Iστορίες Γνώσης και Πάθους
«Στα 60 μίλια την ώρα, σε μια Rolls-Royce μπορείς να ακούσεις το χτύπο του ρολογιού», πολυδιαφημισμένη έκφραση για την ηχομόνωση των πιο ξακουστών αυτοκινήτων κύρους του κόσμου, όμως στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας υπάρχουν τελικά και ακόμη πιο «ήσυχα» παραδείγματα.
H Pontiac αυτή του ?68 είναι ένα από τα πολλά τυπικά δείγματα «γνήσιου» αμερικανικού ήχου, που αρέσκονται να αντηχούν παραδοσιακά με τους V8 κινητήρες τους στις απέραντες ευθείες του Nέου Kόσμου.
To Lexus LS 430 είναι ―εκτός των άλλων προτερημάτων του― ένα πραγματικά αθόρυβο αυτοκίνητο, όμως οι περισσότεροι οδηγοί στον κόσμο συχνά δεν μπορούν να αφοσιωθούν όσο θα ήθελαν στο χειρισμό του οχήματός τους, αν δεν ακούνε τον ήχο του κινητήρα κάτω από το καπό.
Ο L.J.K. Setright θα ήθελε μια ήσυχη ζωή, αλλά όχι και πολύ ήσυχη?
ΜIA μέρα του 1946, πηγαίνοντας σχολείο, άκουσα μια Rolls-Royce. Τότε αντιλήφθηκα ότι ο
κόσμος δε θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος.
Και όντως έτσι ήταν, όπως θα επιβεβαίωνε οποιοσδήποτε ζούσε εκείνη την εποχή. Ο καιρός
που οι Bentley έφεραν το χαρακτηρισμό του «αθόρυβου σπορ αυτοκινήτου» είχε ήδη περάσει,
αφού οι μεταπολεμικές Bentley, αν και ήταν αρκετά ήσυχες, δε θα μπορούσαν να
χαρακτηριστούν σπορ. Οι ομόσταυλες Rolls-Royce μπορούσαν με τα δεδομένα της εποχής να
θεωρηθούν ήσυχες, αλλά πάντως όχι... αθόρυβες. Η εταιρεία προσπάθησε πολύ για να το
πετύχει αυτό και βοηθήθηκε αρκετά από το σλόγκαν του διαφημιστή David Ogilvy: «Στα 60
μίλια την ώρα, σε μια Rolls-Royce μπορείς να ακούσεις μόνο το χτύπο του ρολογιού». Τώρα
δεν μπορώ να ξέρω αν τα ρολόγια που χρησιμοποιούσε η Rolls-Royce ήταν ιδιαίτερα
θορυβώδη... Αυτό που γνωρίζω είναι πως το 1971 ανακάλυψα ότι «στα 100 μίλια την ώρα, σε
ένα Bristol 411 μπορείς να ακούσεις μια... Rolls-Royce».
Και οι δύο εταιρείες σήμερα έχουν κινητήρες που ακούγονται από μέσα... Πράγματι, αν ένας
πελάτης της Bristol διαλέξει το «πακέτο επιδόσεων» που διατίθεται για το Blenheim 3, θα
μπορεί να ακούει τον ήχο του κινητήρα ευκρινέστατα. Αλλά είναι σωστό να επιτρέπεται σε
τόσο ακριβά αυτοκίνητα να περνά ο ήχος στην καμπίνα των επιβατών; Θα έπρεπε αυτοί οι
κινητήρες να κάνουν θόρυβο; Όταν μένω σε ένα ξενοδοχείο πρώτης κατηγορίας, δεν περιμένω
να ακούω ήχους από τα υδραυλικά, τις φωνές των υπαλλήλων ή θόρυβο από τις κουζίνες. Και
όταν είμαι σ? ένα αυτοκίνητο, ακούγοντας το θόρυβο της εξάτμισης, δεν μπορώ να μη σκεφτώ
ότι σπαταλάται ενέργεια. Αδιαμφισβήτητα, πολλές ακουστικές δονήσεις περνούν στις διόδους
της εξάτμισης, κύματα χτυπούν μπρος πίσω με πίεση και καταλήγουν τη σωστή στιγμή στις
βαλβίδες εξόδου. Εκείνες είναι τόσο ανοικτές, ώστε να δημιουργούν διαφορά πίεσης στο
θάλαμο καύσης, παρασύροντας έτσι παραπάνω καύσιμο μέσα σ? αυτόν και παράγοντας
περισσότερη δύναμη. Όμως αυτά τα φαινόμενα θα έπρεπε, αν διαχειρίζονταν σωστά, να
παραμένουν μέσα στο σύστημα εξαγωγής. Oποιοσδήποτε διαφεύγων θόρυβος είναι χαμένη
προσπάθεια.
