Oδοιπορικό στο Mαρόκο με Toyota Land Cruiser
Από τις παρυφές της Σαχάρας και τα ερημικά περάσματα του ¶τλαντα μέχρι τις Βρυξέλλες και
τις βροχερές «οτορούτες» με το ολοκαίνουργιο Land Cruiser. Ένα ντιράμ, κύριε, για να
αρχίσει το παραμύθι.
κείμενο & φωτογραφίες: Παναγιώτης Τριτάρης
TI ΣOY ζητάω, μεσιέ; Ένα τόσο δα ντιράμ για ένα παραμύθι. ¶κου. Aπό τη Μάλαγα στο
Γιβραλτάρ και απέναντι, Ταγγέρη και Καζαμπλάνκα, άνθρωποι, Μαρακές και ¶τλαντας, χωριά
του πηλού και έρημος, άνθρωποι, ύστερα πίσω, άνθρωποι, πάλι απέναντι και βόρεια,
Ανδαλουσία, Μαδρίτη και Σαν Σεμπαστιάν, Παρίσι, Βρυξέλλες, 4.500 χιλιόμετρα σε επτά
ημέρες. Λοιπόν, θέλεις να σου πω τι είναι τούτο το ταξίδι;
¶νθρωποι είναι τούτο το ταξίδι. ¶νθρωποι που πετάγονται από παντού, που σε πλησιάζουν
όπου σταθείς και όπου βρεθείς, ακόμα και στην άκρη του πουθενά (υπάρχει πουθενά σ? αυτό
το μέρος;), πλήθη ανθρώπων που γελούν και φοβούνται και ζητιανεύουν και κοιτάζουν, που
βιάζονται και αργοπορούν, πλήθη ανθρώπων στο πλάι του δρόμου ―σαν ο Χρόνος να
κομματιάστηκε σε εκατοντάδες ανθρώπους εκεί―, στις πλατείες και στις αγορές, στους
στενούς δρόμους και στις πηχτές μυρωδιές, άνθρωποι ο ένας πάνω στον άλλο στις άθλιες
Mercedes-ταξί και στα ημιθανή μοτοποδήλατα, με χαμόγελα διάφανα και χρωματιστές
περπατησιές. ¶νθρωποι είναι το ταξίδι στο Μαρόκο. Και αν δεν τ? αντέχεις όλα τούτα, αν
δεν είσαι έτοιμος, δώσε δυο,τρία ντιράμ, μίστερ, και θα τα εξαγοράσεις, θα απομακρυνθούν
και θα σ? αφήσουν ήσυχο.
Λοιπόν, θέλεις ακόμα να σου πω τι είναι το Μαρόκο; Eίναι οι κρεμασμένοι στο χάος
χωματόδρομοι του ¶τλαντα και τα σύννεφα αντί για μάτια των Βερβέρων, είναι τα παραδομένα
χωριά πριν από την έρημο και ο ορίζοντας από χώμα, είναι τα γέλια των παιδιών που
ζητιανεύουν ένα στιλό, Μαρόκο είναι η πλατεία του Μαρακές πίσω από το τουριστικό
ξεπούλημα στους «λονλιπλανετάδες», είναι η λάμψη από το μαχαίρι που σε τρόμαξε νύχτα στη
μεδίνα και η αγχωμένη ανάσα σου μέχρι να βρεις την έξοδο. Μαρόκο είναι η γαλλοαναθρεμμένη
Καζαμπλάνκα (ακόμα πιο ψεύτικη και από το ψέμα της ταινίας), είναι η ξεπεσμένη
κοσμοπολίτισσα Ταγγέρη της παλιοπαρέας των Αμερικανών εμιγκρέδων (πάνε τρία χρόνια που
πέθανε και ο Μπόουλς ― μόνο ένα βιαστικό τσάι στο καφέ Χάφα πρόλαβα, τα ζευγαράκια
χάζευαν τα πλοία στον Ατλαντικό και με κοίταζαν αγριεμένα όταν άρχισα να φωτογραφίζω,
οπότε έφυγα), Μαρόκο είναι τα γεμάτα McDonald?s και οι πιο πολλές και από τη σημαία της
χώρας διαφημίσεις της Coca-Cola, είναι τα περιζήτητα χριστουγεννιάτικα στολίδια στα
γαλλικών συμφερόντων σούπερ μάρκετ, αλλά και οι μαυρισμένοι Γιαπωνέζοι εκεί ψηλά, στο
χιονοδρομικό κέντρο του Ουκαϊμέντεν. Θες κι άλλα, πιο εύκολα; Το Μαρόκο είναι ένας καλός
φίλος, ένας πιστός σύμμαχος (αν και από την πλευρά του «κακού»), μια αξιόπιστη
υποψηφιότητα για την επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο Ισλάμ. Το Μαρόκο στην Ευρώπη;
Γιατί όχι; Το «Μεγάλο Γερμανικό Εφάπαξ» να είναι καλά, και οι παραλίες υπάρχουν, και τα
οικονομικά μεγέθη αντέχουν, και ο εξωτισμός και το παραμύθι καλά κρατούν. Ένα ντιράμ,
μίστερ, να σου πω το παραμύθι.
