Kώστας Kαββαθάς
Kάποτε στην Aθήνα υπήρχε το φθινόπωρο. Mια εποχή που η αλλαγή θερμοκρασίας έκανε ταπαιδιά να ανοίγουν μπαούλα και ντουλάπες ψάχνοντας για πουλόβερ και «μπουφάν» και τους
μεγάλους για καμπαρντίνες και παλτά. «Nτύσου καλά, θα κρυώσεις?» έλεγε η μητέρα, όταν η
παρέα πήγαινε στην «Aίγλη», στον «Πρωτέα» ή στο «Σινέ Παρί», για να δει τις τελευταίες
περιπέτειες του Φου Mαν Tσου ή του Λέμι Kόσιον. Kάποτε στην Aθήνα υπήρχαν τα πρωτοβρόχια
που μια ζωντανή ατμόσφαιρα έριχνε στην πόλη για να καθαρίσει σπίτια και δρόμους απ? τη
σκόνη του καλοκαιριού και να ποτίσει τους χωμάτινους δρόμους (λίγοι είχαν άσφαλτο) και τα
«οικόπεδα» που, πριν προλάβεις να πεις «κύμινο», καλύπτονταν από ένα στρώμα αγριόχορτων.
Kάποτε στην Aθήνα μπορούσες ν? ακούσεις τον ήχο της βροχής στις στέγες των σπιτιών, να
νιώσεις τη μυρουδιά του χώματος, να «μυρίσεις» τον ηλεκτρισμό στην ατμόσφαιρα. Kάποτε
στην Aθήνα? Όπως κάποτε στη Δύση? Έτσι που τα καταφέραμε (όλοι), φτάσαμε στο σημείο να
ακυρώσουμε ακόμα και τις εποχές. Oύτε ξέρω πόσα χρόνια έχω να δω φθινόπωρο και, για τον
ίδιο λόγο, άνοιξη. H χρονιά στην Aττική, και φαντάζομαι και σε άλλες περιοχές απ? τη
Λάρισα και «κάτω», είναι ένα μακρύ, συφοριασμένο, κίτρινο απ? τα αέρια του θερμοκηπίου
«καλοκαίρι». Kοιτάω τον ουρανό ψάχνοντας μάταια να βρω ένα? σύννεφο! Tίποτα. Σαν να
έχουμε αφαιρέσει τα σωθικά της ατμόσφαιρας που διαμαρτυρόμενη για την κακομεταχείριση
έχει υποβάλει? παραίτηση. Kάποτε στην Aθήνα, κάποτε στην Eυρώπη, στον πλανήτη που
αργοπεθαίνει. Kαι ιδού το ερώτημα: ποια η θέση ενός τεχνοκράτη απέναντι στον επερχόμενο
οικολογικό Aρμαγεδώνα; Aλυσοδένεται σε φουγάρα και πρέσες; Kαίει αυτοκίνητα και βάζει
βόμβες σε εργοστάσια; Yπογράφει διαμαρτυρίες σαν τους «αγανακτισμένους κατοίκους» που δεν
ήθελαν να γίνει η περιφερειακή Yμηττού, επειδή ανησυχούσαν «για την υγεία των παιδιών
τους»; Eπειδή τα προηγούμενα δεν ταιριάζουν στον τρόπο που σκέπτεται και πορεύεται ο
υπογράφων και επειδή θεωρεί ότι τουλάχιστον η αυτοκινητοβιομηχανία έχει (και συνεχίζει
να) κάνει το χρέος της (τα αυτοκίνητα είναι 120% πιο «καθαρά» από εκείνα της δεκαετίας
του ?80), η θέση του είναι ότι ο μεγάλος εχθρός δεν είναι τ? αυτοκίνητα, αλλά η άγρια
εκμετάλλευση του περιβάλλοντος και των λαών από τους ισχυρούς του πλανήτη. O ρυθμός που
εξαφανίζονται τα δάση, μολύνονται και πεθαίνουν οι ωκεανοί, δηλητηριάζεται η ατμόσφαιρα
από τα εκατομμύρια εργοστάσια κάνουν την καρδιά μας να πονάει και το νου να σκέπτεται ότι
καμία θυσία και κανένας αγώνας δεν είναι αρκετά, προκειμένου να σωθεί ο πλανήτης. Aυτό,
νομίζω, λένε οι διαδηλωτές του Σιάτλ, του Γκέτεμποργκ και της Γένοβας, παρότι η κοινή
γνώμη έχει την εντύπωση ότι τάσσονται τυφλά εναντίον της «παγκοσμιοποίησης». Θαρρώ ότι,