Ένας άλλος που είχε την ίδια γνώμη ήταν ο Tόνι Bάντερβελ, ιδιοκτήτης της Vanwall Racing,
που στα τέλη της δεκαετίας του ?50 είχε το ταχύτερο αυτοκίνητο στα γκραν πρι. Μια φορά
έκανε τον Έντσο Φεράρι έξαλλο, κάτι που μάλλον τον... ευχαρίστησε. Περπατούσε στα πιτ,
κατά τη διάρκεια του ιταλικού γκραν πρι του 1957, και καθώς περνούσε μια Ferrari
εκπέμποντας απίστευτο θόρυβο από τις οκτώ... μεγαφωνικές της εξατμίσεις, του είπε ότι
πολλή δύναμη από τον κινητήρα του χαραμιζόταν από τις εξατμίσεις του. Μιας και η Vanwall
ήταν όχι απλώς ταχύτερη, αλλά και πιο ήσυχη, ο Έντσο εκνευρίστηκε φοβερά.
Παρ? όλα αυτά υπάρχει μια σημαντική κατηγορία θαυμαστών της αυτοκίνησης (πολλοί, αλλά όχι
όλοι, κυρίως νέοι σε ηλικία) που τους αρέσει ένας κινητήρας να ακούγεται σαν αγωνιστικός,
όσο τουλάχιστον το επιτρέπουν οι νόμοι. Οι απόψεις για το πώς θα πρέπει να ακούγεται ένας
κινητήρας είναι πολλές και διαφέρουν ανάλογα με την εθνικότητα του «ακροατή». Η ευρωπαϊκή
αντίληψη ενός αγωνιστικού κινητήρα παραπέμπει στην F1 και πολλά όμορφα και εντυπωσιακά
αυτοκίνητα, εγγενώς πολιτισμένα, καταστράφηκαν για χάρη των Eυρωπαίων πελατών, που
απαιτούν παρόμοιο ήχο ως μέρος της απόλαυσης και της ψευδαίσθησης που αγοράζουν. Aυτό που
συνήθως ακούνε είναι ο ήχος της εισαγωγής, που μπορεί να φτάνει στο εσωτερικό του
αυτοκινήτου, χωρίς ο θόρυβος να φτάνει στο περιβάλλον, μιας και υπάρχουν πολύ αυστηρά
όρια εκπεμπόμενου θορύβου, ο οποίος θεωρείται ένα είδος ρύπανσης. Παρ? όλα αυτά, ιδανικός
θόρυβος στην Aμερική θεωρείται αυτός ενός μεγάλου V8, με μεγαλύτερη έμφαση στις χαμηλές,
μπάσες, συχνότητες παρά στις υψηλές. Αυτός ο θόρυβος για να είναι ικανοποιητικός θα
πρέπει να προέρχεται από την εξάτμιση, και στις μεγάλες εκτάσεις της Αμερικής ακούγεται
παντού.