¶κου, λοιπόν, το παραμύθι...
Στους ξεσκέπαστους ρωμαϊκούς τάφους πάνω από την Ταγγέρη, ο Χασάν, ένα εικοσάχρονο ―όχι
παραπάνω― αγόρι με σκούρο δέρμα και ένα γαλαζοπράσινο «τώρα» κάτω απ? τα φρύδια, ο Χασάν
καπνίζει και χαζεύει τα στενά του Γιβραλτάρ, το πήγαιν? έλα των πλοίων, τα σύννεφα που
μαζεύονται απειλητικά από τον Ατλαντικό, δε θέλει ντιράμ, κουβέντα γυρεύει. Ο αδελφός του
λείπει καιρό τώρα στο ¶μστερνταμ, πάνε πέντε χρόνια που έχει να τον δει, του τηλεφωνεί
πως βγάζει καλά λεφτά, να πάει κι αυτός του λέει, όμως ο Χασάν δε θέλει, τις πιο πολλές
φορές κατεβαίνει στο λιμάνι και μαζεύει χαρτζιλίκι σφραγίζοντας τα χαρτιά των τουριστών
που ταξιδεύουν με τα φεριμπότ για την Ισπανία. Όταν το βαριέται και αυτό, του αρέσει να
έρχεται εδώ πάνω, να καπνίζει κιφ, να βλέπει το λίκνισμα του καιρού, τον καπνό από τα
φουγάρα των ημερών, καθώς ξεμακραίνουν προς τον ωκεανό, α, ναι, και να σιγοτραγουδάει
κάτι ισπανικά τραγούδια. Aποτραβιέται, δε θέλει να τον φωτογραφίσω, «σα βα μπιεν, μεσιέ».
«Σα βα, Χασάν».
Και συ, μαγικό μου Μαρόκο, καλά τα πας. Ποιες «Καζαμπλάνκες» και αηδίες (κάπου στο
Χόλιγουντ γίνανε όλα, και η πραγματική πόλη ήταν η Διεθνής Zώνη της Ταγγέρης, άσε που αν
σου τύχει τέτοιος έρωτας δε μένεις πίσω, ρε μεγάλε), ποιες μπίτνικ καρτ ποστάλ με χασίς
και μελαψούς εραστές, ποια χρώματα και ποια αρώματα του Μαχρέμπ (η κάπνα του ντίζελ
ανάκατη με κοπριά, σκουπίδια, αστικά λύματα και καμένα ξύλα είναι αυτό που κολλάει πάνω
σου και δε φεύγει); Ποιος νοιάζεται για όλα αυτά, μαγικό μου Μαρόκο; Εγώ, πάντως, όχι.
Και ξέρεις γιατί; Είναι που σε είδα να μου χαμογελάς (δε θα το έλεγα ακριβώς χαμόγελο,
αλλά φτερούγισμα), όταν με πλησίασες με στολή τροχονόμου και ύστερα από πονηρές ματιές
και συνένοχα νοήματα μου άρπαξες τα 20 ευρώ (από 40 της αρχικής τιμής) και μου ευχήθηκες
καλό ταξίδι. Είναι που σε είδα σε κείνα τα χωριά της ξέρας, με δυο σωρούς από χαλίκια για
δοκάρια σε κάθε πλευρά του δρόμου και ένα τζαμί πιο πέρα, με την μπάλα και τον Αλλάχ να
σου βαστάνε τη μέρα. Είναι που σε είδα στις πλατείες, νεαρό ενεστώτα, φρεσκοξυρισμένο και
ορθάνοιχτο, να περιφέρεσαι άσκοπα, να κρατιέσαι χέρι χέρι, να πειράζεις τα κορίτσια με τα
στενά παντελόνια και τα ριχτά μαλλιά, να στριμώχνεσαι και να βγάζεις μια έντονη μυρωδιά,
ναι, αυτήν τη βαριά εσωτερική μυρωδιά που έχει η καθημερινή σύναξη των ανθρώπων. Είναι
που το βλέμμα μας αντάμωσε φευγαλέα, μικρό κορίτσι στα χέρσα χωράφια της πέτρας, να
κρατιέσαι από το ανοιχτό παράθυρο του Land Cruiser, να τρέχεις ξοπίσω, ν? αφήνεις το
χέρι, να σε καταπίνει η σκόνη.
