Xριστόφορος Kάσδαγλης

«? Για τα χρηστά συναλλακτικά ήθη ούτε λόγος να γίνεται. Ουδέποτε συνέβη να αξιολογηθούν
στα report κάποιου διεθνούς χρηματιστηριακού οίκου?»

Αεροπλανάκι σε νέα συσκευασία

TYΠIKA το θέμα αφορά το οικονομικό ρεπορτάζ και όχι τις φιλόξενες «αναρχοαυτόνομες»
σελίδες περιοδικού «για αυτοκίνητα». Αλλά δεν είναι έτσι, στο βαθμό που παίζονται ζωές
και υπολήψεις, η πορεία των εθνικών οικονομικών δεικτών, το μέλλον μιας ολόκληρης γενιάς.
Η Τράπεζα της Ελλάδος προειδοποιεί ότι ο υπερδανεισμός πνίγει βαθμιαία τα ελληνικά
νοικοκυριά, τα οποία δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις αποπληρωμής των
δανείων, μεταφέροντας το πρόβλημα στους ισολογισμούς των τραπεζών, κυρίως των μικρότερων!
Σύμφωνα με την «Καθημερινή» (5.2.2002), το ανεξόφλητο υπόλοιπο των καταναλωτικών και
στεγαστικών δανείων ανερχόταν στα τέλη Νοεμβρίου στο αστρονομικό ποσό των 22,7 δις ευρώ
(8 τρις δραχμές!), που αντιστοιχούσε στο 16% του ΑΕΠ.
Το πιο ανησυχητικό είναι ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες επιχειρούν να καλύψουν την
τρύπα στους ισολογισμούς τους: με άμβλυνση των κριτηρίων δανειοδότησης! Αυτό σημαίνει ότι
προσπαθούν να δανείζουν όλο και περισσότερα, έστω και σε «χειρότερους» πελάτες, ώστε να
μειώνουν το ποσοστό των επισφαλειών στο σύνολο των κεφαλαίων. Μόνο που, κατ' αυτόν τον
τρόπο, αυξάνουν τις πιθανότητες για ακόμη μεγαλύτερες μελλοντικές επισφάλειες,
δημιουργώντας ταυτοχρόνως στρατιές (υπερχρεωμένων) ομήρων. Το γνωστό αεροπλανάκι, σε νέα
συσκευασία. Οι τραπεζίτες σκέφτονται απλά: τα έσοδά τους απ' το χρηματιστήριο έχουν
μειωθεί στο ελάχιστο, τα ομόλογα του δημοσίου με τις παχυλές προμήθειες αποτελούν
παρελθόν, η μείωση των επιτοκίων στα μεγάλα επαγγελματικά δάνεια αφήνει ελάχιστα
περιθώρια κέρδους, τα οποία εξανεμίζονται από τον ανελέητο ανταγωνισμό. Τι μένει; Τα
καταναλωτικά και τα στεγαστικά δάνεια, άντε κι αυτά τα καινούργια φρούτα που απευθύνονται
σε μικρομεσαίους ―στους ίδιους, δηλαδή, βασικά αποδέκτες―, τους οποίους παρακαλάνε
γονατιστοί να πάρουν ανοιχτό επαγγελματικό δάνειο. Μόνο στο μαγαζί δεν τους το φέρνουν...
Έπειτα, είναι και ο αδυσώπητος πόλεμος για την απόσπαση μεγαλύτερων μεριδίων αγοράς, τα
οποία, σύμφωνα με τους γκουρού της οικονομίας των αγορών, θεωρούνται απείρως
σημαντικότερα και από τους τζίρους και από τα κέρδη. (Για τα χρηστά συναλλακτικά ήθη ούτε
λόγος να γίνεται. Ουδέποτε συνέβη να αξιολογηθούν στα report κάποιου διεθνούς
χρηματιστηριακού οίκου). Κάποτε οι τράπεζες πρωταγωνιστούσαν σε καμπάνιες υπέρ της
αποταμίευσης. Έδιναν βραβεία στους μαθητές που έγραφαν την καλύτερη έκθεση, μοίραζαν και
κανέναν κουμπαρά για να διαπλάθουν τις αυριανές συνειδήσεις, αν και ήταν περιττό. Οι
Έλληνες ήταν, ούτως ή άλλως, συντηρητικοί νοικοκυραίοι και είχαν την αποταμίευση περί
πολλού. Το πολύ πολύ να χρειαζόταν να τους πείσεις να βγάλουν τα λεφτά κάτω απ' το στρώμα
και να τα καταθέσουν. Σήμερα, σύσσωμος ο τραπεζικός κόσμος προσπαθεί να τους κάνει ν'
