Iστορίες Γνώσης και Πάθους
ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΓΑΛΟΝΙ ΒΕΝΖΙΝΗΣΟ L.J.K. Setright προβληματίζεται με το πώς θα αξιοποιούσε το τελευταίο γαλόνι βενζίνης
πάνω στη γη.
«Αν καιγόταν το σπίτι σου», ρώτησε ο ιεροεξεταστής, «και μπορούσες να πάρεις μαζί σου
μόνο ένα πράγμα, τι θα διάλεγες;»
«Τη φωτιά» φώναξε ο ποιητής!
Eίναι γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να καταστρέψει την ενέργεια ή να τη δημιουργήσει.
Όπως και κανείς δεν μπορεί να καταστρέψει ή να δημιουργήσει την ύλη. Το μόνο που μπορούμε
να κάνουμε είναι να μετατρέψουμε την ύλη σε ενέργεια.
«Τι αξία έχει το χρήμα, αν δεν κυκλοφορεί; Aντίστοιχα, ποια θα ήταν η χρησιμότητα της
βενζίνης, αν δεν την καίγαμε;»
Αυτή ήταν η ερώτηση που ανέκυψε σε μια παρέα δημοσιογράφων αυτοκινήτου, όταν αυτή η
παμπάλαιη πλάνη για την επερχόμενη έλλειψη πετρελαίου ξεπήδησε στη συζήτηση. Ένας από την
παρέα μας (ας τον ονομάσουμε Αρχάριο, χωρίς, βέβαια, αυτό να είναι το πραγματικό του
όνομα), ένας νέος και εντυπωσιακός τύπος, είχε χωρίς αμφιβολία κυριευτεί στιγμιαία από
τις πεποιθήσεις της ταξιαρχίας των Υπερσυντηρητικών, που με χαρά θα μας έπειθαν όλους ότι
δεν έχει μείνει παρά ελάχιστο πετρέλαιο πάνω στη γη και ότι δεν υπάρχουν ελπίδες για την
έγκαιρη εύρεση κάποιου υποκατάστατου.
«Τι θα κάναμε», ρώτησε ο Αρχάριος τους δυο τρεις που θα κάθονταν να του απαντήσουν, «αν
έπεφτε σε μας ο κλήρος να καταναλώσουμε το τελευταίο πολύτιμο γαλόνι βενζίνης;»
Γιατί γαλόνι; Όπως κανείς δεν μπορούσε να μας κατηγορήσει για το τυχαίο γεγονός του τόπου
της γέννησής μας, έτσι και εμείς δεν ντρεπόμαστε που διατηρούμε μια μονάδα μέτρησης υγρών
που έχει πολύ περισσότερο νόημα από τις ψυχρές και χωρίς νόημα μονάδες της επανάστασης,
τις οποίες η ναπολεόντεια Γαλλία επέβαλε στην Ευρώπη. Ακριβώς όπως το εκτάριο είναι η
έκταση που μπορεί ένας άνθρωπος να οργώσει με ένα ζευγάρι βόδια σε μια ημέρα και το πόδι
είναι η απόσταση (είτε βρισκόμαστε στη Σουηδία, όπου οι άνθρωποι είναι ψηλοί, είτε στην
Ιαπωνία, όπου είναι κοντοί) ανάμεσα στα σκαλοπάτια μιας κατακόρυφης σκάλας, έτσι και το
γαλόνι είναι η ποσότητα υγρού που μπορεί να σηκώσει κάποιος με το ένα χέρι από το έδαφος
και να το μεταφέρει σε απόσταση ίση με το μήκος του βραχίονα (μπράτσου) του χεριού του.