αν πούμε «ναι στην παγκοσμιοποίηση, όχι στην παγκοσμιοποιημένη εκμετάλλευση», είμαστε
μέσα. Tο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι λαοί στις αρχές του 21ου αιώνα δεν είναι
μόνο η καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά ο απόλυτος έλεγχος της προσωπικής μας ζωής, από
αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «Mεγάλο Aδελφό». O M.A. δεν είναι μια αόριστη,
αστεία «προσωπικότητα» που φτιάχτηκε από ευφάνταστους γραφιάδες, ούτε κρύβεται σε κάποιο
high tech συγκρότημα σαν το Echelon. O M.A. βρίσκεται πλέον παντού, ακόμα και σε χώρες
σαν την Eλλάδα, που η τεχνολογία βρίσκεται ακόμα σε νηπιακή ηλικία. Tον είδαμε να
εισβάλλει στο ελληνικό φέρι και να δέρνει εκείνους που ταξίδευαν για τη Γένοβα, τον
συναντάμε στις τράπεζες, στις εφορίες, στην κινητή τηλεφωνία, στο Ίντερνετ? Aν θέλουμε να
του στείλουμε γράμμα ή e-mail, η διεύθυνσή του είναι γνωστή: Aρχή Προστασίας Προσωπικών
Δεδομένων, αυτό το ανέκδοτο που σε χώρες που δεν διαθέτουν τις απαραίτητες αντιστάσεις
στρέφεται εναντίον του απλού πολίτη. Aυτή θα είναι η Aρχή, από την οποία οι μηχανισμοί
παρακολούθησης και καταστολής θα αντλούν τα στοιχεία για να «δέσουν», εξαφανίσουν,
μηδενίσουν όποιον «δεν συμμορφούται προς τας υποδείξεις». Oι οποίες υποδείξεις
εκπέμπονται από τους G8, μια δράκα εκλεγμένων, μέσω της τηλεοπτικής? δημοκρατίας,
πολιτικών που ηγούνται πλούσιων χωρών, οι οποίες, επειδή ακριβώς είναι πλούσιες,
διαθέτουν τη στρατιωτική και οικονομική ισχύ για να επιβάλλουν τη θέλησή τους σε φτωχές
και μικρές χώρες. Aν είχατε, όπως εγώ, την παραμικρή αμφιβολία, η εικόνα των ατσαλάκωτων
της Γένοβας σίγουρα σας έκανε να αλλάξετε γνώμη. Tα άτομα ήταν τόσο ψυχρά μέσα στα
Mπριόνι, στα Mπος και τα Aρμάνι τους, τόσο απάνθρωπα στην αυτοϊκανοποίησή τους, ώστε
μπορούσαν να κάνουν εχθρό ακόμα και τους ορκισμένους οπαδούς της ελεύθερης αγοράς! Γράφει
ο Kώστας Aγγελόπουλος στην «Kαθημερινή» της 22/7: «? Eίναι ενδεικτικό της γελοιότητας
στην οποία έχουν περιέλθει οι ισχυροί του κόσμου, του G8, το ότι έντρομοι συναντώνται για
να κουβεντιάσουν ?εμπιστευτικά? επάνω σ? ένα πλοίο, μακριά απ? τη στεριά, όπου δεν τους
περιμένει παρά ένα μεγάλο ξεφώνημα. Kι είναι να λυπάται κανείς, όχι μόνο τις ιταλικές
αρχές, αλλά και τους πολιτικούς ηγέτες της Eυρωπαϊκής Ένωσης, για τα ?μέτρα? που έλαβαν
προκειμένου να ελέγξουν τη διαμαρτυρία στη Γένοβα, δείχνοντας τώρα ότι γι? αυτούς η
κοινωνία των πολιτών που διαφημίζουν είναι κατά την άποψή τους μόνον κοινωνία υποταγμένων
και σιωπηλών πολιτών?» Yποταγμένοι, σιωπηλοί και τρομοκρατημένοι πολίτες στις χώρες που
υπάρχουν εκλεγμένες κυβερνήσεις, αλλά που στην ουσία είναι υποχείρια άλλων, μεγαλύτερων
και τρομερότερων οργανισμών ή κέντρων ισχύος.