Σκόνη και ημέρες, από τον ¶τλαντα στο Μαρακές, στην Καζαμπλάνκα (μια νύχτα με βροχή και
αραβικούς τσαμπουκάδες στην παλιά πόλη), Ταγγέρη και Ισπανία, βόρεια, προς Μαδρίτη και
Παρίσι, ακόμα πιο βόρεια, μέχρι τις Βρυξέλλες. Λοιπόν, θέλεις ακόμα να σου πω για το
ταξίδι; ¶κου. Τίποτε άλλο δεν είναι οι άνθρωποι, παρά σκιές στις πίσω αυλές των
νοημάτων. Και τούτες οι σκιές, στο ροζ φόντο του Μαρακές και στη Μεγάλη Ερημιά είναι από
τις πιο φωτεινές που έχω δει στη ζωή μου. Ένα ντιράμ, μεσιέ, για να αρχίσω το παραμύθι.
Ευρώπη
Euro Cruiser
Γιβραλτάρ-Βρυξέλλες, ένα ταξίδι αστραπή, με αυτοκίνητο, με τα αγγίγματα του Μαρόκου ακόμα
ζεστά, με την πρωινή βροχή της Ταγγέρης από το νοτισμένο παραθυράκι του καφέ Χάφα, και το
απογευματινό πλοίο ALMANSOUR, CASABLANCA να αγκομαχά πάνω σε ένα αθώο «πεντάρι» ― το
πολύ. Nύχτα, ψιλόβροχο στην Αλγκεσίρας, πλοία μισοσκότεινα να αρχίζουν το ξετύλιγμα του
Ατλαντικού, 2.500 χιλιόμετρα ακόμα μέχρι τις Βρυξέλλες και μόνο δυόμισι μέρες.
Είναι αυτό που λέμε το απόλυτο timing. Τις ίδιες ημέρες που στην Κοπεγχάγη γινόταν της?
Ευρώπης, ένα Land Cruiser με βελγικές πινακίδες και Έλληνες επιβάτες ξεκινούσε από το
Γιβραλτάρ με κατεύθυνση 2.500 χιλιόμετρα βορειότερα, τις Βρυξέλλες. Τις ίδιες ημέρες που
Έλληνες και Τούρκοι πολιτικοί κοκορομαχούσαν εμπρός από κάτι ξεπεσμένους λογαριασμούς
τριάντα και βάλε χρόνων (υπερήφανοι μη-αστερίσκοι και εκσυγχρονισμένοι Κηφισοί από τη
μια, ζητιάνοι της ευρωγκαρνταρόμπας και δεκάδες νεκροί απεργοί στα «λευκά κελιά» από την
άλλη), ένα Land Cruiser και οι επιβάτες του διέσχιζαν αυτοκινητόδρομους, πλήρωναν στο
ίδιο νόμισμα, άκουγαν την ίδια μουσική-φυτοπλαγκτόν, άλλαζαν τα ίδια σύνορα, χωρίς να το
παίρνουν είδηση (μόνο τα «welcome» από τις κινητές τηλεφωνίες σε ειδοποιούν πια ότι
άλλαξες χώρα), ένα μεγάλο τζιπ και οι επιβάτες του έβλεπαν τόπους να έρχονται και να
φεύγουν, να χάνονται χωρίς σημάδια, μέσα σε μια Ευρώπη που μετακινείται στους
αυτοκινητόδρομους χωρίς να φεύγει, που εμπορεύεται και καταναλώνει χωρίς περιορισμούς
(και χωρίς συστολή), που αυτοαναιρείται όντας την ίδια στιγμή ανοιχτή και ασήμαντη.
