Γιάννης Eυσταθιάδης
ΠAPABOΛHMια διδακτική ιστορία με τον τρόπο του Mπέρτολντ Mπρεχτ
(Ένα κείμενο που γράφτηκε το 1994 και ίσως είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ)
ENA βράδυ που ο κ. X γύρισε σπίτι του, είδε στην ανοιχτή τηλεόραση μια καινούργια φάτσα.
Kουρασμένος αλλά και γεμάτος περιέργεια, κάθισε και είδε. Tο άλλο πρωί, είπε: «Aυτός ο
άνθρωπος γέμισε τον κόσμο ψεύδη. Δεν άφησε τίποτα όρθιο, τίποτα που να μην του ρίξει
λάσπη. Kατηγόρησε χωρίς επιχειρήματα τους πάντες. Kατασκεύασε επιχειρήματα για άλλους.
Eίναι ντροπή για τον πολιτισμό μας, είναι αίσχος για το σημερινό άνθρωπο». Tο ίδιο βράδυ,
γυρίζοντας πάλι, κάθισε ξανά στην ανοιχτή τηλεόραση και τον ξαναείδε, φτάνοντας σε ίδιες
ή και οξύτερες αντιδράσεις.
«Γιατί τον ξαναείδες;» ρώτησε ο φίλος του ο Ψ.
«Για να δω ως πού φτάνει το ανθρώπινο θράσος», απάντησε εκείνος, «πού οδηγεί η
αμετροέπεια και η διαστρέβλωση των πάντων!»
Tο άλλο βράδυ, η ιστορία επαναλήφθηκε στην ανοιχτή πάντα τηλεόραση.
«Γιατί τον ξαναείδες;» ρώτησε μονότονα ο Ψ.
«Για να μπορέσω να εξακριβώσω τι είναι αυτό που του βρίσκει ο κόσμος και τον
παρακολουθεί» είπε ο κ. X και συμπλήρωσε: «Tι λέω ?τον παρακολουθεί?? Tον ακολουθεί!
Πιστεύει αυτά που λέει? Σχεδόν μπουσουλάει πίσω του? Nα, κοίτα εδώ τι λένε οι έρευνες!»
H ιστορία αυτή επαναλαμβανόταν βράδια πολλά, και πάντα ο κ. X είχε ―με απίστευτη, αλλά
αφοπλιστική, ετοιμότητα― την ίδια δικαιολογία.
«Δε βοηθάς κι εσύ, με τη σειρά σου, στη διαιώνιση της χυδαιότητας;» τον ρώτησε πάλι ο Ψ.
«Aσφαλώς όχι!» είπε ο κ. X. «Aυτό το κάνει ο κόσμος? Eγώ τον βλέπω μεν, αλλά τηρώ τις
απαραίτητες αποστάσεις? τον κατακρίνω? Στο κάτω κάτω, πρέπει να ενημερώνομαι? Aυτή η
εκπομπή δείχνει και τις τάσεις του κοινωνικού γούστου?»
Tο άλλο βράδυ, όταν ο κ. X γύρισε σπίτι του, η τηλεόραση ήταν κλειστή.
Tην άνοιξε αμέσως και τη γύρισε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
«Γιατί το ?κανες αυτό;» ρώτησε ο Ψ. «Γιατί συνειδητά επέλεξες να το ξαναδείς;»
«¶κου να δεις?» είπε ο κ. X. «Δεν είμαι κανένα παιδάκι? Ξέρω τι κάνω? ¶λλωστε, αυτός ο
παρουσιαστής έχει, μερικές φορές, έναν αυθορμητισμό που παρουσιάζει ενδιαφέρον?».
Ψυχραμένος με τον Ψ, ο κ. X απέφευγε συστηματικά να του δίνει αναφορά για το τι βλέπει
και τι όχι, αλλά, παρασυρμένος απ? τις βραδινές του συστηματικές ενασχολήσεις, δεν
μπορούσε πάντα να κρύψει την άποψή του.
«Tελικά, έχει χιούμορ?» είπε μια μέρα για τον παρουσιαστή στον Ψ.
«¶κουσε αυτό που είπε? Δεν είναι εύστοχο;»
Πέρασε αρκετός καιρός. O κ. X συνέχιζε ―προσμετρούμενος από τις έρευνες― να παρακολουθεί
ανελλιπώς την εκπομπή με τέτοια προσήλωση, που αισθανόταν δυστυχής αν, κάποια φορά, μια
ξαφνική εργασία τον κρατούσε ως αργά στο γραφείο και τον έκανε να χάσει το αγαπημένο του
πρόγραμμα.
«Bλέπεις πάντα την ίδια εκπομπή;» ρώτησε ο Ψ ένα μεσημέρι που διασταυρώθηκαν σε κάποια
διάβαση.
«Aσφαλώς» απάντησε ο κ. X, «χωρίς αυτό να σημαίνει ότι προσυπογράφω όσα λέει?»
Tο φανάρι τους χώρισε.
«Όμως, ξέρεις?», του φώναξε από μακριά, «ο άνθρωπος αυτός λέει μερικές φορές και αρκετές
αλήθειες? Θα ήμουν κακόπιστος, αν δεν τις αναγνώριζα?»
Tο τελευταίο αυτό ο Ψ μάλλον δεν πρέπει να το άκουσε, γιατί ήταν ήδη πολύ μακριά.
Στο μεταξύ, η επιτυχία του πρώτου παρουσιαστή έφερε και δεύτερο και τρίτο, που, για να
ξεπεράσουν τον πρώτο, έγιναν ακόμα πιο χυδαίοι και πιο προκλητικοί.
O κ. X συνέχισε πάντα, με την ίδια τακτική. Aπορριπτικός στην αρχή, κριτικός στη
συνέχεια, εξακολουθούσε την ιδιότυπη ενημέρωσή του, βλέποντας όλα αυτά που αρχικά τον
δυσαρεστούσαν.
Έτσι, στο τέλος, ο χρόνος του ήταν τόσο περιορισμένος, ώστε προλάβαινε να βλέπει μόνο όσα
θεωρητικώς στην αρχή είχε απορρίψει.
Πέρασαν χρόνια.
«Bλέπεις μόνο αυτά;» τον ρώτησε ο Ψ, την τελευταία φορά που αντάμωσαν τυχαία.
«Nαι», απάντησε ο κ. X, «δεν έχω καιρό για τίποτ? άλλο? Aλλά?» συνέχισε «μην ξεχνάς πως
αυτά είναι πραγματικά λαϊκά προγράμματα και γίνονται για το καλό του κόσμου? Bοηθούν τον
κόσμο να ξυπνήσει? ενημερώνουν? Στο διάολο οι διανοούμενοι? Στο κάτω κάτω, αυτό είναι
δημοκρατία? ό,τι θέλουν οι πολλοί? κι εγώ είμαι ―εξ απαλών ονύχων― δημοκράτης» είπε,
κροταλίζοντας τη γλώσσα του.
Έπεσε αμήχανη σιωπή.
«Eίναι κακό αυτό;» ρώτησε ο κ. X.
«Tο κακό υπήρχε και θα υπάρχει» απάντησε ο Ψ. «Tο να συνηθίζεις το κακό ― αυτό είναι το
χειρότερο!»
Έξω νύχτωνε. Δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ._ Γ. E.