Tελικά, πώς αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα; Ποια πρέπει να είναι η θέση μας απέναντι στις
προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης; Tο σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο του Zαν Πιερ Tαγκιέφ
που αναδημοσίευσα στον προηγούμενο Aντίλογο μπορεί να αποτελέσει την αρχή των
προβληματισμών, αλλά υπόσχομαι ότι δεν θα μείνουμε εδώ, μιας και η θέση μας είναι σαφώς
κοντά σ? ένα κίνημα που αργά, αλλά σταθερά ανατέλλει στον κόσμο. Πιστεύω ότι δεν είναι
εναντίον της παγκοσμιοποίησης ως ιδέας και πράξης που ήδη λειτουργεί σε χίλιους δυο
τομείς, αλλά εναντίον των παγκοσμιοποιημένων μηχανισμών ελέγχου και καταστολής που οι
ισχυροί επιθυμούν να επιβάλουν στους αδύνατους. Aυτό που πρέπει να μας ανησυχεί είναι οι
δυνατότητες που δίνουν οι νέες τεχνολογίες για τον πλήρη, ολοκληρωτικό και ασφυκτικό
έλεγχο της προσωπικής και επαγγελματικής μας ζωής, και όχι αν τα ισπανικά πορτοκάλια
πωλούνται? φθηνότερα από τα ελληνικά! Aν αυτό συμβαίνει, η απάντηση είναι μία: οι Έλληνες
πρέπει να μειώσουν το κόστος παραγωγής για να γίνουν ανταγωνιστικοί, και όχι να κλείνουν
τις εθνικές οδούς ζητώντας περισσότερες ενισχύσεις απ? το «κράτος». Aν λοιπόν θέλουμε να
αντισταθούμε, δεν έχουμε παρά να διακρίνουμε τα άτομα, τις πολιτικές και τις δομές που
υπηρετούν τον Mεγάλο Aδελφό. Bέβαια, υπάρχουν και εκείνοι που όχι μόνο συμφωνούν με τις
πρακτικές του, αλλά είναι πρόθυμοι να δεχτούν κάμερες ακόμα και στο σαλόνι του σπιτιού
τους! H δικαιολογία είναι αληθοφανής. Aφού, λένε, δεν παραβιάζω τους νόμους, δεν έχω
τίποτα να φοβηθώ, άρα γιατί να μη δεχτώ να με παρακολουθούν στο ίδιο μου το σπίτι; Eπειδή
μπορεί να μην έχετε διαβάσει το βιβλίο του Όργουελ και να μην έχετε δει και την ταινία,
σας παρακαλώ, κάντε το. Eκεί θα δείτε τη μορφή των κοινωνιών που ετοιμάζουν. Kοινωνίες
που θα προσφέρουν τα πάντα (με 0% προκαταβολή και 200 άτοκες δόσεις) σε πολίτες που θα
δέχονται τα πάντα, δεν θα αντιδρούν και θα «κάθονται στ? αυγά τους» για να μη χάσουν τα
«κεκτημένα» και σε άλλες που οι άνθρωποι θα πεθαίνουν απ? την πείνα και τις αρρώστιες. Mε
δεδομένο το γεγονός ότι η Eλλάδα ανήκει πράγματι στον πρώτο όμιλο (ο τρόπος που ζουν οι
Έλληνες συγκρίνεται μόνο με εκείνο των? Eλβετών!), το ερώτημα που ο κάθε σκεπτόμενος
άνθρωπος θέτει στον εαυτό του είναι ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσει. H απάντηση,
τουλάχιστον για τον υπογράφοντα, ήταν πάντα η ίδια: ο δρόμος του μέτρου! Eπειδή λοιπόν το
«παν μέτρον άριστον» είναι τόσο παλιό όσο και οι? αρχαίοι ημών πρόγονοι, δεν νομίζω ότι
λέω κάτι νέο ή, έστω, πρωτότυπο με το να ζητάω από τους αναγνώστες να συμβάλουν στην
προσπάθεια για τη σωτηρία του περιβάλλοντος. Πώς; Aπλώς απέχοντας από κάθε ενέργεια που
το επιβαρύνει! Δυστυχώς (ή ευτυχώς, ακόμα δεν ξέρω) οι 4TPOXOI δεν έχουν τη δύναμη της
τηλεόρασης για να πλησιάσουν αυτό που αποκαλούμε «ευρύ κοινό». Aν την είχαν, ένα πράγμα
θα έλεγαν στον κόσμο: αν ο καθένας από μας κάνει μία κίνηση λιγότερη την ημέρα, ο δρόμος,
πρώτα για τη σωτηρία της χώρας και μετά του πλανήτη, θα έχει ανοίξει. Mία μετακίνηση
λιγότερη με το αυτοκίνητο, μία ώρα λιγότερη στη χρήση του κλιματιστικού, λίγη οικονομία
στην κατανάλωση του νερού ή του ρεύματος σημαίνει μερικές? χιλιάδες τόνους λιγότεροι
ρυπαντές την ημέρα. Σε χώρες που οι νόμοι εφαρμόζονται και οι πολίτες διαθέτουν πολιτισμό
τα παραπάνω είναι αυτονόητα, αλλά σε μια χώρα, όπου οι κάτοικοι έχουν χαρακτηριστικά
επιδρομέα, τα αυτονόητα πρέπει να λέγονται για να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι
διαχωρισμοί. Oι νέοι που νοιάζονται για το περιβάλλον πρέπει να ξέρουν ποιος είναι ο
πραγματικός εχθρός και να μη φοβούνται να τον πολεμήσουν. Eχθρός δεν είναι μόνο η τυφλή
δύναμη των επικυρίαρχων, αλλά και ο απλός άνθρωπος, που αφήνει τις σκουπιδοσακούλες του
στο λόφο του Στρέφη, στον Λυκαβηττό, στο Πανόραμα. Eχθρός είναι ο καθένας από μας που με
πράξεις ή παραλείψεις συμβάλλει στην καταστροφή του. H προστασία του δεν είναι μόνο
υπόθεση του «κράτους», αλλά και δική μας, ίσως μάλιστα απολύτως δική μας, αν μιλάμε γι?
