Xριστόφορος Kάσδαγλης
Υγιεινή δια(σ)τροφή«... μια βόλτα στις ταπεινές λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων ή στα απαστράπτοντα ράφια
κάποιας αλυσίδας φυσικής διατροφής. Ξεκινούν από τις ίδιες αφετηρίες, αλλά το ύφος, το
μάρκετινγκ, το αμπαλάζ ―ίσως και το ίδιο το προϊόν― είναι εντελώς διαφορετικά...»
Η EIΔHΣH έσκασε στο μυαλό μου σαν βόμβα μεγατόνων. Ένα τόσο δα μονοστηλάκι στην
εφημερίδα, που το ΄πιασα, συμπτωματικά σχεδόν, με την άκρη του ματιού. Τέσσερα στα πέντε
προϊόντα απ? αυτά που οι Eυρωπαίοι καταναλωτές πλήρωσαν αδρά, πιστεύοντας ότι είναι
οικολογικά, αποδεικνύεται ότι είναι συμβατικά, γράφει η γαλλική εφημερίδα «Κανάρ Ανσενέ»!
Στα 31 δις δραχμές ανέρχεται, λέει, ο τζίρος της «μαφίας πλαστών βιολογικών προϊόντων»
που ανθεί στη Βρετανία, στο Βέλγιο, στις Κάτω Χώρες, στην Ουκρανία και στη Γαλλία. Στην
Ελλάδα δεν κινδυνεύουμε τόσο. Υπανάπτυκτη αγορά, χαμηλοί τζίροι, μικρότερο και το κίνητρο
για τέτοιες απάτες. Ευαισθησίες αυτού του τύπου φτάνουν στα μέρη μας με διαφορά φάσης...
Δεν πειράζει, όμως, φροντίζουν να μας επαναφέρουν στην οικολογία οι Αμερικανοί με το
πείσμα τους στο Κιότο και με την εμμονή τους να σπρώξουν μεταλλαγμένους σπόρους στις
αγορές του κόσμου. Φροντίζουν οι Ευρωπαίοι με τις τρελές αγελάδες, τα μεθυσμένα κοτόπουλα
και τα μαστουρωμένα ψάρια. Φροντίζουν οι μπάτσοι που παραμονεύουν στο Σιάτλ, στο
Γκέτεμποργκ ή στη Γένοβα. Κι η τρύπα του όζοντος που επιτρέπει στις ακτίνες του ηλίου
αχαλίνωτες να σπαθίζουν στις ακρογιαλιές.
Σκέφτεσαι πως μια μικρή ανάσα μέσα σε όλα αυτά τα δεινά θα ήταν μια βόλτα στις ταπεινές
λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων ή στα απαστράπτοντα ράφια κάποιας αλυσίδας φυσικής
διατροφής. Ξεκινούν από τις ίδιες αφετηρίες, αλλά το ύφος, το μάρκετινγκ, το αμπαλάζ
―ίσως και το ίδιο το προϊόν― είναι εντελώς διαφορετικά.
Σαν περιπλανώμενος θίασος γυρνάνε από γειτονιά σε γειτονιά οι υπαίθριοι πωλητές
βιολογικών προϊόντων. Κολωνάκι, Χαλάνδρι, Νίκαια, Κορυδαλλός. Όταν διαφωνούν για την ώρα
ταυτόχρονης έναρξης των πωλήσεων, δεν το ?χουν σε τίποτα να παρατήσουν τον πελάτη και να
οργανώσουν αυτοσχέδια «γενική συνέλευση», ώστε να επιλύσουν με συλλογικές διαδικασίες τη
διαφορά. Κάπως έτσι κύλησε η πρόσφατη επίσκεψή μας στη «λαϊκή» του Χαλανδρίου. Ο ένας
κατηγορούσε τον άλλο ότι ανοίγει πριν από την προσυμφωνημένη ώρα και κλέβει τους πελάτες.
Ο άλλος του ανταπαντούσε ότι καταφθάνει πάντοτε αργοπορημένος και χαλάει την πιάτσα.
