Xριστόφορος Kάσδαγλης
Μπλε και πράσινα κεραμίδια«? Τουλάχιστον τέσσερις περιοχές της Ελλάδας ερίζουν όχι για την καταγωγή του Ομήρου,
αλλά για την κατασκευή των καλύτερων, ομορφότερων και πιο ανθεκτικών κεραμιδιών?»
KAΘΩΣ ο χειμώνας πλησιάζει απειλητικός, ας μιλήσουμε σήμερα για? κεραμίδια. Μπορεί και να
?χω ξαναπεί απ? αυτές τις σελίδες ότι κάπου ψηλά, σε ένα βουνό της Πελοποννήσου, στέκει
ένα πέτρινο σπίτι και με περιμένει. Χίλια διακόσια μέτρα υψόμετρο δεν είναι καλαμπούρι.
Όταν χιονίζει, η σκεπή μπορεί να μαζέψει ίσαμε ενάμισι μέτρο χιόνι. Χώρια η βροχή και οι
άνεμοι, που τη βαράνε πεισματικά να την ξεριζώσουν.
Την πρώτη φορά που σκαρφάλωσα στο σκοτεινό θόλο κάτω απ? τα κεραμίδια, μου φάνηκε πως
ίσως η σκεπή να ήταν ζωντανή. (Τώρα πια το ξέρω πως σίγουρα είναι.) Ανασαίνει. Ξύλα που
σιγοτρίζουν στην πιο ανεπαίσθητη μεταβολή θερμοκρασίας ή υγρασίας, σφυρίγματα από την
ελάχιστη ριπή ανέμου, καμιά φορά το φτερούγισμα μιας νυχτερίδας ή η ουρά μιας
πυγολαμπίδας, φως που τρυπώνει από κάποια φθαρμένα κεραμίδια. Αυτό το φως ήταν η πρώτη
ένδειξη μόνο (τα σημάδια, άλλωστε, είναι πολλά) ότι η συγκεκριμένη σκεπή τα έφαγε τα
ψωμιά της, έπειτα από είκοσι πέντε συναπτά έτη. Με αυτό το θέμα δεν παίζουν! Έχω από
καιρό συνειδητοποιήσει με φρίκη, περπατώντας στην ορεινή Ελλάδα, ότι κάθε ερείπιο που
συναντάς, κατέστη ερείπιο επειδή κάποτε αφέθηκε η σκεπή του να πέσει. Η συντήρηση της
στέγης είναι μια διαδικασία που κάθε νοικοκύρης ο οποίος θέλει να θεωρείται επιμελής
―είναι, δεν είναι― θα πρέπει να φροντίσει με όλο του το μεράκι. Πρέπει να κάνεις υπομονή
ώσπου να τελειώσει ο τρύγος και οι άλλες αγροτικές εργασίες, να συμπίπτουν οι χρόνοι όλων
των εμπλεκομένων μεταξύ τους ― και με τους δικούς σου χρόνους. Πρέπει να διαλέξεις
κεραμίδια, να βρεις έμπειρο μάστορα, να αποφασίσεις το είδος της μόνωσης που θα
χρησιμοποιήσεις, να βρεις τρόπο αποκομιδής των παλαιών υλικών.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να προτιμήσεις τον τοπικό μάστορα έναντι οποιουδήποτε
εισαγόμενου, έστω και ικανότερου. Με έκπληξη ανακαλύπτω ότι ο συγκεκριμένος μάστορας είχε
δουλέψει ως μαθητευόμενος και στην κατασκευή της υπάρχουσας στέγης. Με ακόμη μεγαλύτερη
έκπληξη πληροφορούμαι την ευχάριστη είδηση ότι από τότε η τεχνογνωσία στην τοποθέτηση
κεραμιδιών έχει κάνει άλματα. Θα ?λεγε κανείς πως η τέχνη της κεραμοσκεπής, παραδοσιακή
στα ελληνικά χωριά, θα είχε μείνει αμετάβλητη ανά τις δεκαετίες. Δεν είναι έτσι. Η
εισαγωγή κεραμιδιών από άλλες χώρες έφερε μαζί της και τις αντίστοιχες προηγμένες
τεχνικές, οι οποίες είναι ό,τι πρέπει για χαμηλές θερμοκρασίες και επιβαρύνσεις από
χιόνια και πάγο. Ο ξύλινος σκελετός πάνω στον οποίο τοποθετούνταν τα κεραμίδια έχει
ενισχυθεί τώρα με στρώσεις από σανίδια, ασφαλτόπανο και επιπρόσθετο μονωτικό υλικό. Για
τους μερακλήδες υπάρχουν και άλλα, πιο εξεζητημένα αξεσουάρ.