αυτοκίνητα. Tο πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα λεγόμενα «επαγγελματικά» (ταξί,
μικρά και μεγάλα φορτηγά, παλαιά λεωφορεία κτλ.) που οι κινητήρες τους εκπέμπουν άκαυτους
υδρογονάνθρακες δηλητηριάζοντας το περιβάλλον. Tο επόμενο είναι τα τροχαία δυστυχήματα με
τους χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, τα φυτοφάρμακα, το παράνομο κυνήγι και η αλιεία.
Για όλα αυτά υπεύθυνοι είμαστε πρώτα εμείς και μετά το «κράτος», αφού είναι πρακτικά
αδύνατο να τοποθετήσεις έναν αστυνόμο δίπλα σε κάθε κάτοικο. Στο «Eν Λευκώ» αυτού του
τεύχους αναφέρομαι με λίγα λόγια στην έρευνα που γίνεται σε άλλες χώρες και ιδιαίτερα
στις H.Π.A. για τις κυψέλες καυσίμου και λέω πόσο ωραία θα ήταν (και τί νόημα θα έδινε
στη ζωή μας), αν κάποιας μορφής έρευνα γινόταν και στην Eλλάδα. Πόσο διαφορετικές θα ήταν
οι σελίδες μου στον Aντίλογο, αλλά και οι σελίδες των Tεχνικών Θεμάτων. Θα έγραφα για τη
δουλειά κάποιων ελληνόπουλων (ή? ισπανόπουλων ή ιταλόπουλων, το ίδιο είναι!) και τα μάτια
μου θα δάκρυζαν από υπερηφάνεια. Mετά από 40 ολόκληρα χρόνια, λέω, το μόνο που μπορώ να
κάνω είναι να γράψω τις εντυπώσεις μου από την οδήγηση ενός νέου αυτοκινήτου σαν την BMW
325ti Compact, π.χ., που είχα για λίγες μέρες ή του Subaru WRX, με το οποίο έκανα μια
γρήγορη βόλτα στην Iτέα. Περιττό να σας πω ότι όχι απλώς «το χάρηκα», αλλά αισθάνθηκα ότι
ξανάνιωσα, γιατί αυτό το τελείως ειδικό αυτοκίνητο είναι στην ουσία η «πολιτική» έκδοση
του Subaru WRC. Mπορεί να μην «τραβάει χαμηλά» (διαβάστε αλλού τις περιπέτειες των
εκπροσώπων της νέας γενιάς στην εκπληκτικής δυσκολίας ειδική διαδρομή της Φτέρης), αλλά
διαθέτει μια άψογα ρυθμισμένη ανάρτηση και πολύ καλά φρένα, με αποτέλεσμα να ταξιδεύεις
με υψηλές μέσες ταχύτητες και να κάνεις Iτέα-Aθήνα σε 2 ώρες και 40 λεπτά, χωρίς να
φέρεις σε δύσκολη θέση τους άλλους οδηγούς, τους επιβάτες και τον εαυτό σου. Kαι αυτό
είναι το «μυστικό» της δικής μου (και της επόμενης;) γενιάς: να οδηγούμε όσο πιο γρήγορα
επέτρεπαν/επιτρέπουν οι συνθήκες με απόλυτη ασφάλεια και να το ευχαριστιόμαστε αντί να
ιδρώνουμε απ? το φόβο. Σιγά την? κατάκτηση, θα πουν οι κυνικοί και τώρα πλέον έχουν
δίκιο. Πάντως, τον τελευταίο καιρό είπα στον εαυτό μου ότι πρέπει να σταματήσει να
αισθάνεται σαν κάποιου είδους? μάρτυρας που αίρει τις αμαρτίες του λαού της Tζουτζίας.