Αν προτιμάτε, όταν ακούτε ένα γαλόνι, να σκέφτεστε περίπου 4,5 λίτρα, μικρό είναι το
κακό, αλλά πάντως το γαλόνι είναι η μονάδα που οι αγγλόφωνοι χρησιμοποιούν για τη
βενζίνη. Σε ένα αυτοκίνητο, η ποσότητα αυτή είναι αρκετή για μια μικρή διαδρομή και
μπορεί να φτάνει, μπορεί όμως και όχι, μέχρι το επόμενο βενζινάδικο ― και αυτά είναι
σίγουρα περισσότερα από αυτά που μπορεί να πει κανείς για ένα λίτρο. Όταν, κρατώντας ένα
άδειο δοχείο, ζητιανεύεις από τους διερχόμενους οδηγούς λίγη βενζίνη για να ξαναβάλεις
μπροστά το πεινασμένο αυτοκίνητό σου, δεν τους ζητάς ένα λίτρο. Είναι πολύ πιο πιθανό να
τους ζητήσεις πέντε λίτρα ― ή ένα γαλόνι.
Μήπως απλώς έπαιζε μαζί μας ο νεαρός Αρχάριος; Εφάρμοζε στην υπόλοιπη παρέα κάποιο
ψυχολογικό τεστ; Δεν μπορούσα να πω με σιγουριά, αλλά είχα ενοχληθεί που δεν άκουγα
κανέναν από τους υπολοίπους να κάνει μια σκέψη για το άμεσο μέλλον. Όλοι ήθελαν να
χρησιμοποιήσουν το τελευταίο τους γαλόνι βενζίνης για κάποιο συναισθηματικό λόγο (π.χ. να
επιταχύνουν σε έναν άδειο δρόμο με μια Ferrari ή κάτι παρόμοιο), το οποίο θα τους άφηνε
μακριά από το σπίτι τους. Ο ίδιος ο Αρχάριος θα επιθυμούσε δύο γρήγορους γύρους της
πίστας Goodwood μέσα σε μια McLaren. Δύο γρήγοροι γύροι θα μπορούσαν να είναι τόσο μακριά
όσο θα μπορούσε να πάει με ένα γαλόνι, αλλά μετά θα είχε πολύ δρόμο να περπατήσει?
Από την άλλη πλευρά, αισθάνθηκα ανακούφιση που κανείς δεν πρότεινε, σαν κανένας έφορος
μουσείου ή σαν κάποιος αρχαιολόγος από εκείνους τους τυφλοπόντικες της ιστορίας, ότι το
τελευταίο γαλόνι βενζίνης θα έπρεπε να φυλαχτεί για τις μέλλουσες γενιές ή την επιστήμη ή
για επένδυση ή ως κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η βενζίνη είναι για να
καίγεται, και μάλιστα όσο πιο εντατικά τόσο το καλύτερο.
Ποιος ήταν ο πιο... διακαής πόθος που η καύση της βενζίνης ενέπνευσε στον άνθρωπο; Οι
πρωτοπόροι των αρχών του 20ού αιώνα δε θα μπορούσαν να ξέρουν, γιατί γι? αυτούς οι πρώτοι
κινητήρες βενζίνης ήταν απλώς προσαρμοσμένοι κινητήρες αερίου, οι οποίοι είχαν
αντικαταστήσει τις ατμομηχανές, που είχαν πάψει να είναι ελκυστικός τρόπος παραγωγής
ισχύος. Η σαγήνη του κινητήρα βενζίνης έπρεπε να περιμένει την κάθαρση των συναισθημάτων
που ήρθε με την απόκτηση της εμπειρίας. Είμαι βέβαιος πως ο Ζίγκφριντ Μάρκους δεν την
ένιωσε, όταν έβαλε μπρος το πρώτο του αυτοκίνητο το 1870, ούτε ο Πολ Ντέμλερ όταν οδήγησε
την πρωτότυπη μοτοσικλέτα του πατέρα του το 1885. Θα μπορούσε αυτή η φωτιά, παγιδευμένη
ανάμεσα στον κύλινδρο και στο έμβολο, που χτυπιέται με μανία στους τοίχους της φυλακής
του, να δημιουργήσει ευτυχία μεγαλύτερη από αυτήν των πρώτων αεροπλόων; Για αυτούς ο
κινητήρας βενζίνης έκανε κάτι περισσότερο από την απλή υπέρβαση της αδράνειας. Τους
βοήθησε να νικήσουν τη βαρύτητα.