Έρχεται, λοιπόν, η ώρα της επιλογής των κεραμιδιών. Από την πρώτη στιγμή γίνεται σαφές
ότι μπορεί μεν η κλάδος των κατασκευαστικών υλικών να διαθέτει επάρκεια επιλογών, είναι
όμως δύσκολο να προσδιοριστούν τα κριτήρια που θα οδηγήσουν στις άριστες αποφάσεις. Δέκα
ειδικοί σημαίνουν έντεκα γνώμες. Τουλάχιστον τέσσερις περιοχές της Ελλάδας ερίζουν όχι
για την καταγωγή του Ομήρου, αλλά για την κατασκευή των καλύτερων, ομορφότερων και πιο
ανθεκτικών κεραμιδιών. ¶λλες τόσες θεωρίες αποδεικνύουν κατά τρόπο εμπεριστατωμένο ότι τα
σημερινά ελληνικής κατασκευής κεραμίδια όχι απλώς δεν είναι αθάνατα όπως τα παλιά, αλλά
ούτε καν στοιχειωδώς γερά. Η μακρά και μεθοδική έρευνα προέκρινε τελικά δύο λύσεις. Oι
επαγγελματίες κατασκευαστές στην Αθήνα και σε άλλα αστικά κέντρα υπέδειξαν κεραμίδια
εισαγόμενα, φτιαγμένα από κάποιο είδος τσιμέντου, δοκιμασμένα σε συνθήκες σχεδόν πολικές,
στη βόρεια Ευρώπη, με τριάντα χρόνια γραπτή εγγύηση και πιστοποιητικό ISO. Προσέθεταν δε
το επιπλέον πλεονέκτημα ότι βγαίνουν σε περισσότερα από δέκα χρώματα, λες και υπήρχε
περίπτωση να βάλουμε? μαύρα ή πράσινα ή μπλε κεραμίδια.
Οι μαστόροι και οι μαντράδες στην ύπαιθρο, από την άλλη, έπαιρναν όρκο ότι η πιο
αξιόπιστη λύση είναι τα περίφημα κεραμίδια του Δηλαβέρη, μια παλιά βιομηχανία που έχει
κλείσει δεν ξέρω εδώ και πόσες δεκαετίες, αλλά τα κεραμίδια της ―εφόσον τα βρεις― έχουν
ψηθεί για πάντα από τον ήλιο, τον άνεμο και το χιόνι. Η λογική έλεγε να προτιμήσω τα
εισαγόμενα, το ένστικτο φώναζε υπέρ του Δηλαβέρη. Το γεγονός ότι είναι ακριβότερα,
μάλλον, υπέρ τους συνηγορούσε. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν σε δέκα χρώματα... επίσης.
Έπειτα από πολλή σκέψη επέλεξα τα ελληνικά και μεταχειρισμένα. Μου είχαν πει να τα
παραγγείλω εγκαίρως, γιατί τα μαζεύουν λίγα λίγα μέχρι να συμπληρώσουν τον αριθμό. Έκανα
την παραγγελία μου και περίμενα αμέριμνος.
¶ργησα λίγο να το καταλάβω, αλλά κάποια στιγμή άρχισα να υποπτεύομαι ότι κάτι στράβωνε με
την παραγγελία. Προσπάθησα να προλάβω την κατάσταση, αλλά έπαιρνα την απάντηση πως όλα
πάνε καλά. Μονάχα την τελευταία στιγμή με ειδοποίησαν ότι μας γέλασαν ― κεραμίδια δε
βρίσκονταν πουθενά. Αναγκαστικά, παράγγειλα τα κεραμίδια που είχα προηγουμένως απορρίψει.
Η απόφαση ήταν «μονόδρομος», αν έχετε ακουστά. Είναι ωραίο να έχεις ενώπιόν σου όλα τα
δεδομένα, να τα μελετάς, να τα ερευνάς εξονυχιστικά, προτού καταλήξεις. Είναι μεγάλη
υπόθεση να διαθέτεις πολλές εναλλακτικές επιλογές και να αναλαμβάνεις την ευθύνη των
αποφάσεών σου. Βέβαια, αυτό κάτι άλλο θυμίζει. Η ευχέρειά μου να επιλέξω τα κεραμίδια της
αρεσκείας μου ήταν όση και η ευχέρεια του ψηφοφόρου να κάνει τις επιλογές του στις
δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές..._ Χ. Κ.