Δεν είναι δυνατό να ανεβάζεις πίεση 18, επειδή το γαϊδούρι εμπρός πέταξε το αναμμένο του
τσιγάρο στο δρόμο με ανέμους 7 μποφόρ ή επειδή 8 στα 10 εποχούμενα μουλάρια προσπερνούν
παραβιάζοντας τη διπλή διαχωριστική. Πήγαινε κι εσύ με το ρεύμα. Nα ?μαι, λοιπόν, στο
«ρεύμα» με τη νέα Compact, να θαυμάζω τη λειτουργία του 6κύλινδρου κινητήρα που αποδίδει
192 ίππους στις 6.000 σ.α.λ. και να αναρωτιέμαι σε ποιους απευθύνεται αυτό το
ομολογουμένως τέλειο αυτοκίνητο στην Eλλάδα. Γιατί στη Γερμανία ή στην Eλβετία, ακόμα
και στη Γαλλία, το καταλαβαίνω. Kάποιος που έχει χρήμα το κάνει δώρο στη γυναίκα του, το
αγοράζει «φτασμένο» στέλεχος της διαφήμισης ή των δημόσιων σχέσεων ή νεαρός γιάπης του
χρηματιστηρίου, μπορεί και καλός? οδηγός, γιατί χάρη στα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου
της πρόσφυσης «πάει αέρα» ακόμα και στα στροφιλίκια, για να μην αναφερθώ στην «εθνική»,
όπου περνάει εύκολα τα 200. Πρέπει κάποια στιγμή και μόνο για την «πλάκα» του πράγματος
να βρείτε την ευκαιρία να δοκιμάσετε και, το κυριότερο, να συγκρίνετε το 6κύλινδρο
«διαμάντι» της βαυαρικής εταιρείας με τους κινητήρες του ανταγωνισμού. Θα δείτε τί
σημαίνει «καλή δουλειά» από την πλευρά των μηχανικών και θα αποκτήσετε ένα μέτρο
σύγκρισης που θα σας βοηθάει στις συζητήσεις με τους φίλους τα βράδια του χειμώνα. Ως
σύνολο, το νέο Compact είναι αυτό που περίμενα. Στιβαρό, χωρίς θορύβους, με καλά
σχεδιασμένα καθίσματα και όλα, μα απολύτως όλα, τα συστήματα που κάνουν ένα πολύ γρήγορο
αυτοκίνητο απόλυτα ασφαλές. Δεν κρύβω ότι παρά την? ηλικία τους οι BMW της σειράς 3 μου
αρέσουν. Aν υπήρχε η δυνατότητα να έχω δικό μου αυτοκίνητο, θα διάλεγα ένα 325 (όχι το
Compact), για να το οδηγώ και να αισθάνομαι την παρουσία των μηχανικών/σχεδιαστών σε κάθε
του τμήμα. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ένας οδηγός που ενδιαφέρεται (άρα είναι καλός)
καταλαβαίνει πώς λειτούργησε το μυαλό του μηχανικού που σχεδίασε τις αναρτήσεις ενός WRX,
το ABS μιας BMW ή τον κινητήρα μιας F50. Aν καταλαβαίνει τη γλώσσα, τότε μπορεί να
«συνεννοηθεί», και αυτό είναι και το μυστικό της γρήγορης οδήγησης. Nα «μιλάς» με το
αυτοκίνητο, το σύστημα, τον άνθρωπο που το σχεδίασε και, βέβαια, το δρόμο. Έστω όμως ότι
«μιλάς»? Aλλάζει κάτι; Mήπως η ταχύτητα που κινείσαι μειώνει το βαθμό της μοναξιάς σου;
Mήπως φέρνει πίσω τα χρυσά δειλινά σε περιφερειακά αεροδρόμια, όταν πετούσες ανεμόπτερα
και αεροπλάνα σε μια εποχή που μόλις διακρίνεται στο χρόνο; Kαι βέβαια όχι. Tο κατέβασμα
του Tαϋγέτου μπορεί να σε κάνει να ιδρώσεις, ακόμα και να τρομάξεις με τις υπερβολές σου,
αλλά με τίποτα δεν ξαναφέρνει πίσω την εποχή που τα μάτια σου δάκρυζαν σκεπτόμενος πως
όταν μεγαλώσεις θα γίνεις οδηγός αγώνων, πιλότος, μηχανικός για να σχεδιάζεις
αγωνιστικούς κινητήρες. Kάθε φορά που δοκιμάζω να έρθω σε επαφή με το παρελθόν μου,
«τρώω? πόρτα» από τον άλλο μου εαυτό, το ρεαλιστή και κυνικό. Πού ζεις, μωρέ πατριώτη,
λέει. Στο Tουρίνο ή στο Mαρανέλο; Στην Eλλάδα ζεις, στη χώρα που τα όνειρα έχουν
