4 troxoi website home 4 troxoi forum

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΣΗΣ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ 4ΤΡΟΧΟΙ

Γιάννης Eυσταθιάδης

Ειδική μου διαδρομή

«? Ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί, καθώς ο συγγραφέας μετέτρεψε γόνιμα το χρονόμετρο
σε τυπογραφικά στοιχεία και τη μυρωδιά της βενζίνης σε άρωμα μελανιού, και τώρα φτάνει
στο εκδοτικό κοντρόλ χωρίς καπέλο και με μεγάλη προπορεία!?»

ΚΡΑΤΩ στα χέρια μου το βιβλίο του Σαράντη Αποστολίδη Ειδική μου διαδρομή, που κυκλοφόρησε
πρόσφατα σε καλαίσθητο τόμο από τις εκδόσεις «Ύψιλον/βιβλία». Οι φωτογραφίες που το
διακοσμούν είναι ασπρόμαυρες, όπως ασπρόμαυρο είναι και το εξώφυλλο. Αυτός ο συνδυασμός
του άσπρου και του μαύρου παραπέμπει ταιριαστά σε νοσταλγικό φλασμπάκ, μιας και το βιβλίο
είναι όχι απλώς ένα βιβλίο αναμνήσεων, αλλά ένα βιβλίο μνήμης.
Ο Σαράντης Αποστολίδης είναι μια εμβληματική μορφή της ηρωικής εποχής των αγώνων του
αυτοκινήτου στην Ελλάδα. Οδηγός, συνοδηγός, αγωνοδίκης, αλυτάρχης, επιθεωρητής και
αυτοσχέδιος διερμηνέας (αγωνιζομένων), έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις κρίσιμες για το
χώρο δεκαετίες του ?60 και του ?70 (ο τελευταίος του αγώνας έγινε το 1984, αλλά η πιο
πρόσφατη συνεισφορά του στην οργάνωση των παλαιών αρχείων της ΕΛΠΑ είναι φετινή!).
¶ρα, να το δηλώσω εξαρχής: όσοι αναγνώστες αυτού του περιοδικού ενδιαφέρονται για τη
γένεση και την εξέλιξη των αγώνων του αυτοκινήτου στην Ελλάδα (εικάζω πως είναι οι
περισσότεροι) θα πρέπει να σπεύσουν να περιπλανηθούν μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου
(που προλογίζεται γοητευτικά από τον Κώστα Καββαθά). Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί, καθώς
ο συγγραφέας μετέτρεψε γόνιμα το χρονόμετρο σε τυπογραφικά στοιχεία και τη μυρωδιά της
βενζίνης σε άρωμα μελανιού, και τώρα φτάνει στο εκδοτικό κοντρόλ χωρίς καπέλο και με
μεγάλη προπορεία!
Αν, όπως γράφει ο Αποστολίδης, «τα αυτοκίνητα περνούσαν από μπροστά μου, το καθένα σαν
σίφουνας, αφήνοντας πίσω τους στριγκούς ήχους και τη μυρωδιά από τις εξατμίσεις τους», θα
πρέπει να πω ότι η ανάγνωση του βιβλίου αφήνει την παρηγορητική μυρωδιά από τις
εξατμίσεις μιας ολόκληρης εποχής. Η Ειδική μου Διαδρομή δεν είναι, ασφαλώς, ένα
λογοτεχνικό βιβλίο, μια και δεν περιέχει έντεχνο λόγο ή δομή, και ο ίδιος ο Σαράντης
Αποστολίδης δε δηλώνει ούτε κατ? ελάχιστον λογοτέχνης. Όμως, δεν είναι ούτε
δημοσιογραφικό βιβλίο, μια και δεν έχει ούτε την ψυχρότητα της παρατήρησης ούτε την
αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων (αναφέρομαι φυσικά στην ιδανική δημοσιογραφία). Αν,
αντιθέτως, προσπαθήσω να ιχνηλατήσω τι είναι αυτό το βιβλίο, θα έλεγα πως είναι σίγουρα
μια εποχούμενη αυτοβιογραφία, όπου, διά χειρός Σαράντη, αυτοβιογραφείται θαρρείς μια
ολόκληρη γενιά και αποδίδονται εύσημα σε όλους τους μεγάλους. Είναι, όμως, και ένα
δημοσιογραφικό μάθημα, γιατί διαθέτει την αμεσότητα της περιγραφής και την οξυδέρκεια της
παρατήρησης (τι φορούσαν, τι έτρωγαν, πώς ετοιμάζονταν, πώς έφτιαχναν τα αυτοκίνητα οι
πρώτοι οδηγοί, αλλά και πώς στήνονταν από το τίποτα οι πρώτοι αγώνες). Και έχει,
παραδόξως, λογοτεχνικά χαρακτηριστικά, μια και συχνά το ύφος αποκτά ―άθελά του, ίσως― την
περιγραφικότητα του έντεχνου είδους.
Παραθέτω τη σπαρτιατική περιγραφή ―σε πέντε γραμμές― του θανάτου του Κουβάτσου: «Το
Σάββατο 27 Ιουλίου 1963 είχε αρχίσει η ανάβαση στη Φιλέρημο, όταν, πάνω στη γραμμή
τερματισμού, η Αlfa Romeo του Πέτρου Κουβάτσου βγήκε από το δρόμο, κτύπησε το τραπεζάκι
με τα χρονόμετρα και σταμάτησε πάνω σ? ένα πεύκο. Έτσι χάσαμε τον Πέτρο». Αυτό το στακάτο
στιλ που διατρέχει το βιβλίο απ? άκρη σ? άκρη και το θερμαίνει, εμφανίζεται σε πολλές και
ενδιαφέρουσες εκδοχές, καθώς ασκείται πάντα στη λακωνικότητα και στον αφορισμό.
Στις σελίδες του παρελαύνουν, εκτός από τα συναρπαστικά συντεχνιακά, με εξαιρετική
ενάργεια και τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής: δολοφονία Κένεντι, χούντα,
καχυποψία των μυστικών υπηρεσιών (ημεδαπών και βαλκανικών), αλλά και τα χαρακτηριστικά
πορτρέτα των συναγωνιστών προς τους οποίους ο Αποστολίδης με ντόμπρα ψυχή υποκλίνεται. Η
περιγραφή είναι πάντα άμεση, καίρια και οξυδερκής, και με υποδόριο χιούμορ, που ως
ζωογόνα βενζίνη διατρέχει και πυροδοτεί όλο το βιβλίο. Και βέβαια, ό,τι χάρηκα
περισσότερο σ? αυτό το κείμενο είναι η απομυθοποιητική ικανότητα του συγγραφέα ―για να μη
μιλήσω για το διάχυτο αυτοσαρκασμό του―, κάτι που δίνει στο βιβλίο τη δυνατότητα να
αποστασιοποιείται και να περιγράφει, να θυμάται με αγάπη, χωρίς όμως ίχνος
μελοδραματισμού. Γράφει ο Νίκος Δήμου στο ποίημά του Ευθεία: «Ταχύτητα/μέγα
ανάλογον/ελευθερίας».
Ο Σαράντης Αποστολίδης και οι όμοιοί του της ηρωικής εποχής του αυτοκινήτου, τους οποίους
τόσο εύγλωττα περιγράφει και διασώζει, όχι μόνο βρήκαν το ανάλογον της ελευθερίας, αλλά
υπήρξαν και οι Δον Κιχότες ενός πρόωρου (για την Ελλάδα) οράματος. Με μόνη τη διαφορά
πως, αν ο ήρωας του Θερβάντες ίππευε ένα άλογο, αυτοί προτίμησαν πολύ περισσότερα ― και
μάλιστα «πειραγμένα»!._ Γ. Ε.