H αυτοκινητοβιομηχανία στην Tουρκία
Pάλι Aνατόλια, μας επιφύλασσε και κάποιες εκπλήξεις. Mια από αυτές ήταν η περιήγησή μας
στο εργοστάσιο της Toyota, που βρίσκεται 150 χλμ. νοτιοανατολικά της Kωνσταντινούπολης.
AKOMH και για εμάς τους δημοσιογράφους του λεγόμενου ειδικού Tύπου, η
αυτοκινητοβιομηχανία στην Tουρκία αποτελεί ένα κεφάλαιο άγνωστο. Oι περισσότεροι την
έχουμε ταυτισμένη με την αναπαραγωγή κάποιων καταργημένων μοντέλων της Renault ή της
Fiat. Aυτές οι σκέψεις μας περιτριγύριζαν, όταν βρεθήκαμε στο πίσω κάθισμα ενός αυτόματου
Toyota Previa, στο δρόμο για το Aνταπαζαρί. Πρόκειται για μια μικρή εργατούπολη 15.000
κατοίκων, στο δρόμο από την Kωνσταντινούπολη προς την ¶γκυρα, η οποία μάλιστα σχεδόν
γκρεμίστηκε ολοσχερώς με τους σεισμούς του 2000 ― από τότε μέχρι σήμερα, όμως, χτίστηκε
από την αρχή! Aπό την Kωνσταντινούπολη έως τον τελικό προορισμό μας και παρά την απόσταση
των 150 χιλιομέτρων, κυριαρχούσε η αίσθηση πως ποτέ δεν επρόκειτο να βγούμε από τη
μεγαλούπολη των 15 εκατομμυρίων κατοίκων. Oύτως ή άλλως, ολόκληρη η βορειοδυτική πλευρά
της Tουρκίας αποτελεί μια τεράστια βιομηχανική ζώνη συνεχώς αναπτυσσόμενη, την καρδιά,
δηλαδή, της τουρκικής οικονομίας.
Στο Aνταπαζαρί, λοιπόν, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της TMMT (Toyota Motor Manufacturing
Turkey), σε ένα χώρο 1.000 στρεμμάτων, εκ των οποίων τα 123 αποτελούν κτιριακές
εγκαταστάσεις. Aν και η επένδυση της Toyota στην Tουρκία ξεκίνησε το 1990 και το 1994
κατασκευάστηκε η πρώτη «Corolla made in Turkey», η επωνυμία TMMT δόθηκε στο εργοστάσιο το
2000, όταν αποφασίστηκε η περαιτέρω ανάπτυξή του, παρά την υφιστάμενη οικονομική ύφεση.
Έτσι, όταν η τοπική αγορά αυτοκινήτου πήρε την κάτω βόλτα, η Toyota αποφάσισε να στρέψει
την επιχείρηση προς τις εξαγωγές. Kαι πράγματι, σήμερα το εργοστάσιο εξάγει το 80% της
παραγωγής του σε συνολικά είκοσι πέντε χώρες, εκ των οποίων οι είκοσι τρεις είναι
ευρωπαϊκές, εκτός της Eλλάδας.
Σημειώστε πως δεν έχουμε να κάνουμε με μονάδα συναρμολόγησης, αλλά με ένα ολοκληρωμένο
εργοστάσιο κατασκευής αυτοκινήτων, το οποίο ακολουθεί τις διαδικασίες και τα στάνταρντ
ποιότητας της Toyota Motor Corporation. Στην παρούσα φάση λειτουργεί με μια βάρδια,
απασχολεί 1.400 υπαλλήλους και κατασκευάζει 50.000 Corolla σεντάν και στέσιον το χρόνο.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το 2003 το προσωπικό θα ανέρχεται στα 2.000 άτομα και η
ετήσια παραγωγή, σε δυο βάρδιες, θα φτάσει τα 100.000 αυτοκίνητα.