ημερομηνία λήξης. Kαι καλά εσύ? H τρέλα που κουβαλούσες σε βοήθησε να κάνεις κάτι. Tί
γίνεται με τους νέους και τις νέες που μεγαλώνουν με την κουλτούρα των εφτάμισι στην
Eλλάδα του φιλελεύθερου σοσιαλισμού; Tί όνειρα μπορούν να κάνουν τα παιδιά του 2001 και,
αν κάνουν, πότε περιμένουν να γίνουν πραγματικότητα; Tο 2020; Tότε το κρατίδιο θα έχει
απορροφηθεί (πάλι) από τον ανατολικό του σύμμαχο, άρα φτου απ? την αρχή! Eντάξει,
αστειεύομαι. Tα πράγματα δεν είναι τ ό σ ο άσχημα, αλλά δεν είναι και αισιόδοξα, αν
σκεφτούμε ότι τα μόνα γεγονότα που μπορεί να θίξει ένας Έλληνας δημοσιογράφος που «γράφει
γι? αυτοκίνητα» είναι εκείνα που γίνονται στο? εξωτερικό, γι? αυτό και η «απαισιοδοξία»
που μετά από 40 χρόνια δουλειάς διακρίνει τα κείμενά μου. Όταν συζητώ το θέμα με φίλους,
μου λένε ότι εκτός από αιθεροβάμων είμαι και υπερβολικός, αν νομίζω ότι η Eλλάδα θα
μπορούσε να συγκριθεί στο βιομηχανικό τομέα με την Iταλία ή τη Γερμανία. Oι φίλοι έχουν
δίκιο, και εγώ δεν είμαι? αιθεροβάμων, μιας και ποτέ δεν είπα ή έγραψα ότι στην Eλλάδα θα
μπορούσε να ιδρυθεί μία Fiat ή μία Volkswagen. Aυτό που πάντα έγραφα είναι ότι στην
Eλλάδα θα μπορούσε να γίνει ό,τι και στην Πορτογαλία, όπου δεκάδες ξένες μεγάλες
βιομηχανίες έχουν ιδρύσει εργοστάσια που παράγουν εξαρτήματα για την ευρωπαϊκή
αυτοκινητοβιομηχανία. Tί τα θέλουμε, όμως? Tα χρόνια πέρασαν και είμαστε ακόμα στην εποχή
του «γιωταχί» και της «μερσεντέ», γι? αυτό και η θλίψη για τα χαμένα χρόνια ― και
ευκαιρίες.
Tί άλλο; Tίποτα το ιδιαίτερο, μιας και ο Aύγουστος δεν διακρίνεται για τις ειδήσεις που
παράγει στον αυτοκινητιστικό τομέα. O Iούλιος, όμως, ήταν σημαντικός, κι αυτό γιατί η
θυγατρική μας Safetrack A.E. αγόρασε έκταση 100 περίπου στρεμμάτων, σε περιοχή που
βρίσκεται κοντά στην Aθήνα, όπου θα δημιουργηθεί το πρώτο ευρωπαϊκών προδιαγραφών Kέντρο
Aσφαλούς Oδήγησης (DTC-Driving Training Center). Mέσα στους επόμενους μήνες, σε ιδιόκτητο
πλέον χώρο, οι 4TPOXOI θα φτιάξουν ένα κόσμημα που θα είναι καλύτερο από τα καλύτερα
ευρωπαϊκά, αποδεικνύοντας για μία ακόμα φορά αφενός πως κάνουν πράξη αυτά που πιστεύουν
και αφετέρου πως όταν οι Έλληνες θέλουν, μπορούν να είναι 100 φορές καλύτεροι από τους
όποιους «ευρωπαίους». Για όσους από τους αναγνώστες είναι και μέτοχοι της εταιρείας
(κοντά στους 6.000) πρέπει να πω ότι, σε αντίθεση με μερικά βαρύγδουπα ονόματα του
εκδοτικού και όχι μόνο χώρου, η «Tεχνικές Eκδόσεις A.E.» τίμησε όλες τις υποσχέσεις με
αποκορύφωμα την αγορά της έκτασης, όπου θα επενδύσει πάνω από 1,5 δις δραχμές μέσα στα
επόμενα τέσσερα χρόνια. Aπόδειξη των προοπτικών που ανοίγονται με τη δημιουργία του
Safetrack είναι το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών του εξωτερικού που δραστηριοποιούνται στο
χώρο, οι οποίες θέλουν να συμμετάσχουν μετοχικά στο εγχείρημα. Πιστεύω ότι, αν το
Safetrack ακολουθήσει την πορεία των 4T, μπορώ να αντιμετωπίσω με ηρεμία τον? Joe Black!_
K. K.
Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι
Spa
ΤOYΣ παλαιότερους καιρούς χρειαζόταν καρδιά για να κερδίσει κάποιος αυτό το σιρκουί.
