Xριστόφορος Kάσδαγλης
«? ψήφισαν καταστατικό χάρτη, μετέφεραν το κέντρο στα ενδότερα του νησιού, οργάνωσανειδικό δικαστήριο που τους απάλλασσε για τους φόνους και τις λεηλασίες των ευγενών και
έζησαν χωρίς αφεντικά δύο υπέροχα χρόνια!?»
Πειρατεία στα Κύθηρα
BPIΣKOMOYN στα Κύθηρα τη μέρα που η Ελληνική Αστυνομία πατούσε το πόδι της στη γιάφκα της
«17 Ν». Οι ντόπιοι αλλά και οι παραθεριστές, Έλληνες στην πλειονότητά τους, δεν έδειχναν
να συμμερίζονται το πάθος των ρεπόρτερ της τηλεόρασης για τη συγκλονιστική αποκάλυψη.
Μπορεί να φταίει το γεγονός ότι τα περισσότερα κανάλια τα πιάνουν μονάχα μέσω NOVA και
Alpha Digital. Μπορεί να φταίει ότι τις εφημερίδες τις βρίσκουν ―στην καλύτερη περίπτωση―
μέρα παρά μέρα. Ίσως πάλι να φταίει ότι στο ραδιόφωνο πιάνουν μονάχα κάποιο σταθμό της
εκκλησίας, τον Super Sport FM, και κάτι καψούρικες συχνότητες από την Πελοπόννησο. Δεν
πειράζει, στα Κύθηρα έχεις πιο σοβαρά πράγματα να κάνεις? Το άλλο πρωί, στις παραλίες,
στις πλατείες, στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου όπου σερβιριζόταν το πρόγευμα, κανένας δεν
ασχολιόταν με τα τεκταινόμενα στον Κολωνό και στα Σεπόλια. Μονάχα κάτι Αθηναίοι, σαν και
του λόγου μας, προσπαθούσαν, εν μέσω καφέ και μαρμελάδας, να ανταλλάξουν πληροφορίες. Ο
ένας είχε ανακαλύψει μια προχθεσινή εφημερίδα, ο άλλος είχε προλάβει ένα δελτίο ειδήσεων
από τη μέση κι έπειτα, ο τρίτος κάτι είχε ακούσει στο πρακτορείο, και προσπαθούσαν να
ανασυνθέσουν την εικόνα. Μπήκα στον πειρασμό να παρέμβω σ? αυτό το αλισβερίσι
αποσπασματικών πληροφοριών, να δώσω και να πάρω ψήγματα γεγονότων, αλλά τελικά προτίμησα
ν? αφήσω το βλέμμα μου στη γραμμή του ορίζοντα, εκεί που ένας παλιός μύλος, σύρριζα στην
κορυφογραμμή, ακροβατεί στο όριο των ανέμων. Από την άλλη πλευρά, κάτι γλάροι έπαιζαν με
τους υδρατμούς κι ένα καραβάκι ξεκινούσε για το τοπικό δρομολόγιο Καψάλι-Αβλέμονας.
Ανακαλύψαμε τα Κύθηρα τον Ιούνιο του 1985, κι όλο εκεί ξαναγυρνάμε. Υπάρχει κάτι άγνωστο
και κρυφό και μυστηριώδες. Σε κάθε ταξίδι διανύουμε εκατοντάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα
προσπαθώντας να το εντοπίσουμε, φοβούμενοι την ίδια στιγμή μήπως το εντοπίσουμε και χαθεί
η μαγεία. Οι αποκαλύψεις έρχονται η μία πίσω απ? την άλλη, κάποτε σε μια κοφτή χαράδρα,
κάποτε σε μια απόμακρη παραλία και κάποτε σε μια παράξενη καμινάδα που ξέφυγε από το
καλούπι της και ξεπροβάλλει απ? τη σκεπή σε σχήμα αναρχικό. Η αναρχία έχει το μερτικό της
στην ιστορία του νησιού. Δεν είναι μόνο η ασυνέχεια στην εξέλιξή του, όταν οι περίοδοι
της ακμής εναλλάσσονταν με διαστήματα ερήμωσης, ούτε η ασαφής σχέση με τους πειρατές, που
την αντιμετώπισαν άλλοτε ως ορμητήριο και καταφύγιο, άλλοτε ως στόχο λεηλασίας, αλλά
―σύμφωνα με ορισμένες πηγές― και ως φιλική αγορά, στην οποία διέθεταν συχνά τη λεία τους.