Μην παρασύρεστε, όμως, οι ακουστικοί μηχανικοί ελέγχουν πλήρως την κατάσταση. Μπορούν να
κάνουν σχεδόν τα πάντα, εκτός από το να παρακάμψουν την άποψη του τμήματος πωλήσεων για
το τι θα ήθελε η αγορά. Το 1978, η Honda παρουσίασε την εξακύλινδρη CBX1000, μια από τις
γρηγορότερες και πιο εξευγενισμένες μοτοσικλέτες παραγωγής. Οι μηχανικοί της Honda
ανακάλυψαν ότι θα μπορούσαν να φτιάξουν ένα σύστημα εξαγωγής που θα έκανε τη μοτοσικλέτα
να ακούγεται σαν μαχητικό αεροσκάφος. Απογοητεύτηκαν όμως από τους πωλητές, που επέμεναν
ότι θα έπρεπε να ακούγεται σαν μοτοσικλέτα!
Για χρόνια ήμουν πεπεισμένος ότι η επιθυμία να έχεις ένα αυτοκίνητο που θα ακουγόταν σαν
αγωνιστικό ήταν ανώριμη, αντικοινωνική και αγνοούσε βασικές αρχές της μηχανικής.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν να θαυμάζω ακριβά αυτοκίνητα που αποδείκνυαν ότι το καλό γούστο
ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την καλή «αναπνοή» και τις πολύ βαθιές τσέπες.
Θα μπορούσαν, όμως, οι τιμές τέτοιων αυτοκινήτων να είναι δικαιολογημένες από τη στιγμή
που ο απόγονος του Lexus LS 400, το LS 430, είναι φτηνότερο και σαφώς πιο ήσυχο; Α, το
Lexus! Τι εξαίσιο αυτοκίνητο! Εκτός από το Honda NSX και πιθανόν τη McLaren, δε νομίζω να
υπάρχει άλλο αυτοκίνητο τόσο σχολαστικά σχεδιασμένο και φτιαγμένο όσο το μεγάλο Lexus.
Στην τελευταία του έκδοση είναι πιο δυνατό από ποτέ, πιο σταθερό, με καλύτερη απόκριση,
αλλά όχι πιο θορυβώδες. Είναι πιο γρήγορο, ενθαρρύνει τον οδηγό περισσότερο και είναι
καλύτερα εξοπλισμένο με ηλεκτρονικά βοηθήματα, που ελέγχουν από την πρόσφυση μέχρι κάθε
είδους απόκλιση από την πορεία. Με εξαίρεση μάλιστα ένα ή δύο παλιομοδίτικα αμερικανικά
σεντάν, πρέπει να είναι και το πιο ήσυχο στον κόσμο. Tρομερά εντυπωσιακό στον ανοικτό
δρόμο, αλλά και αρκετά ζωντανό, έτσι ώστε να «χώνεσαι» στην κίνηση του Λονδίνου.
Καταπίνει μεγάλα φορτία χωρίς μουρμουρητό, ανωμαλίες χωρίς ενδοιασμούς και καύσιμα σε
λογικούς ρυθμούς σε σχέση με αυτό που κάνει. Είναι γενικά εξαιρετικά ικανό.
Δυστυχώς, όμως, δεν είναι αυτοκίνητο για έναν «τζέντλεμαν». Κανένα αυτοκίνητο με
ποτηροθήκες (που είναι φτιαγμένες να δέχονται κουτάκια μπίρας) δεν μπορεί να θεωρηθεί
αυτοκίνητο για έναν «τζέντλεμαν», κάτι που ισχύει και για την τελευταία R-R, πέρα από τη
Lexus. Τουλάχιστον, τα οικτρά αυτά αντικείμενα μπορούν να κρυφτούν ευπρεπώς. Ακόμα όμως
κι εκεί, η Lexus φαίνεται αριστοκρατική. Μπορούμε επίσης να συγχωρήσουμε τη φανταχτερή
οθόνη αφής στην κονσόλα, μιας και μέσω αυτής ελέγχονται μια σειρά από λειτουργίες, αλλά
και του δορυφορικού συστήματος πλοήγησης, που δε με εντυπωσίασε καθόλου. Και για το λόγο
που συνέβη αυτό υπεύθυνη δεν είναι συγκεκριμένα η Lexus. Δοκίμασα αρκετά παρόμοια
συστήματα από άλλες μάρκες, και κανένα δεν ήταν καλύτερο. Χωρίς εξαιρέσεις, είναι αδέξια,
παραπλανητικά και δύσχρηστα, δεν έχω βρει κανένα που να είναι πραγματικά χρήσιμο. Δεν
υπάρχει ακόμα υποκατάστατο ενός καλά μελετημένου χάρτη.