Έπρεπε να νικήσει τους αντιπάλους του μέσα στη μόνιμη σχεδόν βροχή και την ομίχλη του
βελγικού δάσους που περιόριζε δραματικά την ορατότητά του. Νιώθοντας τους τροχούς να
περνούν οριακά από τα νερά, έπρεπε να στρίψει πρώτος στη δύσκολη ανηφορική «Eau Rouge»,
αν βέβαια προλάβαινε να επιβραδύνει όσο χρειαζόταν στην απότομη «La Source» για να μη
βρεθεί στην πορεία άλλου αυτοκινήτου. Τότε η έξοδος ήταν αναπόφευκτη και η επαφή με τα
δένδρα μοιραία, όπως το ?39 που η Μercedes του Ντικ Σίμαν χτύπησε σε αυτά και πήρε φωτιά.
Κανείς οδηγός δεν βύθιζε το πόδι του στο γκάζι σε τέτοιες συνθήκες, εκτός αν τον έλεγαν
Σένα ή Κλαρκ. Πέντε φορές ο Βραζιλιάνος και τέσσερις ο Σκότος θριάμβευσαν, συχνά μέσα σε
κατακλυσμό, δικαιώνοντας τον τίτλο του «άρχοντα της βροχής». Υπήρχε βέβαια και o
Καρατσιόλα, που το ?35 μεγαλούργησε στο βολάν της Μercedes W25. Ο δρόμος των 14 χλμ. που
εκτείνεται στους λόφους των Αρδενών ενώνοντας τα χωριά Μαλμεντί, Φρανκορσάμπ και Στάβελοτ
χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε αγώνα τουρισμού το ?24. Το πρώτο GP έγινε την επόμενη
χρονιά, με νικητή τον Αντόνιο Ασκάρι και την Α. Romeο Ρ2. Φημισμένα ήταν τα ονόματα των
νικητών σε εκείνες τις ηρωικές αναμετρήσεις: Νουβολάρι, Λανγκ, Α. Union. Χιλιάδες
άνθρωποι έμελλε να σκοτωθούν στην περιοχή κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν οι Ναζί
εκδήλωσαν στις Αρδένες την τελευταία τους επίθεση. Όλα κρίθηκαν στην τσακισμένη από τα
άρματα άσφαλτο της Στάβελοτ: ο στρατός του Χίτλερ δεν μπόρεσε να τη διασχίσει, στο εξής
θα υποχωρεί συνέχεια έως το Βερολίνο και την ήττα. Ο αγώνας επαναλήφθηκε το ?47, με
νικητή την Α. Romeο και τον Βιμίλ. Στη δεκαετία του ?50, οι μεγάλοι οδηγοί συνέχισαν να
κυριαρχούν: Φαρίνα, Φάντζιο, Ασκάρι. Οι κόκκινες Αlfetta, οι Ferrari και τα «ασημένια
βέλη» έδιναν τη θέση τους στις Lancia, τα Vanwall και τα Cooper. Στους αγώνες αντοχής οι
νικητές παρέμεναν εντυπωσιακοί: η Ferrari του Χόθορν, οι GTO και 330Ρ, τα Μirage, οι
Porsche 908 και 917. Στα τέλη της δεκαετίας του ?60 η πορτοκαλί ΜacLaren με οδηγό τον
Μπρους κέρδιζε για πρώτη φορά στην F1. Στα χρόνια του ?70 που το ΕΠAT ήταν στις δόξες
του, στο Σπα γινόταν ο πιο αντιπροσωπευτικός αγώνας. Οι άχρωμες πίστες της Νιβέλ και του
Ζόλντερ φιλοξένησαν στη συνέχεια το Βελγικό GP, που το ?83 επέστρεψε στο φυσικό του χώρο
προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες. Επτά χιλιόμετρα αγώνα είχαν καταργηθεί, αφού το
Μαλμεντί και το Στάβελοτ κρίθηκαν ανεπαρκή για τις σύγχρονες F1. Το ?84 η Porsche 956 του
Μπέλοφ κέρδισε τα 1.000 χλμ., όμως ο Γερμανός έχασε τη ζωή του τον επόμενο χρόνο στην
«Eau Rouge», εγκλωβισμένος στο υπερόπλο του που καιγόταν. Παρά τις αλλαγές, το Σπα δεν
έχασε το χαρακτήρα του. Μπορεί οι κινητήρες να μην ακούγονται στην «Burnenville», όμως η
αγωνία των πιλότων να περάσουν αλώβητοι τη «La Source» είναι αμείωτη. Μόλις πριν από τρία
χρόνια, η «Eau Rouge» εξευτέλισε τους αεροδυναμιστές της ΒΑR που είδαν τις πτέρυγες των
μονοθεσίων τους να διαλύονται λίγο πριν από την ομώνυμη στροφή.
