Kώστας Zουράρις
Ποια δεν είναι τα πολιτισμένα (B΄)ΛEME, λοιπόν, για το ποια είναι τα πολιτισμένα: στα γενικώς ανθρώπινα, δηλαδή στους
θεσμούς, στα πρόσωπα, στη συμπεριφορά, στα όλα των θνητών τα πεπραγμένα. «Δεν υπάρχει
ανθρωπιά», είναι η έκφραση που τα λέει όλα τα περί πεπολιτισμένων? Kι είναι επίσης
βέβαιο, στη μακρά διαδρομή των ανθρωπίνων, ότι ποτέ δεν κατορθώσαμε να διαπιστώσουμε,
«μετά του πιστού της επιστήμης», εάν ένα ανθρωπόμορφο τέρας που διαβάζει Πλάτωνα ή παίζει
ηδύμολπον μπουζούκι γίνεται λιγώτερο τέρας ή περισσότερο τέρας. ¶ρα, η ανάγνωση «καλών
βιβλίων», η ακρόαση ή δημιουργία μουσικής, όπως και η κατανάλωση έργων τέχνης εν γένει
και είδει, δεν αποτελεί καμμία εγγύηση ότι έχουμε ξεπατώσει το κτήνος, που όλοι
εκτρέφουμε μέσα μας. Όλο αυτό το αληταριό των τελευταίων χρηματιστικών εγκλημάτων, που
ταλανίζουν εκατομμύρια μικροκαταθετών, όλοι αυτοί οι «διευθύνοντες σύμβουλοι» του
χρηματιστηρίου-καζίνου, ήσαν ταυτοχρόνως διαπρεπείς Mαικήνες, αβροδίαιτοι θεράποντες των
τεχνών και «μορφωμένοι»? Δηλαδή πάρα πολύ μορφωμένοι στην απληστία. Όλοι διαβάζουν
Kούντερα (όχι βέβαια Παπαδιαμάντη ή Mάξιμο τον Oμολογητή, γιατί, είπαμε, βρε αδελφέ,
«καλλιεργημένοι», αλλά όχι και να στραβωθούμε από την απόλυτη ομορφιά που εκλύει «όστις
πάσχει την έκστασιν»? ¶σε, μάλιστα, που κινδυνεύουμε, μαζί με τον Πίνδαρο, να
νοσταλγήσουμε το «ήμισυ δ? ουρανού εν χρυσέοις δόμοισιν» και να πάψουμε να κλέβουμε τις
οικονομίες εκατομμυρίων φτωχών ανθρώπων)?
Όλα αυτά τα εκλελεπτυσμένα και πεπολιτισμένα άτομα παθαίνουν «μια ψυχολογία» μόλις
ακούσουν Mπαχ στο Mέγαρο (ποτέ Mπαχ εκτός Mεγάρου, Mότσαρτ εκτός Zάλτσμπουργκ και ¶ντζελα
Δημητρίου εκτός Mπαϋρόιτ), διότι, είναι υπερβέβαιον, η ακρόασις του Mπαχ τους κάνει πιο
μελισματικούς στην κερδοσκοπία, πιο μουσηγέτες στην μουσική μούσα? Tο ζήτημα έχει λήξει
προ πολλού: η υψηλή καθημερινή κατανάλωση σε θερμιδομπάχ, βιταμινοκούντερα και
βιοκαλλιεργημένο Πικάσσο, δεν σε κάνει ούτε περισσότερο ούτε λιγώτερο κάθαρμα απ? αυτό
που γίνεσαι με την θέλησή σου.
H πρώτη φροντίδα Mπαχ το πρωί σου και η τελευταία φροντίδα σου Mότσαρτ το βράδυ δεν
εμπόδισε ποτέ κανέναν αληταρά να είναι αληταράς. Eνδέχεται μάλιστα να τον μετέτρεψε σε
πιο αποτελεσματικό αληταρά. Mπαχ? σου είναι αυτός? εκλεπτύνει τις προσλαμβάνουσες
παραστάσεις σου, άρα και τις προσλαμβανόμενες αρπαχτές σου. H ευρωβλακεία, επομένως, των
ευρωδημοσκοπήσεων, που, με ποσοτικούς δείκτες, σου λένε αν με τόσα κιλά Mπαχ και με τόσα
λίτρα Mιχαήλ Aγγέλου γίνεσαι πιο πολιτισμένος, είναι ευρωβλακεία αυτόφωρος, καραμπινάτη.
Mένει, λοιπόν, να μεταθέσουμε την συζήτηση σε επίπεδον ολιγώτερον ολιγοφρενές και να
ψάξουμε τι σόι πράγμα θα μπορούσε να ήταν αυτά τα βαρύγδουπα «πολιτισμένα». H σωστότερη
μέθοδος είναι φυσικά η μαιευτική-αποφατική, ψάχνοντας πρώτα να ξεψαχνίσουμε ποια και τι
δεν είναι τα «πεπολιτισμένα».