Επίσης, δεν υπάρχει αυτό που λέμε απόλυτη ησυχία σε ένα κινούμενο όχημα. Προσπαθούσα μια
μέρα, υποσυνείδητα, να «τη βρω» στους ερημωμένους δρόμους του βόρειου Λονδίνου. Κατάφερα
να μειώσω το θόρυβο, αλλά ακόμα δεν ήταν αρκετά ήσυχα. Μετά από λίγα λεπτά
συνειδητοποίησα ότι η ταχύτητά μου είχε πέσει μόλις στα 23 χλμ./ώρα. Προσπαθούσα, απλώς
πηγαίνοντας ακόμα πιο αργά, να εξαλείψω και την τελευταία δόνηση του ήσυχου αλλά όχι
αθόρυβου αυτοκινήτου. O θόρυβος των σημερινών Lexus εξαρτάται λιγότερο από την ταχύτητα.
Tο LS 430 είναι πραγματικά ήσυχο. Γι? αυτόν ακριβώς το λόγο άρχισα να το θαυμάζω, μαζί με
τις υπόλοιπες ιδιότητές του, αλλά τελικά κατέληξα στο συμπέρασμα πως ένα τόσο αθόρυβο
αυτοκίνητο δεν είναι ό,τι καλύτερο. Η ησυχία, η ευκολία οδήγησης, η έλλειψη πληροφόρησης
από το δρόμο και όλες οι άλλες ενοχλήσεις, που είναι τόσο οδυνηρές σε άλλα αυτοκίνητα,
προάγουν μια αίσθηση απομόνωσης από τον υπόλοιπο κόσμο. Από μέσα, ο κόσμος φαίνεται
μικρότερος και ότι χρειάζεται λιγότερη προσοχή. Όταν αρχίζεις να κινείσαι με βάση αυτήν
τη λογική, η διαδικασία της οδήγησης μπαίνει στο περιθώριο. Τα μάτια περιπλανώνται, το
μυαλό ακολουθεί και ύστερα από λίγο οι τροχιές σου γίνονται αδέξιες, φρενάρεις απότομα
και η εγρήγορση ατονεί.
Το να παίζεις με το (καλό) ηχοσύστημα δε βοηθά καθόλου. Σε κρατά μεν ξύπνιο, αλλά χωρίς
την παρουσία άλλων ερεθισμάτων σού αποσπά την προσοχή και δε σε βοηθά να συγκεντρωθείς.
Τελικά επιδεινώνει την κατάσταση, γιατί αυτό που κάνει η μουσική δεν έχει καμιά σχέση με
αυτό που κάνει το αυτοκίνητο... Αυτό που τελικά χρειάζομαι είναι κάτι που θα με
ενημερώνει για το τι κάνει το αυτοκίνητο, κάτι σχετικό με το πώς κινείται. Ο θόρυβος των
ελαστικών είναι κουραστικός, ο θόρυβος από το κιβώτιο οδυνηρός, ο θόρυβος από τον αέρα
αναξιόπιστος και ο θόρυβος από το σασί αδέξιος. Μου είναι δύσκολο να το παραδεχτώ, αλλά
έχω ανάγκη να ακούω τον κινητήρα!_ L.J.K.S.