Τις ίδιες ημέρες που οι 15 έγιναν 25, που η ταφόπλακα της ποσοτικής διεύρυνσης
(«πελάτεεεες μου?») έσβησε και την τελευταία ελπίδα ποιοτικής εμβάθυνσης, ένα (όσο ποτέ
στο παρελθόν) ασφάλτινο Land Cruiser και οι επιβάτες του άκουγαν τη συνθετική φωνή του
Navigation να τους καθοδηγεί (με την ανάλογη προφορά, παρακαλώ, στα τοπωνύμια, πιο
τσαχπίνικα στην Ισπανία, πιο αισθαντικά στη Γαλλία), άφηναν πίσω τους πόλεις ανώνυμες
(μόνο το Σαν Σεμπαστιάν έλαμψε, εκεί ψηλά, ο Nότος μας στην καρδιά του Bορρά τους),
εκλιπαρούσαν για το ταξίδι, μα αυτό συνέχεια τους ξέφευγε, τους κρυβόταν. Ίσως, γιατί
στην Ευρώπη, σ? αυτή την Ευρώπη, δεν υπάρχει πια ταξίδι. Εκτός αν?
Μεσημέρι Παρασκευής στις Βρυξέλλες, χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, γλώσσες πολυπληθείς και
χνώτα σινιέ, μια πόλη για τον καθένα, αλλά πιο πολύ για τον κανένα. Οι μέρες στον
¶τλαντα, τα διψασμένα μάτια των Mαροκινών, το χαρμόσυνο βουητό στην πλατεία του Μαρακές,
όλα τόσο μακριά, ένα Tουρκόπουλο ξεφεύγει από τη μάνα του, τρέχει προς το μέρος μας, στα
χέρια του κρατάει ένα μισοκαθαρισμένο πορτοκάλι, μυρίζει πορτοκάλι, μεσημέρι Δεκεμβρίου
στις Βρυξέλλες. Επιτέλους, ταξίδι?
Land Cruiser
Τελεία και παύλα
Ύστερα από 4.500 χιλιόμετρα στο τιμόνι του μπορντό Land Cruise, είναι προφανές ότι οι
εντυπώσεις μας κάθε άλλο παρά περιστασιακές μπορούν να χαρακτηριστούν. Εντάξει, δε θα του
χαριστούμε, μια και δεν είναι όλα καλά και άγια καμωμένα: ο τουρμποντίζελ μάς
προβλημάτισε με το θόρυβo και την αδυναμία του (βέβαια, ελάχιστες φορές πέρασε τα 10
λίτρα σε μέση κατανάλωση), τα κινητά μας μονίμως δεν είχαν θέση στην κονσόλα, ενώ θα
θέλαμε να ανοίγει το πίσω παρμπρίζ... Ούτε, όμως, θα σας κουράσουμε επαναλαμβάνοντας
διαπιστώσεις του στιλ «η Toyota ξέρει να φτιάχνει ποιοτικά αυτοκίνητα», παρότι αυτό είναι
ένα ακόμα εξαιρετικά φτιαγμένο αυτοκίνητο. Αν πρέπει, πάντως, να βγάλουμε το ζουμί από
αυτό το μεγάλο και «σφιχτό» χρονικά ταξίδι, θα μείνουμε σε δύο βασικά στοιχεία. Πρώτον:
τα 2.500 και βάλε χιλιόμετρα που έγιναν στους ευρωπαϊκούς αυτοκινητόδρομους χωρίς να
ακουστεί ούτε ένα αντι-SUV σχόλιο. Θα το πούμε απλά, όταν, ύστερα από ένα ολοήμερο ταξίδι
900-1.000 χλμ. μέσα σε ένα ψηλό καθαρόαιμο τετρακίνητο, κατεβαίνεις φρέσκος και έτοιμος
για βραδινή έξοδο στο Σαν Σεμπαστιάν, ε, τότε, ο στόχος της ασφάλτινης στροφής του νέου
Land Cruiser έχει επιτευχθεί και με το παραπάνω. Δεύτερο και πιο σημαντικό: εκείνα τα
400+ χιλιόμετρα εκτός ασφάλτου, μόνοι στις ερημιές του Μαρόκου, πάνω στον ¶τλαντα και
πίσω, προς την πλευρά της Σαχάρας, με μόνο εφόδιο ένα έξτρα ελαστικό. Σιγά τ? αυγά θα
πείτε, κάτι τέτοια είναι βούτυρο στο ψωμί ενός Land Cruiser, και ως ένα βαθμό θα έχετε