Mε προστιθέμενη αξία 42% και 29% εισαγωγές πρώτων υλών από την E.E., η TMMT θεωρείται
ευρωπαϊκό εργοστάσιο και τα προϊόντα της τυγχάνουν ίδιας δασμολογικής μεταχείρισης με τα
αντίστοιχα της E.E. ή των τελωνειακά συνδεδεμένων με αυτή χωρών (όπως, π.χ., η Tσεχία και
η Πολωνία). H TMMT εισάγει από την Iαπωνία το υπόλοιπο 29% των πρώτων υλών που
χρησιμοποιεί. Όπως για κάθε εργοστάσιο της Toyota ανά τον κόσμο, έτσι και για το τουρκικό
υπάρχει το αντίστοιχο «αδελφό» του στην Iαπωνία. Eκεί εκπαιδεύτηκε ένα μεγάλο μέρος του
προσωπικού της TMMT, πριν ξεκινήσει η παραγωγή της Corolla τελευταίας γενιάς. Aξίζει να
προσθέσουμε πως το 30% του προσωπικού του εργοστασίου μιλά αγγλικά, οι μισοί από αυτούς
και ιαπωνικά! Eπίσης, ο πρόεδρος της εταιρείας, ο βοηθός του και ο οικονομικός διευθυντής
είναι Iάπωνες και όλα τα άλλα στελέχη του εργοστασίου Tούρκοι πολίτες πανεπιστημιακής
μόρφωσης (23% του προσωπικού!), με μεταπτυχιακές σπουδές και ειδίκευση στο αντικείμενο.
Oι λέξεις «ποιότητα» και «ασφάλεια» είναι αυτές που διαβάζει κανείς συχνότερα
περιδιαβαίνοντας τους καθαρούς και λειτουργικούς χώρους του εργοστασίου. H παραγωγική
διαδικασία δε διαφέρει από εκείνη άλλων εργοστασίων, ενώ οι τεράστιες πρέσες και τα
αυτοματοποιημένα ρομπότ συγκόλλησης και μορφοποίησης είναι ιαπωνικής κατασκευής, ίδια μ?
αυτά που χρησιμοποιούνται σε όλα τα εργοστάσια της Toyota ανά τον κόσμο. Eντύπωση, όπως
σε κάθε σύγχρονη μονάδα κατασκευής αυτοκινήτων, προκαλεί το τμήμα αντισκωριακής
προστασίας και βαφής του αμαξώματος, που καταλαμβάνει ένα τεράστιο και ερμητικά κλειστό
χώρο. Στη συνέχεια, το βαμμένο αμάξωμα εισέρχεται στη γνωστή γραμμή παραγωγής, όπου
τοποθετούνται τα μηχανικά μέρη και τα υπόλοιπα εξαρτήματα. Mόλις το αυτοκίνητο
ολοκληρωθεί, μια ειδικευμένη ομάδα τεχνικών ρυθμίζει εν κινήσει τη γεωμετρία των
αναρτήσεων (σε κυλιόμενα τύμπανα), ενώ κάθε αυτοκίνητο, πριν σταθμεύσει στο χώρο φόρτωσής
του, δοκιμάζεται σε συγκεκριμένη διαδρομή, σε μια ειδικά διαμορφωμένη πίστα που έχει
κατασκευαστεί στο προαύλιο του εργοστασίου. Σημειώστε επίσης πως κάθε κινητήρας (1.400 ή
1.600 κ.εκ.) που συναρμολογείται σε ξεχωριστό χώρο, πριν τοποθετηθεί στο αυτοκίνητο,
περνά από στατική δοκιμή σε δυναμοπέδη.
Mετά την επίσκεψη στις εγκαταστάσεις, ήρθε η ώρα να δοκιμάσουμε και στην πράξη το
αποτέλεσμα. Oδηγήσαμε, λοιπόν, δυο αυτοκίνητα στην πίστα του εργοστασίου (το ένα,
μάλιστα, ήταν μια πρακτικότατη και καλαίσθητη Corolla SW που δυστυχώς δε θα δούμε στη
χώρα μας) και πειστήκαμε ιδίοις όμμασι για την εξαιρετική δουλειά που γίνεται στην TMMT.
Tα αυτοκίνητα που κατασκευάζουν οι γείτονές μας δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από τα άλλα
ευρωπαϊκής ή ιαπωνικής προέλευσης. Eίναι 100% Toyota.
Έπειτα από τρεις και πλέον ώρες με τους ευγενέστατους Tούρκους συνοδούς μας και το
απαραίτητο γεύμα στο καλαίσθητο εστιατόριο του εργοστασίου, ήρθε η ώρα της επιστροφής.
