Γιάννης Eυσταθιάδης
Στην υγειά σας, πεθαμένοι«? Επιτύμβιο παράλογο που δεν επιστρέφει από την αιωνιότητα, αλλά από έναν καθημερινό
μηρυκασμό του κοινότοπου. ?Επιζώντες νεκροί? και ?νεκροί διασωθέντες??»
ΔEN ξέρω αν το λεγόμενο μαύρο χιούμορ υπονοεί εν ταυτώ και το πένθιμο, μια και δεν
μπορούμε να είμαστε σίγουροι με τις ενδυματολογικές προτιμήσεις και τις αποχρώσεις των
λέξεων, αλλά, εντούτοις, εμπιστευόμαστε τις νοηματικές τους τελεσιδικίες.
Αν, λοιπόν, προτάσσω ως τίτλο τον εισαγωγικό στίχο του τελευταίου (και βραβευμένου)
βιβλίου του ποιητή Γιάννη Βαρβέρη, είναι για να αποτάξω, να εξωραΐσω ή και (ηθελημένη η
αντίφαση) να τιμήσω τον καθημερινό τηλεοπτικό λόγο που, αλεατορικά, εκρήγνυται γύρω μας
καθ? εκάστην.
Εν προκειμένω, η μελαγχολία των λέξεων ήταν μικρότερη από το μήνυμα που οι ίδιες
μετέφεραν: παρακολουθούσα, πράγματι, σε τηλεοπτικό κανάλι την είδηση για το αεροπορικό
δυστύχημα στη νότια Τουρκία (κατά το οποίο σκοτώθηκαν 75 και επέζησαν 5).
Η μίζερη, εκ των πραγμάτων, ανασκόπηση υπερτονιζόταν από την προσωπική μου ήπια φοβία
προς τα αεροπλάνα, και έτσι, με κωμικοτραγική έκπληξη, άκουσα την ψυχρή φωνή του
δημοσιογράφου που πικρά ανήγγελλε: «Η κατάσταση είναι συγκεχυμένη και, ίσως, στους
νεκρούς θα πρέπει πια να προστεθούν και οι επιζώντες!»
Συνειδητοποίησα παρευθύς πως η λανθάνουσα γλώσσα (εννοούσε ασφαλώς πως, ίσως, εντέλει, δε
θα επιζούσε κανείς) ήταν ορθή στην ποιητικότητά της και πως η αμηχανία της αφήγησης δεν
ήταν (για τον ακροατή) διόλου γελοιογραφική, αλλά, αντιθέτως, στοχαστική.
«Χρόνια πολλά / λεν οι ζωντανοί. / Xρόνια πολλά / απαντούν οι πεθαμένοι» λέει ο Βαρβέρης
σε προγενέστερο ποίημά του, ως ευφυής ρακοσυλλέκτης της ευτελούς ειδοποιού διαφοράς που
παρασύρεται από τον άνεμο στο σωρό των ερειπίων.
Μισή ώρα αργότερα (την ίδια βραδιά), σε άλλο κανάλι, η ίδια είδηση καλύπτεται με
διαφορετική φωνή, αλλά με το ίδιο, συμπτωματικά, πνεύμα. «Τα σωστικά συνεργεία
καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες διάσωσης των νεκρών» ακούω έκπληκτος (παρακαλώ τον
αναγνώστη να το πιστέψει) και ο νους μου πάει ασυναισθήτως στο νέο εξαιρετικό ποιητικό
βιβλίο του Δημήτρη Χουλιαράκη «Ζωή κλεισμένη» και στους στίχους του:
«Κοντά δυο ώρες ο αιδεσιμότατος Έβερετ μίλησε / αχόρταγα ακούγαν κι οι πενήντα χιλιάδες
σκοτωμένοι».
Κάπου εδώ πρόβαλε συνηγορικά και η Κική Δημουλά, απευθυνόμενη στον αγαπημένο της νεκρό με
την εξαίσια αποστροφή: «Όσο δε ζεις να μ? αγαπάς, / διότι νέα σου δεν έχω. / Και αλίμονο
αν δε δώσει σημεία ζωής το παράλογο».
Επιτύμβιο παράλογο που δεν επιστρέφει από την αιωνιότητα, αλλά από έναν καθημερινό
μηρυκασμό του κοινότοπου. «Επιζώντες νεκροί» και «νεκροί διασωθέντες»! Ιδού η αισιόδοξη
πλευρά ενός ρεπορτάζ, ενώ η απαισιόδοξη αντιστρατεύεται τις επιθυμίες μας: έχουμε ήδη
πεθάνει, μια και ως επιζώντες προστεθήκαμε, προ πολλού, στους νεκρούς.
«Χιόνια πολλά / λεν οι ζωντανοί. / Χρόνια πολλά / απαντούν οι πεθαμένοι» επιμένει
σκωπτικά ο Βαρβέρης αντιστρέφοντας από τη φόδρα του θανάτου το ποίημα.
Και ο Ελύτης: «Όμως απ? αυτούς, ο θάνατος, κανένας δε γνωρίζει τίποτα να πει / μόνον ο
ποιητής».
Δεν επιστράτευσα τυχαία τις ποιητικές αναφορές. Ιδού το μόνο λάθος των ρεπόρτερ: τους
νεκρούς δε θα τους διασώσουν τα σωστικά συνεργεία, αλλά οι ποιητές. Γιατί μόνο αυτοί
διαθέτουν σωσίβια μνήμη!_ Γ. E.