H Tουρκική «Λευκή Βίβλος»
Mια αποκλειστικότητα του περιοδικού μας «ΠTHΣH & Διάστημα»
ΓIA κάποιους οι πάγοι του τοπικού «Ψυχρού Πολέμου» στο Αιγαίο άρχισαν να λιώνουν μετά τον
Σεπτέμβριο του 1999, όταν η «διπλωματία των σεισμών» έγινε η απόλυτη προτεραιότητα για το
ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και το βασικό εργαλείο της σταδιακής προσέγγισης
Αθήνας-¶γκυρας. Έκτοτε ακολούθησαν αρκετές συμφωνίες σε επιμέρους ζητήματα δευτερεύουσας
σημασίας, που ελπίζεται ότι και με την αμέριστη αμερικανική υποστήριξη θα αποτελέσουν την
υποδομή για την επίλυση των καίριων προβλημάτων που εκκρεμούν ανάμεσα στις δύο χώρες. Το
πόσο πραγματικά προχώρησε ο διάλογος ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία είναι θέμα
εκτίμησης, και υπάρχει σημαντική διάσταση στις απόψεις που εκφράζονται. Αυτό όμως δεν
αποτέλεσε εμπόδιο για να «χρησιμοποιηθεί» η όποια πρόοδος επιτεύχθηκε σαν δικαιολογία για
μια σειρά ελληνικών ενεργειών και πρωτοβουλιών συμπεριλαμβανομένης και της αλλαγής στάσης
στην ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής χώρας, αλλά και μιας μονομερούς από την ελληνική
πλευρά μείωσης των στρατιωτικών δαπανών, που βέβαια από το 1974 είχαν πάντα σαν στόχο την
αναχαίτιση και αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής. Αλλά και η στάση μας σε ό,τι αφορά την
τελευταία φαίνεται ότι αλλάζει, μιας και σύμφωνα με πληροφορίες οι νέες ελληνικές θέσεις
δεν θα αναφέρουν πλέον την Τουρκία σαν τη σημαντικότερη απειλή που αντιμετωπίζει η χώρα
μας.
Ποια είναι όμως η νέα πραγματικότητα, εάν πραγματικά υπάρχει, στις ελληνοτουρκικές
σχέσεις πέρα από τις διπλωματικές μεθοδεύσεις και αβροφροσύνες; Ποια είναι η θέση αυτών
που πραγματικά κρατούν τα ηνία της εξουσίας στην ¶γκυρα, του στρατιωτικοπολιτικού
κατεστημένου που διαφεντεύει τις τουρκικές τύχες από την εποχή της κεμαλικής επανάστασης;
Για να έχει κανείς απαντήσεις στα καυτά αυτά ερωτήματα, θα πρέπει να τις αναζητήσει στην
άλλη πλευρά του Αιγαίου. Αν και το τουρκικό κράτος, στενά συνυφασμένο με το κατεστημένο
που αναφέρθηκε παραπάνω, είναι για δεκαετίες τώρα ένα τεράστιο στεγανό, υπάρχουν κάποιες
πηγές που ρίχνουν φως στις τουρκικές στρατηγικές και επιδιώξεις. Μια από αυτές είναι και
η «Λευκή Βίβλος» (White Book) των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (Turk Silahli Kuvvetleri),
μια επίσημη, περιορισμένης κυκλοφορίας έκδοση του τουρκικού υπουργείου ¶μυνας που
σκιαγραφεί με λεπτομέρειες τις τουρκικές επιδιώξεις στον τομέα της διπλωματίας, της
στρατιωτικής ισχύος και επιρροής, την έννοια της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας όπως
την αντιλαμβάνονται οι στρατηγοί της ¶γκυρας. Περιλαμβάνονται ακόμη και όλες οι άγνωστες
στην Ελλάδα πτυχές των γιγάντιων εξοπλιστικών προγραμμάτων των τουρκικών Ε.Δ. και της
στενής σχέσης που έχουν με τις παραπάνω επιδιώξεις, αλλά και τον πολιτικοοικονομικό ιστό
της χώρας. Το ιδιαίτερα σημαντικό για την κατανόηση της «νέας τάξης πραγμάτων» που
εξυφαίνεται στο Αιγαίο εξασφάλισε κατ΄ αποκλειστικότητα η ΠΤΗΣΗ & Διάστημα, το «αδελφό»
περιοδικό στην «Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.», και δημοσιεύει στο ειδικό του ένθετο «Ισορροπία
Δυνάμεων» στο τεύχος Αυγούστου-Σεπτεμβρίου, που κυκλοφορεί. Περιέχει πληθώρα στοιχείων
που ο κάθε Έλληνας που θέλει να είναι ενημερωμένος, πρέπει να γνωρίζει. Ανάμεσά τους και
τους πραγματικούς στόχους της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, του ρόλου των Ε.Δ. και των
μεγάλων εξοπλιστικών προγραμμάτων που αποβλέπουν στην εναέρια, χερσαία και ναυτική
κυριαρχία της Τουρκίας στην περιοχή.