του.
Όμως, και οι νέοι της περιοχής, ορισμένοι τουλάχιστον, αυτοί που γνωρίσαμε, είχαν κάτι να μας προσφέρουν σε ό,τι αφορά τη σχέση τους με τον τόπο τους. Μπαίνοντας σε έναν από τους ωραιότερους όρμους της περιοχής, που κατά καιρούς έχει φιλοξενήσει διεθνείς σούπερσταρ, όπως ο Σπίλμπεργκ, ο Μιχάλης, που ήταν στην παρέα μας, μας έδειξε ένα αλμυρίκι δίπλα στην παραλία λέγοντας: «Αυτό ήταν ένα από τα τρία που φύτεψα, το μόνο που γλίτωσε από τις αιγές που κατεβαίνουν εδώ. Ούτε ένας φοίνικας δεν γλίτωσε, παρότι τον είχα ζώσει με σύρμα». Η παρέμβαση αυτή στο περιβάλλον, το φύτεμα ενός ταπεινού θάμνου, όπως το αλμυρίκι, σε μια δύσβατη παραλία, για να έχει έναν ίσκιο να ξαποστάσει, όποτε περνάει από εκεί, είναι μια κίνηση μιας άλλης εποχής και νοοτροπίας.
Εκτός από τους ανθρώπους, στα παράλια του Λασιθίου, στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου, αυτό που μας συνεπήρε ήταν η ομορφιά της φύσης μέσα και έξω από τη θάλασσα. Οι αστικές μας καταβολές και η απομάκρυνσή μας από το φυσικό περιβάλλον που αυτές συνεπάγονται έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση θαυμασμού σε κάθε συνάντηση, την οποία θα θεωρούσαμε πέρα από τα συνηθισμένα. Και αυτές οι συναντήσεις ήταν πολλές. Σίγουρα, η εντυπωσιακότερη ήταν τα κρι-κρι, ένα από τα σπάνια προστατευόμενα είδη, που ζει μονάχα σε τρία μικρά νησιά κοντά στις ακτές της Μεγαλονήσου. Ένα από αυτά είναι οι Άγιοι Πάντες, που βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση από το λιμάνι του Αγίου (το Νικόλαος, στην περιοχή, συνήθως παραλείπεται). Ο πληθυσμός τους αυτή τη στιγμή ξεπερνάει τα 300 ζώα, τα οποία, αν και προστατεύονται, δεν είναι εξοικειωμένα με τον κόσμο ή τις βάρκες. Ιδιαίτερα τους χειμωνιάτικους μήνες που οι επισκέψεις στο νησί είναι αραιές, τα κρι-κρι απομακρύνονται μόλις ακούσουν σκάφος να πλησιάζει. Γι’ αυτό, χρειάζεται καρτέρι και υπομονή…
Οι ερωδιοί διασπούν τη «μονοτονία» των γλάρων, όπως και τα αγριοπερίστερα, τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στα απόκρημνα βράχια των ακτών. Το Γλαρονήσι, όπως άλλωστε φανερώνει το όνομά του, είναι το απόλυτο βασίλειο των γλάρων. Βέβαια, και εκεί υπάρχουν εκτοπισμένες μειονότητες από άλλα θαλασσοπούλια.
Συνήθως εντυπωσιαζόμαστε από την πανίδα μιας περιοχής, ενώ αγνοούμε τη χλωρίδα της. Η Κρήτη, όμως, είναι γνωστή για τα πολλά βότανα, τα χόρτα και τα αγριολούλουδα της υπαίθρου της, τα οποία αποτελούν και μία από τις βασικότερες πηγές της διατροφής των κατοίκων της. Όταν αντικρίζει κανείς την κάπαρη να φυτρώνει στις σχισμές ενός βράχου, νιώθει μια περίεργη συγκίνηση, καθώς βλέπει πως ακόμα και αυτό το αφιλόξενο μέρος μπορεί να συντηρεί τη ζωή…
Οι λάτρεις της κατάδυσης, ελεύθερης ή αυτόνομης, σίγουρα θα ενθουσιαστούν από την υποθαλάσσια ζωή. Οι συναντήσεις με θαλάσσιες χελώνες δεν είναι σπάνιες, ενώ με δελφίνια ανήκουν στην ημερήσια διάταξη. Από ψάρια υπάρχουν όλα, εκτός από σφυρίδες. Οι γνώστες, πάντως, αυτοί που αναζητούν τις δυνατές συγκινήσεις, εάν διαθέτουν υπομονή, θα έχουν τη δυνατότητα για συναντήσεις με τις πολυπόθητες συναγρίδες!
