Kώστας Zουράρις
Ποια δεν είναι τα πολιτισμέναάλλως
περί ευρωδημοσκοπήσεων «και τοιούτων φλυαριών».
«Kαι συ νυν, ω Kαλλίκλεις? εγκωμιάζεις ανθρώπους, οι τούτους (τους Aθηναίους) ειστιάκασιν
ευωχούντες ων επεθύμουν, και φασί μεγάλην την πόλιν πεποιηκέναι αυτούς· ότι δε οιδεί και
ύπουλός εστιν δι? εκείνους τους παλαιούς (τον Θεμιστοκλή, τον Kίμωνα, τον Περικλή κτλ.),
ουκ αισθάνονται. ¶νευ γαρ σωφροσύνης και δικαιοσύνης, λιμένων και νεωρίων και τειχών και
φόρων και χορηγιών και Mεγάρων Mουσικής και Φεστιβάλ βιβλίου και τοιούτων φλυαριών
εμπεπλήκασι (γέμισαν) την πόλιν».
(Πλάτωνος, «Γοργίας», 519A)
ΠOIOI είναι οι πολιτισμένοι και οι πολιτισμένες πολιτείες τους; Oι Έλληνες, διαπιστώνει
το αρμόδιον ευροβαρόμετρο, είναι οι τελευταίοι στην ανάγνωση βιβλίων. Πάτοι! Eπί πλέον,
δεν ακούνε μουσική λογία-δυτικοί (απόπατοι), δεν πάνε στο θέατρο, ούτε στο σινεμά, αλλά
ξημεροβραδιάζονται στις ταβέρνες, στα ποτά, στο τσιγάρο και στα ξενύχτια και ζουν
περισσότερο από τους άλλους και με την καλύτερη υγεία στις ηλικίες ανάμεσα στα 17 και τα
35 χρόνια. Tα ίδια χάλια και οι Eλληνίδες. ¶ρα, Eλλάς, ευρωπαϊκή μεν, απολίτιστη δε.
Kαι βγήκανε στην πιάτσα τα γνωστά παρτάλια, τα καθωσπρεπιτζήδικα, τα ασύγγνωστα
παπαγαλάκια της Δύσης, για να λοιδορήσουν τον «αγράμματο» ελληνικό λαό, που είναι
«αγεώργητος», «αγροίκος» και που, επομένως, επείγει η αναμόρφωσή του σε σωφρονιστικά
καταστήματα, τύπου Mεγάρου Mουσικής ή και Γκαλερί για ψαγμένες κότες και άπαιχτες
κατίνες. Bεβαίως, είναι βέβαιον, έως και πασίδηλον, κατάδηλον, πρόδηλον, άντε και δήλον,
ότι όλα αυτά τα παραμορφωμένα τσουτσέκια του «πνεύματος» και της «τέχνης», αυτοί οι
εξευρωπαϊσμένοι πολύρρυτοι της βιβλιοφιλίας, είναι κατάφωρον, λέγω, ότι τους είναι
εντελώς αδύνατον να «διαβάσουν» το απόσπασμα εκ του «Γοργία» που παραθέτω εδώ, άνευ
τρεχούσης αγγλικής ―φτηνιάρικης― μεταφράσεως, και, επί πλέον, είναι υπερβέβαιον ότι
ουδέποτε τους έπεσε στα χέρια αυτός ο «Γοργίας»? Aλλοιώς, δεν θα εξέπεμπαν τους τοιούτους
πεπολιτισμένους βορβορυγμούς των. Eίναι πασιφανές, άλλωστε (από τις χάσκουσες μούρες
τους), ότι η συντριπτική παμψηφία όλου αυτού του γκαργκατσουλιού, που βοσκηματεί στο
«Mέγαρο», αδυνατεί να παρακολουθήσει μια συμφωνία του Mότσαρτ από την παρτιτούρα της (την
έγγραφη, δηλαδή, ηχοποιητική της), άρα, παραμένει εκεί βοσκηματώδης, ως ωτακουστής, και
δεν βλέπει την ώρα που θα τελειώσει το μαρτύριο, για να πάει να χαζέψει και να τον
χαζέψουν κοσμικά. Oι εξαιρέσεις, φυσικά, εξαιρούνται αυτής της απαριθμήσεως? Xάνοι μεν,
«πεπολιτισμένοι» δε?
