Nίκος Mάργαρης

«? πώς να προβληματιστεί ο ?ραδιοφωνατζής? όταν τα παιδιά ―δεν είναι αστείο!― νομίζουν
ότι τα κοτόπουλα τα κάνει η ?κοτοπουλιά?;?»

Tο κοτόπουλο κάτω απ? την κοτοπουλιά θα πέσει

EINAI Κυριακή, τέσσερις το πρωί, και κινούμαι στην Αττική οδό προς το αεροδρόμιο, για να
πάρω το αεροπλάνο που πετάει για Αλεξανδρούπολη. Δε μου φτάνει που έχει καταιγίδα, κάνει
κρύο και το καλοριφέρ του «σκαραβαίου» που οδηγώ (του ?63, παρακαλώ!) «τα έχει παίξει»,
έχω και το «σχολιαστή» του ραδιοφώνου να έχει άποψη. Αναλύει το ότι μια λαϊκή αγορά
χαρακτηρίζεται ως ακριβή ή φθηνή σε σχέση με την τιμή της ντομάτας. Όταν οι ντομάτες
(αφρίζει από το πάθος) έχουν 450 δραχμές το κιλό, είναι ακριβές. Ενώ το καλοκαίρι,
συμπληρώνει, είχαν μόνο 150 δραχμές. Τι έγινε και ακρίβυναν οι ντομάτες; Βεβαίως, ούτε
που του είχε περάσει από το μυαλό ότι οι ντομάτες είναι καλοκαιρινό ζαρζαβατικό και οι
χειμωνιάτικες είναι «εκτός εποχής». Μας έρχονται από τα θερμοκήπια, συνήθως της Κρήτης.
Δεν του είχε περάσει από το μυαλό να δει και τις τιμές των λάχανων ― που είναι «εποχής».
Αυτός, βέβαια, ήταν ικανός να παίρνει ως δείγμα φθήνιας ή ακρίβειας τα λάχανα τον Ιούλιο
και τις ντομάτες τον Ιανουάριο.
Και να περιοριζόταν μόνο σ? αυτό, δε θα ήταν ο μοναδικός ―ας είναι και υπεύθυνος της
ενημέρωσής μας― που αγνοεί το πότε βγαίνει το ένα προϊόν και πότε το άλλο. Όμως είχε
ξεπεράσει κάθε όριο. Έτσι άρχισε, με αφορμή τις ντομάτες, να μας μιλάει για τη λεγόμενη
«μεσογειακή δίαιτα». Το ότι στο δικό τoυ χωριό η μάνα του και η γιαγιά του έτρωγαν, πριν
από σαράντα χρόνια, ντομάτες το Δεκέμβριο ήταν άλλη ανυπέρβλητη μπαρούφα. Ξεχνάω, για την
οικονομία του χώρου, το γεγονός ότι οι ντομάτες ήρθαν στη Μεσόγειο από την Αμερική ―μαζί
με τις πατάτες, τα φασόλια, τις μελιτζάνες, το καλαμπόκι―, μια και είναι άλλου παπά
ευαγγέλιο. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που δεχθούμε ―εντάξει, δε χάλασε και ο κόσμος―
τις ντομάτες ως τυπικό μεσογειακό προϊόν, ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν «φρέσκιες» αυτή
την εποχή. Τις τρώγαμε, όμως, είτε ως συμπύκνωμα, το γνωστό «πελτέ», είτε αποξηραμένες.
Στην Αλεξανδρούπολη έφθασα στις εξήμισι το πρωί, πήρα από τα ενοικιαζόμενα ένα Atos που
μου είχε παραχωρηθεί από το Πανεπιστήμιο της Θράκης και ξεκίνησα για την Ορεστιάδα.
Με τη χιονοθύελλα να λυσσομανά και με την ψυχή στα δόντια έφθασα στο Σουφλί την ώρα που
ξημέρωνε. Αξίζει πάντοτε τον κόπο μια βόλτα στην «πόλη του μεταξιού». Το μοναδικό, αν δεν
κάνω λάθος, χώρο όπου εξακολουθεί να υπάρχει σηροτροφία και παραγωγή μεταξιού στη χώρα
μας. Οι μουρεώνες ―οι μεταξοσκώληκες, όπως είναι γνωστό, τρέφονται με φύλλα μουριάς― ήταν
γυμνοί από φύλλα. Κάθε χρόνο, όμως, που περνάω όλο και λιγότερους βρίσκω. Παρόλο που οι
σηροτρόφοι στέλνουν τα κουκούλια τους για τμήμα της επεξεργασίας τους στη γειτονική
Βουλγαρία των χαμηλών ημερομισθίων..
Γνωρίζει άραγε η νέα γενιά πώς γίνεται το μετάξι από αυτό το σκουλήκι ―το δεύτερο έντομο
που εξημέρωσε ο άνθρωπος μετά τη μέλισσα―, πώς κάνουμε τα μάλλινα υφάσματα, πώς παράγεται
το μπαμπάκι; Από τη στιγμή που κάτι τέτοιο δε μαθαίνεται στο σχολείο, γιατί να μη
θεωρούμε οι περισσότεροι λογικό η σαλάτα «εποχής» να είναι ίδια όλες τις εποχές ―ακόμα
και στους καταλόγους των εστιατορίων του Ιανουαρίου― και την ίδια στιγμή να μη μας
προβληματίζει το γεγονός ότι διαβάζουμε ―το «καταχείμωνο»― «ανοιξιάτικη» και
«φθινοπωρινή» σαλάτα.
Και πώς να προβληματιστεί ο «ραδιοφωνατζής», όταν τα παιδιά ―δεν είναι αστείο!― νομίζουν
ότι τα κοτόπουλα τα κάνει η «κοτοπουλιά»;
Αλλά, ας προχωρήσουμε παρακάτω... Πώς να καταλάβει κάποιος ότι η λέξη «φθινόπωρο»
σημαίνει ότι φθίνουν οι οπώρες, δηλαδή τελειώνουν τα φρούτα, όταν τα μανάβικα αυτή την
εποχή είναι γεμάτα «φρέσκα» φρούτα από τα ψυγεία ή από το νότιο ημισφαίριο;
Όταν έφθασα στην Oρεστιάδα, πήγα στην κεντρική αίθουσα τελετών του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης, όπου εγκαινιάσαμε την έκθεση «Η Ελλάδα του NATIONAL GEOGRAPHIC»,
που έγινε πραγματικότητα με τη βοήθεια του πρύτανη. Το βράδυ που γύριζα, σκέφθηκα ότι
τουλάχιστον κάποια άτομα ―αυτά που άφησαν το κυριακάτικο χουζούρι και ήρθαν στην έκθεση
και στις ομιλίες― πρέπει όλα όσα ανέφερα προηγουμένως να τα γνωρίζουν. Χώρια που έμαθα
ότι οι ίδιοι κανόνισαν την έκθεση να την επισκεφθούν και οι μαθητές των σχολείων. Αν τώρα
εσείς που διαβάσατε αυτό το σημείωμα είσαστε στην Αλεξανδρούπολη, μη χάσετε αυτή την
έκθεση. Που, από ό,τι γνωρίζω, θα πρέπει να είναι ανοικτή από τις 20 Δεκεμβρίου μέχρι και
τις 10 Ιανουαρίου στον εκθεσιακό χώρο του Μύλου._ N. M.