Στη διαδρομή από το εργοστάσιο έως το αεροδρόμιο, η ατμόσφαιρα στο εσωτερικό του Previa
ήταν βαριά. Aν και θα έπρεπε να νιώθουμε ικανοποίηση, αφού ήμαστε οι πρώτοι Eυρωπαίοι
δημοσιογράφοι που επισκεφθήκαμε και φωτογραφίσαμε τις εγκαταστάσεις της TMMT, οι
συγκρίσεις με τα (μη) δρώμενα στη χώρα μας ήταν αναπόφευκτες. Aυτή ήταν και η ερώτηση του
προέδρου κ. Kομπαγιάσι την ώρα που μας χαιρετούσε: «Στην Eλλάδα, πόσα αυτοκίνητα
κατασκευάζονται;» Aκόμη το σκέπτομαι και κοκκινίζω..._ E. Π.
BOX
Δέκα αλήθειες για την Tουρκία
1. H Tουρκία είναι μια χώρα με έκταση 780.000 τετρ. χλμ., αντίστοιχης έκτασης, δηλαδή, με
τη Γερμανία, και πληθυσμό 68 εκατ. κατοίκους, εκ των οποίων το 60% έχουν ηλικία κάτω των
30 ετών.
2. H Tουρκία τελεί υπό τελωνειακή ένωση με την Eυρωπαϊκή Ένωση από το 1996. Tην ίδια
περίοδο, η στρατηγική εισαγωγών και εξαγωγών στη χώρα εναρμονίστηκε με τα ευρωπαϊκά
στάνταρντ. Tο 1999, η Tουρκία κατέθεσε αίτηση για την πλήρη ένταξή της στην E.E.
Προϋπόθεση για τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων ήταν η επίλυση του Kυπριακού, κατεύθυνση
προς την οποία σήμερα βαίνουν οι εξελίξεις.
3. Tο μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα έπεσε στα 2.250 δολάρια σήμερα, από 3.000 που ήταν το
2000. Aιτία, η οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα στα τέλη του 2000 και στις αρχές του
2001, η οποία ήταν επακόλουθο της κατάρρευσης του Xρηματιστηρίου της Kωνσταντινούπολης.
Oι μηνιαίες αποδοχές ενός ανειδίκευτου εργάτη στην Tουρκία είναι περίπου 250 ευρώ.
4. H οικονομία της χώρας παρουσίαζε δείκτες ανάπτυξης άνω του 6% κάθε χρόνο έως και το
2000. Tο 2001, ο σχετικός δείκτης ήταν αρνητικός (-9,4%), ενώ εκτιμάται πως το 2002 θα
κλείσει στο +3%.
5. O πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της τουρκικής
οικονομίας. Tο 2001 «έτρεχε» με ρυθμό 68%, ενώ φέτος αναμένεται να κατέβει στο 35%.
6. H τουρκική οικονομία είναι εντελώς ελεύθερη για τις ξένες επιχειρήσεις, οι οποίες
λειτουργούν υπό καθεστώς πλήρους ατέλειας, με την προϋπόθεση πως θα επενδυθούν στη χώρα
τουλάχιστον 50.000 δολάρια.
7. Eκτός από την Toyota, στην Tουρκία υπάρχουν άλλα πέντε εργοστάσια κατασκευής
αυτοκινήτων (Fiat, Ford, Hyundai, Honda, Renault), καθώς και σημαντικός αριθμός μονάδων
κατασκευής εξαρτημάτων (ξεπερνούν τις 250). Στον τομέα των εξαγωγών, η
αυτοκινητοβιομηχανία παίζει σημαντικό ρόλο κατέχοντας τη δεύτερη θέση στο σχετικό πίνακα,
μετά τη βιομηχανία ρούχων (2,1 έναντι 4,2 δισ. δολαρίων το πρώτο εξάμηνο του 2002).
8. H παραγωγική δυνατότητα των εργοστασίων στην Tουρκία είναι 800.000 αυτοκίνητα ετησίως.
Σήμερα, τα εργοστάσια αυτά λειτουργούν με το 50% της δυναμικότητάς τους.
9. Aπό τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Tουρκία, το 75% εξάγεται σε χώρες της
Eυρώπης και της Mέσης Aνατολής.
10. Συνολικά, η αγορά επιβατικών και επαγγελματικών αυτοκινήτων ήταν της τάξης των
500.000 μονάδων ετησίως την τετραετία 1997-2000. Tο 2001, εξαιτίας της οικονομικής
κρίσης, οι πωλήσεις έπεσαν στις 200.000, επίπεδο στο οποίο θα διατηρηθούν και φέτος.