Πέραν της ανέλιξης των δημοκρατικών διαδικασιών, τα εμπορεύματα ήταν όπως έπρεπε. Ένα
βιολογικό προϊόν που σέβεται τον εαυτό του είναι οπωσδήποτε καχεκτικό. Η ομοιομορφία
υποδηλώνει μορφή κλωνοποίησης. Τα μεγάλα χορταστικά μεγέθη (σε οικογενειακή συσκευασία
που λένε και οι μαρκετίερς), ορμονική περιποίηση και κατακράτηση νερού, προς όφελος του
παραγωγού και του εμπόρου. Όσο για την κάπως μελαγχολική εμφάνιση, κάπου διάβασα ότι «τα
βιολογικά μήλα δεν γυαλίζουν, αλλά και ο Θεός δεν τα περνούσε με παραφίνη στον Κήπο της
Εδέμ».
Φύγαμε με τη σακούλα γεμάτη (μόνο που ήταν πλαστική). Το κερασάκι στην ―οικολογική―
τούρτα ήταν ένα βαζάκι γεμάτο από πολύχρωμους κόκκους γύρης, μελισσοκομικό προϊόν από τα
πιο μερακλήδικα. Απαλή υφή, πολύχρωμα ίχνη στο χέρι, σαν τη χρυσόσκονη από τα φτερά
πεταλούδας, γεύση που κάτι να θυμίζει ―πολύ προσωπικό― και μια επίγευση πλούσια σε
αποχρώσεις. Και πάλι αυτή η γεύση, τώρα θυμάμαι, στυφή και γλυκιά και μοναδική, ίδια μ'
εκείνους τους μπεζ βελούδινους καρπούς, στην ¶νω Νέα Σμύρνη και στην Κω, δεκαετία του ΄60
― τζίτζιφα λέγονταν. Πού να τα βρεις σήμερα, ούτε στις Τζιτζιφιές που λέει ο λόγος,
πολλούς ρώτησα, λίγοι τα θυμούνται κι ακόμη λιγότεροι τα έχουν δοκιμάσει.
Στην άλλη όχθη, η πράσινη αλυσίδα υγιεινής διατροφής σε κάποιο δρόμο του Κολωνακίου. Τα
πάντα είναι politically correct. Οι σακούλες είναι χάρτινες, πιθανότατα από ανακυκλωμένα
υλικά, τα ράφια καλοβαλμένα, αν και κάπως αποστειρωμένα ― γερμανική αισθητική, σαν το
αεροδρόμιο. Λίγο σαν φαρμακείο, πράγμα που έρχονται να επιβεβαιώσουν τα ταμπελάκια με τις
τιμές. Φρούτα από την Ιταλία και την Ελλάδα (τα δεύτερα πιο ταλαίπωρα στην όψη ― μήπως
και πιο οικολογικά;), τυριά, αλλαντικά (!), όσπρια, ζυμαρικά, τσιπς, σάλτσες, ακόμα και
τροφή για σκύλους και γάτες, ακόμη και... χαρτί υγείας. Το μάρκετινγκ στις καλύτερές του
στιγμές, τα πάντα πιστοποιημένα και τακτοποιημένα, η θεωρία συμβατή με την πράξη, το
ενημερωτικό newsletter κατατοπιστικό και πειστικό, «σκεφτόμαστε σφαιρικά και δρούμε
τοπικά». Η λαϊκή αγορά από το ένα χέρι, η μπουτίκ υγιεινής διατροφής από το άλλο. Μονάχα
μη με βάλετε να διαλέξω. Η καρδιά μου γέρνει στην πρώτη, το καλάθι μου προδίδει μια ροπή
προς τη δεύτερη.
Κι όμως, υποψιάζομαι ότι η λύση δεν είναι ούτε εδώ ούτε εκεί. Η λύση η δικιά μου είναι
στο περιβόλι με τις ντομάτες που φυτέψαμε μόνοι μας στο χωριό και τα λιόδεντρα, πάνω στην
πλαγιά, που ίσως φέτος να βγάλουν τον πρώτο καρπό. Αγώνας μεγάλος για να ποτίζονται αυτές
οι ντομάτες, εκεί να δείτε κόστος τα οικολογικά, αγώνας μεγάλος και για το συνεργείο που
θα μαζέψει τις ελιές. Μόνο να βγει καλή η παραγωγή, να δώσουμε και στον Πέτρο, στον
Γιώργο, στην κυρία Ευαγγελία. Ο Πέτρος έχει τα μελίσσια του, ο Γιώργος τις πάπιες του, η
κυρία Ευαγγελία φυτεύει κάτι ζαρζαβατικά και πατάτες. Ανταλλαγές να κάνουμε κι όχι
εμπόριο, αυτή είναι η δικιά μας λύση. Φτάνει ο κύκλος του πάρε δώσε να μεγαλώνει._ Χ. Κ.