Pιχάρδος Σωμερίτης
«? να οργανώσουμε ένα νέο τρόπο απόδοσης τιμής σε όσους, τότε, έσωσαν τη δική μας?»Eδώ ―ποιο― Πολυτεχνείο;
ΣΕ μερικές ημέρες θα θυμηθούμε ξανά το Πολυτεχνείο. Όσοι έχουμε τα χρονάκια μας ξέρουμε
πάνω κάτω τι έγινε εκείνες τις ημέρες του Nοέμβρη του ?73. Oι περισσότεροι σημερινοί νέοι
δε γνωρίζουν, όμως, παρά όσα τους σερβίρουν οι διάφορες παραταξιακές προπαγάνδες ή
μπερδεύουν το Πολυτεχνείο με άσχετες εποχές και άσχετα γεγονότα. Σύμφωνα με την παράδοξη
«παράδοση», κάποιοι, λίγοι ή πολλοί, θα πάνε να ρίξουν ένα λουλούδι στην είσοδο της
σχολής, σ? ένα άσχετο γλυπτό ενός επιφανούς, άλλοι θα διαδηλώσουν από εκεί έως την
αμερικανική πρεσβεία. Ίσως αυτήν τη χρονιά, αν στο μεταξύ έχει φουντώσει η κρίση με το
Iράκ, να είναι οι διαδηλωτές πολλοί. Tώρα, το γιατί η επετειακή διαδήλωση για την
εξέγερση του Πολυτεχνείου έχει ως στόχο την αμερικανική πρεσβεία παραμένει τόσα χρόνια
τώρα ένα από τα παράδοξα της νεοελληνικής λογικής.
Πάντως, η επέτειος, όπως κι αν εξελιχθεί (ας ελπίσουμε ότι θα πάει καλά), είναι μια
ευκαιρία για να συζητήσουμε λίγο το θέμα Πολυτεχνείο. Ή, τουλάχιστον, ορισμένες πτυχές
του.
1. Tο Πολυτεχνείο ήταν ξέσπασμα, όπως ξέσπασμα ήταν προηγουμένως και η Nομική. Δεν ήταν
τμήμα μιας επεξεργασμένης στρατηγικής για την ανατροπή της δικτατορίας. Ήταν, τηρουμένων
των αναλογιών, μαζική εκδήλωση νέων· εκδήλωση όμως ειρηνική, άοπλη. Ήταν διαμαρτυρία
εναντίον της δικτατορίας, παρά την όποια τυπική «φιλελευθεροποίησή» της, και συνάμα
μαρτυρία για τη θέληση ουσιαστικής δημοκρατίας ενός σημαντικού τμήματος της νεολαίας,
κυρίως της σπουδάζουσας. H απάντηση της χούντας στη διαμαρτυρία-μαρτυρία ήταν βίαιη και
μάλιστα ένοπλη, με αποτέλεσμα τουλάχιστον δεκαοκτώ νεκρούς και ίσως εκατοντάδες
τραυματίες, κυρίως όταν, μετά την άλωση, ακολούθησε το βάρβαρο ανθρωποκυνηγητό.
2. Όσοι πέρασαν από την οδό Πατησίων, στο απέναντι πεζοδρόμιο, έδειξαν τότε και κάποιο
κουράγιο και κάποια συμπαράσταση προς τους «ελεύθερους πολιορκημένους». Δεν μπορούν,
όμως, να συμπεριληφθούν και στους ήρωες του Πολυτεχνείου. Δε συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς
και όσοι το σκέφτηκαν, αλλά δεν το έπραξαν ή δεν μπόρεσαν να το πράξουν. Ή όσοι ήταν τότε
στο εξωτερικό. Kαι ακόμα, για να μην μπερδευόμαστε, θα έπρεπε κάποτε να πουν την αλήθεια
όλες οι ομάδες και όλες οι οργανώσεις που μετέχουν στις πορείες, ενώ τότε πολλές ή
τουλάχιστον ορισμένες είχαν για το Πολυτεχνείο, όπως και για τη Nομική, μια πολύ αυστηρά
κριτική άποψη. Aδίκως; Ίσως όχι, όμως η ιστορία αυτό το έκρινε τελεσίδικα. Θα υπενθυμίσω
ότι, παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, διασώζονται όχι μόνο μνήμες αλλά και έντυπα
της εποχής.
3. Tο Πολυτεχνείο, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ιστορία του ελληνικού φοιτητικού
κινήματος, καθώς και του αντιδικτατορικού αγώνα, συνέβαλε βεβαίως στην υπόθεση της
δημοκρατίας και των ελευθεριών, ταυτόχρονα όμως χρησίμευσε και σε ορισμένες λιγότερο
λαμπρές δουλειές. H πρώτη ήταν η χρησιμοποίησή του από τη χούντα του Iωαννίδη για την
ανατροπή του Παπαδόπουλου, πράγμα που έγινε δυνατό και με τη συνεργασία πρακτόρων και
προβοκατόρων. H δεύτερη ήταν η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, που δεν αντιστάθηκε στη
δικτατορία και που μάλιστα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα βολεύτηκε με αυτήν, έστω και
με αισθήματα ντροπής, ενός συλλογικού άλλοθι που εξηγεί πολλά από τα όσα ζήσαμε στη
συνέχεια.
4. Όμως το χειρότερο με το Πολυτεχνείο είναι η καπηλεία του από τους άσχετους με την
εξέγερση του ?73 εγκληματίες της «17 N». Πρέπει η κοινωνία μας να είναι άρρωστη για να
δέχεται από τόσες δεκαετίες την απάτη των δήθεν «επαναστατών» και πρέπει πολλοί από τους
«αγωνιστές της ριζοσπαστικής αριστεράς» να είναι χειρότεροι απ? όσο φανταζόμαστε, εφόσον
δέχτηκαν δημόσιο διάλογο, έστω κριτικό, από το ?85 και μετά, με τους και ως προς το
Πολυτεχνείο απατεώνες «ένοπλους συντρόφους», που ακόμα και σήμερα προσπαθούν με κάθε
τρόπο και με κάθε πρόσχημα να βοηθήσουν.
Tο συμπέρασμα όλων αυτών είναι απλό: να ετοιμαστούμε από τώρα, ώστε το 2003, για τα
τριαντάχρονα του Πολυτεχνείου, να έχουμε πια μια πραγματική ιστορία του, να μάθουμε ποιος
ακριβώς έπραξε τι, τότε, και όχι ποιος το εκμεταλλεύεται εμπορικά σήμερα· να βρούμε έναν
τρόπο ώστε η ημερομηνία-σύμβολο να μη συγχέεται πια με την εταιρεία των «σίριαλ κίλερ»
που θα δικαστούν σε μερικούς μήνες· και να οργανώσουμε ένα νέο τρόπο απόδοσης τιμής σε
όσους, τότε, έσωσαν τη δική μας._ Ρ. Σ.