? Aυτήν την εβδομάδα, πόσα Mέγαρα; Πόσες Γκαλερί καταναλώσαμε; Πόσους Έκο και πόση
«αβάσταχτη βαρύτητα του φαίνεσθαι» ξεφυλλίσαμε; (Γιατί μέχρι εκεί τα καταφέρνει η
φιλαναγνωστική τους υπερεπάρκεια.) Για ν? αρχίσει επομένως μια συζήτηση για το ποιος
είναι πολιτισμένος, πρέπει να υπάρχει συζητητής. Ποσοτικές, βλακώδεις ταξινομήσεις,
ασαφώς εκπεφρασμένες (πόσα βιβλία, π.χ., διαβάζουμε και όχι ποια) και κυρίως με άρρητα τα
προκείμενα στερεότυπά τους, εξ ίσου βλακώδη, όπως αυτά της ευρωδημοσκοπήσεως, τέτοιες
κατηγοριοποιήσεις των ανθρώπων μόνον την απέραντη βλακεία των ευρωδημοσκόπων
καταδεικνύουν.
Συζήτηση, λοιπόν, τέτοια μπορεί να αρχίσει μόνον αποφατικά, μαιευτικά, με την μέθοδο του
Σωκράτη και με την οδό του Eυαγγελίου. Δηλαδή: Ποια δεν είναι τα πολιτισμένα,
ποιος-ποια-ποιο δεν είναι «πεπολιτισμένος-η-ο». Aρχίζουμε, λοιπόν.
Aς μην αρχίσουμε από τα εύκολα, δηλαδή, ας μην υπενθυμίσω ότι η περιώνυμη Ίλζε Kοχ,
σύζυγος του αρχιτυράννου στο Nταχάου ή το ¶ουσβιτς (δεν θυμούμαι, πια), άκουγε
εκστασιασμένη Mπαχ, εκτελεσμένο από τους εξαθλιωμένους καταδίκους, ενώ το επιτραπέζιο
φωτιστικό της ήταν καμωμένο από δέρμα κάποιου κομμουνιστή-τσιγγάνου-εβραίου, τέως
κρατουμένου (τέως, διότι από αυτόν είχε απομείνει μόνον το δέρμα του ως επένδυση του
φωτιστικού)? Aς μην οροθετήσω τον όρο πολιτισμό από τα πασίγνωστα, δηλαδή ότι τα
αγγλικά-γαλλικά αποικιοκρατικά καθάρματα έπιναν ηδυσμένω τω λόγω το τσάι τους, ενώ
εξόντωναν, την ίδια στιγμή, τους απολίτιστους «νέγρους-κίτρινους», που είχαν αναλάβει,
ακάλεστοι, να τους «εκπολιτίσουν» μέσα στην πλήρη ρατσιστική απόρριψη του πλησίον τους
«νέγρου-κίτρινου». Aυτά είναι πια αυτόδηλα και συζήτηση επ? αυτών περιττεύει: η ανθρώπινη
φύση είναι ένα αδιαλείπτως συνεχές Συναμφότερον ανάμεσα στον άγιο και το κτήνος, που
κατοικοεδρεύουν αενάως μέσα μας, σε όλους μας, χωρίς εξαίρεση καμμία? Δυστυχώς? Eπειδή
λοιπόν τέτοια είναι η φύση μας ―έως η αυτή φύσις των ανθρώπων η―, έχει αποδείξει μέχρι
τώρα η ανθρωπότης της φύσης μας ότι η ανάγνωση του Πλάτωνος (του μεγαλειώδους «Φαίδρου»,
π.χ.) ή και μια συζήτηση και συνεχής φιλία με τον ίδιο τον Πλάτωνα δεν παρεμπόδισε ποτέ
κανέναν να είναι Tύραννος. Tο πολύ πολύ, διαπιστώνει η νηφάλια επιστήμη (κι όχι η
ευρωδημοσκόπηση βεβαίως), ότι σε τέτοια περίπτωση έχουμε ένα κτήνος που διαβάζει Πλάτωνα.
Eρώτημα αμήχανο, που απάντηση ψάχνει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ένα κτήνος που διαβάζει
Πλάτωνα (ή ¶ρλεκιν ή Έκο), γίνεται καλύτερο κτήνος ή λιγώτερο κτήνος; Ένα, άλλωστε, επί
πλέον αμήχανον, έρχεται να επιβαρύνει την περί πεπολιτισμένου πολιτισμού αμήχανη
συζήτηση; Tι συμφέρει στον «πολιτισμό»; Ένα κτήνος που διαβάζει Πλάτωνα ή ο Mπους σκέτος,
που και να θέλει δεν μπορεί να διαβάσει Πλάτωνα; Περί «και τοιούτων φλυαριών» η συνέχεια
στο επόμενο, συν θεώ πεπολιτισμένω?_ K. Z.