αλλάξουν συνήθειες, να ξοδέψουν ―όσα τους έμειναν από το χρηματιστήριο―, να πάρουν
δάνεια, κι άλλα δάνεια, να φουσκώσουν την πιστωτική τους κάρτα, να μεταφέρουν το υπόλοιπο
της μιας κάρτας σε άλλη και πάλι από την αρχή. Επί τη ευκαιρία, καλός είναι ο ελεγκτικός
ρόλος της κεντρικής τράπεζας (που με μεγάλη ανακούφιση της έχει εκχωρήσει η κυβέρνηση,
καθώς ενέχει πολιτικό κόστος), αλλά μου μένει μια απορία: υποτίθεται ότι οι πιστωτικές
κάρτες έχουν όριο ύψους ενός εκατομυρίου, σύμφωνα με απαράβατη εντολή της Τράπεζας
Ελλάδος. Οι πάντες, ωστόσο, γνωρίζουν ότι το όριο αυτό έχει απολύτως καταστρατηγηθεί,
χάρη στο λογιστικό τρικ των άτοκων δόσεων που επιτρέπει στις τράπεζες όχι απλώς να το
υπερβαίνουν, αλλά να το πολλαπλασιάζουν! Η λογική του ατομικού δανεισμού έγκειται στο να
προεξοφλεί κάποιος μελλοντικούς πόρους, ώστε να επιταχύνει την απόκτηση κάποιων αγαθών.
Συνήθως σπίτι, αυτοκίνητο, ηλεκτρικές συσκευές, ταξίδια, αν όχι χρήματα για αγορά
μετοχών, όπως το είδαμε να συμβαίνει σε ευρεία κλίμακα. Κατά κανόνα, όχι το φαΐ των
παιδιών ―που θα αποτελούσε, τέλος πάντων, μια πράξη κοινωνικής αλληλεγγύης―, σπανίως δε
τα δίδακτρά τους, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν παραγωγική επένδυση. Είναι μια
στρατηγική, που ως ένα σημείο εκπληρώνει τους σκοπούς της, καθώς προάγει την ευημερία,
δίνοντας ταυτοχρόνως σημαντική ώθηση στην κυκλοφορία του χρήματος και στην οικονομία.
Σύμφωνοι, μόνο που ο υπερδανεισμός σφίγγει απειλητικά τη θηλειά γύρω από το λαιμό του
οικογενειάρχη που δεν έκανε καλούς υπολογισμούς ή τον χτύπησε η ατυχία, απρόβλεπτες
οικονομικές επιβαρύνσεις, ακόμη και μια απόλυση. Τότε αρχίζει η αντίστροφη διαδικασία,
επώδυνη για τον ίδιο, την οικογένειά του, ακόμη και για την ίδια την τράπεζα, που με
δόλιο ή απλώς με υπερενθουσιώδη τρόπο τον παρέσυρε.
Κι όταν το φαινόμενο ξεφεύγει από την κλίμακα των ατόμων και γενικεύεται, είτε γιατί ο
δανεισμός εξαπλώθηκε υπερβολικά και τα κριτήρια χαλάρωσαν είτε επειδή συντρέχουν
εκτεταμένα φαινόμενα οικονομικής ύφεσης με τις συνακόλουθες μειώσεις εισοδήματος και
απολύσεις, τότε δρα πολλαπλασιαστικά. Παύει να αφορά τα οικονομικά μιας οικογένειας,
ακόμη και μιας ολόκληρης τράπεζας, και αποκτά τα χαρακτηριστικά κοινωνικής θεομηνίας.
Μιας θεομηνίας που πλησιάζει.Το τελευταίο φάρμακο που προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος,
εξίσου αναποτελεσματικό με τα άλλα, είναι η αναβάθμιση του ηλεκτρονικού συστήματος
διατραπεζικής ενημέρωσης, ονόματι «Τειρεσίας». Ξέρετε, είναι εκείνο το σύστημα
ηλεκτρονικού φακελώματος, που πιάνει μονάχα μικρά ψάρια και αποτελεί την απόλυτη
επιβεβαίωση ότι η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων υφίσταται μόνο για θρησκευτικούς
και φιλοσοφικούς λόγους.
Ε, λοιπόν, κρατήστε καλή σημείωση. Θα χρειαστεί πράγματι αναβάθμιση ο «Τειρεσίας». Όχι
για να γλιτώσει τις τράπεζες από μελλοντικούς κακοπληρωτές, αλλά για να υποδεχθεί τους
μελλοντικούς κακοπληρωτές, που οι τράπεζες μόνες τους θα δημιουργήσουν..._ Χ. Κ.