Αυτή είναι η εμπειρία που θα ήθελα να παρατείνω όσο μπορώ. Ένα συνηθισμένο αυτοκίνητο δε
θα ήταν κατάλληλο σε αυτή την περίπτωση. Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα αυτοκίνητο που θα
μπορούσε να υπερνικήσει τους νόμους της φυσικής όσο τα Prelude μου με το σύστημα
τετραδιεύθυνσης, και έχω αρκετά ευτυχισμένα χρόνια μαζί τους να θυμάμαι. Σε μοτοσικλέτες
δεν μπορώ πια να ανεβαίνω, αλλά έχω βιώσει μαζί τους μοναδικές εμπειρίες. Mάλλον μια
πτήση θα μου άφηνε την πλέον ενδιαφέρουσα εμπειρία με το τελευταίο γαλόνι βενζίνης, το
οποίο όμως σε ένα συνηθισμένο αεροπλάνο μόλις που θα επαρκούσε για να τροχοδρομήσει.
Όμως ένας «αετός» με ένα μικρό και ελαφρύ κινητήρα, που μπορεί να τον απογειώνει, να
χρησιμοποιείται κατά διαστήματα στη διάρκεια της πτήσης και να είναι σε θέση κάποιος να
βασίζεται σε αυτόν για να επιστρέφει σπίτι του, κάνει εφικτή την πτήση με ένα μόλις
γαλόνι. Χρησιμοποιώντας συνετά τον κινητήρα, μια καλή μέρα για ανεμοπορία, θα μπορούσα να
ταξιδέψω μακριά, να ανέβω ψηλά και να διασκεδάσω αρκετά έντονα, για να το θυμάμαι τις
μέρες της ακινησίας που θα ακολουθούσαν...
Ίσως, καθώς οι μέρες θα περνούσαν, να μετάνιωνα που δε θα είχα κάνει κάτι με μεγαλύτερη
διάρκεια. Ίσως θα μπορούσα να βρω το αντίτυπο μιας από τις εφευρέσεις που είχε πατεντάρει
ο μακαρίτης ο πατέρας μου πριν από 75 χρόνια: ένα κομπρεσέρ, από αυτά που σπάνε την
άσφαλτο και ανοίγουν τρύπες στο δρόμο, το οποίο δεν εξαρτάται από αεροσυμπιεστή και
σωλήνες, αφού η μεταλλική του σφύρα κινείται παλινδρομικά από ένα δίχρονο μονοκύλινδρο
κινητήρα. Με ένα γαλόνι βενζίνης θα μπορούσα να χαράξω το όνομά μου στην επιφάνεια του
δρόμου, αρκετά μεγάλο για να αναγκάζεται να τρέχει πάνω κάτω όποιος θα το διάβαζε. Και
λόγω της αναμενόμενης απουσίας πυκνής κυκλοφορίας, θα διαρκούσε περισσότερο από οτιδήποτε
έχω γράψει σε χαρτί!
Αλλά δεν είμαι ποιητής. Ούτε ρομαντικός είμαι ούτε επιστήμονας μήτε και κανένας σπουδαίος
ορθολογιστής. Στο τέλος σκέφτηκα τη σωστή λύση στο αρχικό δύσκολο ζήτημα. Αν καιγόταν το
δικό μου σπίτι και μπορούσα να πάρω μόνο ένα πράγμα, θα έπαιρνα κάτι αληθινά πολύτιμο και
ταυτόχρονα πολύ συνηθισμένο πάνω στη γη. Θα έπαιρνα μαζί μου αυτό που τρέφει κάθε φωτιά,
το οξυγόνο!_ L.J.K.S.