Kαι επειδή στην έναρξη κάθε λογικού διαλόγου ευρίσκεται ο θειότερος όλων Πλάτων,
ξεκινούμε από την κατευθυντήριον λογική πρόταση, που μας χάρισε για την ες αεί μας
αυτογνωσία περί πολιτισμού: μην περιμένετε από τα βιβλία «σωφροσύνη» και «δικαιοσύνη»
γράφει αυτός, που αποτελεί την πρωταρχή όλων των βιβλίων. Tα βιβλία, γραμμένα με καλάμι
βουτηγμένο σε μελανωμένο νεράκι, είναι αδύνατο με τα λόγια τους να βοηθήσουν τον εαυτό
τους, αφού το καημένο το βιβλίο δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του. Έτσι, ο κάθε
ηλίθιος ή ο εκάστοτε διεστραμμένος τύραννος διαβάζει, τάχα μου, τον Πλάτωνα και μας
καταδικάζει ανεκκλήτως διά της βλακείας ή της κτηνωδίας του λέγοντας: ―αυτά γράφει ο
Πλάτων―? Mπορεί ο ταλαίπωρος Πλάτων να τον αντικρούσει; «Oυκ άρα σπουδή αυτά εν ύδατα
γράφει μέλανι, σπείρων διά καλάμου, μετά λόγων αδυνάτων μεν αυτοίς λόγω βοηθείν,?» ?
αυτά, δηλαδή τα «πολιτισμένα». Tα πολιτισμένα δεν διδάσκονται μέσα από την ανάγνωση
«εκλεκτών βιβλίων»? Aλλά πώς; Oύτε, άλλωστε, συνεχίζει περίλυπος, ο όλων των βιβλίων
συγγραφεύς Πλάτων, ούτε και μπορούν τα βιβλία, εν μέλανι ύδατι διά καλάμου ή H/Y, να
διδάξουν ικανοποιητικά τα αληθινά, τα «πολιτισμένα», αφού δεν μπορούν να υπερασπίσουν τον
εαυτό τους. Πώς να φωνάζει μια φράση γραμμένη ότι της αλλάζεις τον αδόξαστο; Πώς η
καημένη η λέξη να σου πει ότι την προδίδεις, την βιάζεις, την καταργείς? ερμηνεύοντάς
την;
«μετά λόγων? αδυνάτων δε ικανώς τ? αληθή διδάξαι?» ¶ρα, γράφει ο όλων συγγραφεύς Πλάτων
στον «Φαίδρο» του, άρα το γράψιμο, ο κάθε σώφρων άνθρωπος, πρέπει να το γράψει για
παιχνίδι, έτσι παίζοντας και ξέροντας ότι ποτέ το γραπτό δεν μπορεί να σε φτάσει στην
αλήθεια, άρα στα «πολιτισμένα»: «? αλλά γράψει παιδιάς χάριν»? χάριν παιδιάς?
? «ταύτα παιδιάς και εορτής χάριν, δρώη αν?»
Έτσι, για μια γιορτούλα με τις ανθρώπινες ψευδαισθήσεις, έτσι, εορτής χάριν, γράφουμε?
Παιδιάς χάριν? Παιδιά είμαστε, που γράφουμε σοφά, βαρύγδουπα, φθαρτά παιδιαρίσματα. Eίναι
δυνατόν να πάρουμε ποτέ τα σοφά μας γραπτά στα σοβαρά και να πιστέψουμε πως εν ύδατι
μέλανι εμείς κατακτούμε την σοφία και τον πολιτισμό και, ακόμη αφελέστερα, πως με τα
γραπτά των άλλων αποκτούμε εμείς πολιτισμό;
«Διο δη πας ανήρ σπουδαίος, των όντων σπουδαίων περί πολλού δει, μη γράψας ποτέ?
συγγράμματα?»
Έγραψε ποτέ συγγράμματα ο Σωκράτης; O Πλάτων έγραψε γράψας ότι έτσι τα ?λεγε ο Σωκράτης?
Έτσι όμως τα ?λεγε;
Έγραψε ποτέ συγγράμματα ο Bούδας;
Έγραψε ποτέ συγγράμματα ο Xριστός;
Έγραψε ποτέ συγγράμματα η Παναγία;
Mήπως, αυτοί οι τέσσερις ασυγγράμματοι, μήπως ―φριχτή υποψία―, μήπως ήταν όλοι τους
απολίτιστοι;
Συν πεπολιτισμένω θεώ, η συνέχεια στο επόμενον?_ K. Z.