Pιχάρδος Σωμερίτης
«? H ελευθερία απαιτεί αρετή και τόλμη, καθώς και κάποιο προϋπολογισμό?»Kαλή ξεκούραση, πάντως
KAΛEΣ διακοπές; Bεβαίως. Aλλά ας το δούμε το θέμα από πιο κοντά. Aξίζει τον κόπο. Aς
μιλήσουμε για την «ισότητα». Oι μεν έχουν άδεια και οι δε όχι. Oρισμένοι έχουν άδεια
μονίμως. Δεν αναφέρομαι στους ανέργους, διότι αυτό δεν είναι άδεια, είναι άγχος, και
επιπλέον η αναζήτηση εργασίας είναι δουλειά και μάλιστα δύσκολη. Aναφέρομαι στους
αργόσχολους, στους «εισοδηματίες» και στους συνταξιούχους. Έχουμε ακόμα όσους έχουν
πολύμηνες άδειες (για παράδειγμα, τους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευόμενους) και όσους
πιέζονται πανταχόθεν να καθυστερούν τις όσες εβδομάδες μη εργασίας δικαιούνται, διότι
αυτό θέλει το αφεντικό, η εργασιομανία τους ή, για ορισμένους, η αφόρητη πλήξη που
αισθάνονται μόλις βρεθούν σε μια παραλία και «δεν έχουν κάτι να κάνουν». Διακοπές και
άδεια δεν είναι πάντα το ίδιο πράγμα. Διότι πολλοί που έχουν άδεια είτε δεν έχουν τα
αναγκαία χρήματα για να τη μετατρέψουν σε διακοπές και την καλύπτουν με κάποια άλλη
δουλειά είτε δεν μπορούν να ξοδέψουν όσα απαιτεί ένα ταξίδι είτε χρησιμοποιούν αυτές τις
πολύτιμες ελεύθερες ημέρες για να επισκευάσουν το σπίτι τους ή το εξοχικό τους. Πολλοί,
μάλλον σοφά, χωρίζουν μάλιστα τις ημέρες σε «πακέτα»: μια εβδομάδα σε ένα, δυο νησάκια,
μια άλλη με τους γονείς στο χωριό και όσες μέρες μένουν με το μυστρί ή όποιο άλλο
εργαλείο στο χέρι.
¶λλη ανισότητα: υπάρχουν οι ειδικοί στα των αδειών, που ξέρουν όλα τα κόλπα και το «ένα»
το κάνουν «πέντε». Aγοράζουν στην αρχή του χρόνου ένα εορτολόγιο, το βάζουν κάτω,
σημειώνουν όλα τα πιθανά διήμερα και τριήμερα, τα οποία με την προσθήκη μιας «ημερήσιας»
μετατρέπονται σε πολυήμερα, λογαριάζουν τα συν και τα πλην, δηλώνουν αναχώρηση πάντα από
Δευτέρα και πάντα ύστερα από μεγάλη πολυήμερη γιορτή-αργία και υπολογίζουν ακόμα και τους
τοκετούς (άρα και τα όσα υποχρεωτικά προηγούνται), ώστε να αυγατίζονται οι άδειες, και
τρέχουν, πρώτοι αυτοί, να κατακυρώσουν το αποτέλεσμα στο αρμόδιο γραφείο. Kαι υπάρχουν οι
αιωνίως αδικημένοι: αυτοί που καταθέτουν την αίτησή τους και τις επιθυμίες τους πάντα
τελευταίοι, διότι είναι αφελείς και καλόπιστοι, αυτοί που δεν έχουν επίσημη οικογένεια
(τα ανεπίσημα είναι πρόβλημα), αυτοί που δεν έχουν το πλεονέκτημα της αρχαιότητας και
αυτοί που τα αφεντικά δε χωνεύουν και τόσο.
Aνισότητες, επίσης, και λόγω δεσμών με τα πάτρια. Όσοι έχουν ρίξει (πρώτη, δεύτερη και
τρίτη γενιά) μαύρη πέτρα πίσω τους και μπορούν άνετα να αποφεύγουν το ¶νω Σκορποχώρι της
ρίζας τους, οδυσσεύουν πανευτυχείς στο Aιγαίο ή το Iόνιο, σε εξωτικούς παραδείσους ή στα
διάφορα παγκόσμια κέντρα του μαύρου παγκόσμιου καπιταλισμού και ιμπεριαλισμού, που όμως
μας διασκεδάζουν περισσότερο (τι ντροπή!) από τη Bαγδάτη ή την Oυαγκαντούγκου. Oι άλλοι,
οι «ριζωμένοι», ποιος τη χάρη τους: από την οικουμένη ολόκληρη μόνο το χωριό τους τελικά
γνωρίζουν, είναι υποχρεωμένοι να τρέχουν κάθε φορά από συγγενικό σπίτι σε συγγενικό
σπίτι, να φιλήσουν ξαδέλφια και θείους, να χαστουκίζουν τα παιδιά τους που δε θέλουν να
φιλήσουν το χέρι κάποιας άσχημης, άγνωστης και κακόχνωτης «γιαγιούλας», να μαζεύουν την
κορούλα τους που άλλα συνηθίζει στην Aθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, μη και θεωρήσουν οι
συντοπίτες ότι δε σέβεται τα αγνά ήθη της παράδοσης και ατιμάζει έτσι την οικογένειά της.
Διότι, πού ακούστηκε να βγαίνει νύχτα παρέα με μαντράχαλους και να τη χάνεις στα μπαρ και
στις ερημικές γωνιές;
¶λλο πρόβλημα με τις διακοπές: όπως και να το κάνουμε, στο σπίτι ή το ξενοδοχείο, στην
πλαζ ή στο χωριό, στο εξωτερικό ή μέσα στην πόλη, αυτές οι όποιες ημέρες μη εργασίας
είναι για όσους δεν έχουν εναλλακτική απασχόληση μια δύσκολη στιγμή οικογενειακής
αλήθειας, προϊόν των αιφνίδιων «τετ-α-τετ», όταν όσοι έχουν πρόβλημα και δεν το ξέρουν το
ανακαλύπτουν: τον αντέχεις ακόμα τον «άνθρωπό σου», σε αντέχει ο «άνθρωπός σου» ή πρέπει
να μασάς σίδερα για να μην του φέρεις μια στο κεφάλι να καταλάβει;
Eίναι μια από τις μεγαλύτερες κοινωνικές κατακτήσεις οι άδειες που οδηγούν σε διακοπές
και είναι οι διακοπές στιγμές ελευθερίας και διαφορετικότητας. Eίναι; Nαι. Aλλά, ας το
παραδεχτούμε, όχι για όλους. Διότι η ελευθερία απαιτεί αρετή και τόλμη, καθώς και κάποιο
προϋπολογισμό. Kαι αυτά δεν είναι πάντα εφικτά. Kαλή ξεκούραση, πάντως!_ P. Σ.