Πάντως και όσοι μείνουν πίσω, στη στεριά ή στο σκάφος, δεν θα πρέπει να παραπονιούνται, καθώς τα χρώματα του νερού, αλλά και οι σχηματισμοί των βράχων θα τους ανταμείψουν. Λίγα μέρη στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο, μπορούν να «καυχηθούν» ότι έχουν μεγαλύτερη διαύγεια νερών από αυτήν του κόλπου του Μιραμπέλο. Αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού η περιοχή είναι ανοικτή στο πέλαγος και ο βυθός στο μεγαλύτερο μέρος του βραχώδης.
Σε κάθε μέρος που επισκεπτόμαστε, αυτό που διερευνούμε είναι το τρίπτυχο άνθρωποι-φύση-Iστορία. Όλη η περιοχή του νομού Λασιθίου είναι πολύ πλούσια σε Iστορία, καθώς κατοικείται από τα μινωικά χρόνια μέχρι σήμερα. Πάνω στην Ψείρα υπάρχουν ερείπια που πιστεύεται ότι αποτελούσαν την εξοχική κατοικία του Μίνωα, ενώ ακριβώς απέναντι αρχαία λατομεία προμήθευαν τα ανάκτορα με δομικά υλικά. Δεν είναι λίγα τα σημεία, όπου ο αρχαίος ελληνικός και προελληνικός πολιτισμός «συναντά» τη σύγχρονη Ελλάδα και την Ορθοδοξία. Απέναντι από τον Μόχλο, ένα μικρό ξωκλήσι είναι χτισμένο δίπλα σε μυκηναϊκούς τάφους. Όπως και μια πρωτοχριστιανική εκκλησία κοντά στην Ελούντα. Αλλά πιο εντυπωσιακό από όλα είναι το κάστρο στη Σπιναλόγκα, ένα κτίσμα που με μια πρώτη ματιά γεννά ανάμικτα αισθήματα. Ίσως η γνώση της ιστορίας του ―από απόρθητο ενετικού κάστρου, μετά από 200 χρόνια τουρκοκρατίας και πολλές πολιορκίες, σε λεπροκομείο στη συνέχεια, μέχρι το 1954― να αποπνέει ακόμα τον πόνο, την αγωνία και το φόβο των ανθρώπων που έζησαν εκεί.
Το ιστορικό κάστρο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα υπερπολυτελή ξενοδοχεία που υπάρχουν στη γύρω περιοχή της Ελούντας. Στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου μπορεί κανείς να βρει ό,τι κατάλυμα επιθυμεί, από το πιο απλό ως το πλέον εξεζητημένο. Βέβαια αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το φουσκωτό έσκιζε με μεγάλη ευκολία τη θάλασσα. Ο καιρός ήταν καλός, σχεδόν καλοκαιρινός. Το πέλαγος ήρεμο και φιλόξενο. Στην περιοχή αυτή, ανάλογα με τον καιρό, πάντα υπάρχει κάποιο μέρος που απαγκιάζει ακόμα και με τους χειρότερους αέρηδες. Οι συνθήκες ήταν ιδανικές, ώστε να μην έχουμε έννοιες. Δεν θέλαμε καν να ζορίσουμε το γκάζι. Δεν βιαζόμασταν. Εκτόνωση ήταν το ίδιο το ταξίδι. Και η ηρεμία που πήγαζε από τους γύρω ρυθμούς, της φύσης και των ανθρώπων, έμοιαζε να πλημμυρίζει τα πάντα. Η μεγάλη δύναμη του σκάφους είναι ότι, από τη στιγμή που θα λύσεις τους κάβους, νιώθεις ότι μεταφέρεσαι σε έναν άλλο κόσμο, από όπου μπορείς να είσαι απλός παρατηρητής/καταγραφέας της καθημερινότητας του κόσμου. Το σκηνικό του κόλπου του Μιραμπέλο, αλλά και ο ήρεμος χαρακτήρας των συνταξιδιωτών μας συνέβαλαν καθοριστικά σε αυτό. Δένοντας στη μαρίνα του Αγίου Νικολάου, το ερώτημα για κάποιον που ζει στην πόλη είναι αναπόφευκτο: Πού χάσαμε την πορεία;
Πληροφορίες: η μαρίνα του Αγ. Νικολάου προσφέρει όλες τις ανέσεις για τον ελλιμενισμό (ρεύμα, νερό πάνω στο μόλο) όσο και για τη φύλαξη σκαφών. Με βάθος που φτάνει τα 6 μέτρα, μπορεί εύκολα να φιλοξενήσει μεγάλα σκάφη. Επίσης, η μεγάλη γλίστρα που διαθέτει, σε συνδυασμό με τους μεγάλους χερσαίους χώρους, καθιστά τη μαρίνα ιδανική για το «ρίξιμο» σκαφών, φουσκωτών και ταχυπλόων.
Ευχαριστούμε το δήμο Αγίου Νικολάου και το δήμαρχο Ε. Ζερβό, καθώς και τους Δ. Αλτσιάδη, Γ. Μιχαηλίδη και Μ. Βασιλάκη για τη βοήθειά τους.