Στον άψογο ιστορικό και τουριστικό οδηγό που υπογράφει ο Εμμανουήλ Π. Καλλίγερος και έχει
εκδοθεί από την τοπική εφημερίδα «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ», αναφέρεται μια επική εξέγερση των κατοίκων.
Το 1800, έπειτα από σύντομη ρωσοτουρκική κατοχή, τα Κύθηρα υπάγονται με τη συνθήκη της
Κωνσταντινουπόλεως στο ημιανεξάρτητο κράτος των Ιονίων νήσων. Στη συμφωνία περιλαμβάνεται
όρος με τον οποίο διατηρούνται τα προνόμια των ευγενών. Οι χωρικοί και οι αστοί
εκμεταλλεύονται την αποχώρηση της ρωσοτουρκικής φρουράς και εξεγείρονται, καταλαμβάνουν
το κάστρο, σφάζουν μερικούς ευγενείς μέσα στο παλάτι του διοικητή, λεηλατούν σπίτια και
απαλλοτριώνουν περιουσίες. Ψηφίζουν καταστατικό χάρτη, μεταφέρουν το κέντρο της εξουσίας
στα ενδότερα του νησιού, οργανώνουν ειδικό δικαστήριο που τους απαλλάσσει από την ευθύνη
για τους φόνους και τις λεηλασίες. Ζουν χωρίς αφεντικά δύο υπέροχα χρόνια! Η διετία
1800-1802 στα Κύθηρα έχει ονομαστεί επισήμως Περίοδος της Αναρχίας.
Ανάλογη είναι και η δυναμική μιας πιο πρόσφατης ιστορίας: στον Α? Παγκόσμιο Πόλεμο, το
νησί προσχωρεί στο κίνημα του Βενιζέλου και αποτελεί για μικρό χρονικό διάστημα αυτόνομη
περιοχή με δική της διοίκηση και υπηρεσίες. Αποδεχόμενοι μάλιστα τα διατάγματα του
Ελευθέριου Βενιζέλου, κήρυξαν τον πόλεμο στη γερμανική αυτοκρατορία! Η πλάκα είναι, όπως
γράφει ο Εμμ. Καλλίγερος, ότι όταν απομακρύνθηκε ο βασιλιάς και αποκαταστάθηκαν τα
πράγματα, οι τοπικές αρχές παρέβλεψαν να διευθετήσουν εκείνη την εκκρεμότητα με το
γερμανικό κράτος?
Γι? αυτούς και για πολλούς άλλους λόγους λατρεύω εδώ και δεκαεπτά χρόνια τα Κύθηρα.
Λατρεύω τον τρισυπόστατο χαρακτήρα τους ―επιρροές από τα Επτάνησα, την Κρήτη και την
Πελοπόννησο―, την αποκεντρωμένη δομή των χωριών, τη διασπορά των κατοίκων τους σε όλο τον
κόσμο. Τη συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο μια ψησταριά στο χωριό Ποταμός. Λέγεται?
«Κατσιγκουρώ».
Λατρεύω τα Κύθηρα από το 1985 κι όλο ξαναγυρνάω εκεί ψάχνοντας να βρω την αιτία και
φοβούμενος μήπως κάποτε την ανακαλύψω. Εν τω μεταξύ, το νησί το ανακαλύπτουν και πολλοί
άλλοι. Αλλά ξέρετε ποιο είναι το περίεργο; Έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για το Τσιρίγο,
για τα κάστρα του, για τις σεμπρεβίβες, εκείνα τα μοναδικά κίτρινα λουλουδάκια που
φυτρώνουν μονάχα στις χαράδρες του. Τίποτα! Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γύρισε ολόκληρη ταινία
―λένε πως παραλίγο να πάρει στο λαιμό του τον πολύ Μάνο Κατράκη για χάρη της―, η Ελένη
Καραΐνδρου έγραψε την υπέροχη χάλκινη μουσική της και ο Γιώργος Νταλάρας την τραγούδησε.
Και πάλι μικρά τα αποτελέσματα? Χρειάστηκε να παίξει η Βάνα Μπάρμπα στην τηλεοπτική σειρά
«Τζιβαέρι», όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι κάτοικοι, για να ανακαλύψουν επιτέλους αρκετοί
συμπολίτες μας τα Κύθηρα._ Χ. Κ.