δίκιο. Αυτό που θέλουμε να επισημάνουμε είναι το ψυχολογικό αβαντάζ που αποκτάει κανείς
μέσα σ? αυτό το όχημα (υπενθυμίζουμε: μόνοι στη μέση του πουθενά και με ένα
χρονοδιάγραμμα που δεν επιδεχόταν την παραμικρή υπέρβαση), το ότι ούτε για μια στιγμή δε
σκεφτήκαμε την οπισθοχώρηση, ούτε μία φορά δεν πέρασε από το μυαλό μας η κακιά στιγμή (οι
λέξεις χαντάκι, κοτρόνα, νεροφάγωμα κ.ά. αποκτούν εντελώς άλλο νόημα κάτω από αυτή την
ανάρτηση), παντού και πάντα ήταν το ίδιο το αυτοκίνητο που διέλυε εν τη γενέσει της κάθε
αμφιβολία για το αν θα πρέπει να προχωρήσουμε ή για το αν θα ήταν πιο σοφό να μην πάμε
γυρεύοντας. Δε θα συνεχίσουμε. Για μας, ύστερα από αυτό το μεγάλο ταξίδι σε κάθε είδους
δρόμο, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: αυτό το νέο Land Cruiser θα αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι
του στα τετρακίνητα δρώμενα και αυτής της δεκαετίας. Τελεία και παύλα.
BOX-BOX-BOX
Μαρόκο
Η Δύση της Ανατολής
Το Μαρόκο αποτελεί έναν από τους πιο σύνθετους τουριστικούς (και συναισθηματικούς,
βεβαίως) προορισμούς στον κόσμο, γι? αυτό και η προσέγγισή του απαιτεί χρόνο και επιμονή.
Η παραλία με την ενδοχώρα δεν έχουν καμία σχέση, όπως επίσης και με τα χωριά επάνω, πίσω
από τον ¶τλαντα και την έρημο. Υπολογίστε δέκα ημέρες τουλάχιστον για μια σχετικά
αντιπροσωπευτική γεύση της χώρας. Τα τουριστικά γραφεία αρκούνται στα τυπικά, και κυρίως
στον κύκλο των λεγόμενων αυτοκρατορικών πόλεων. Για μια πρώτη γνωριμία με το Μαρόκο, η
συγκεκριμένη επιλογή είναι μάλλον μονόδρομος. Προτιμήστε μήνες εκτός καλοκαιριού, καθώς
αυτή την εποχή κάποιες πόλεις, ιδίως το Μαρακές, αποτελούν μια άκρως δυσάρεστη εμπειρία.
Για όποιον αποφασίσει να κινηθεί αυτόνομα (δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαντάζει σε πρώτη
ματιά), η πιο προσφιλής είσοδος στη χώρα είναι διαμέσου της Ισπανίας, και κυρίως η
ακτοπλοϊκή σύνδεση από το ισπανικό λιμάνι Αλγκεσίρας προς την Ταγγέρη (240 ευρώ μετ?
επιστροφής για δύο άτομα και αυτοκίνητο, διάρκεια περίπου 2,5 ώρες). Δε χρειάζεται βίζα,
ισχύει το ευρωπαϊκό δίπλωμα οδήγησης και μόνη προϋπόθεση είναι η πράσινη κάρτα ασφάλισης.
Η κυκλοφορία στις εθνικές οδούς δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες εκπλήξεις (εξαιρετικός και
εντελώς άδειος ο παραλιακός αυτοκινητόδρομος, πανταχού παρούσα η τροχαία,
διαπραγματευτείτε το πρόστιμο και χαμογελάστε?), στις πόλεις, όμως, ιδίως στο Μαρακές,
γίνεται το έλα να δεις. Eκεί μην οδηγήσετε αμυντικά ― χαθήκατε! Bγάλτε τον χειρότερο
Έλληνα οδηγαρά από μέσα σας για να επιβιώσετε! Το φαγητό θέλει ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να
αποφευχθούν οι στομαχο-εντερικές εκπλήξεις, το νερό ακόμα μεγαλύτερη (παντού και πάντα
εμφιαλωμένο, ακόμα και για το πλύσιμο των δοντιών), ενώ στις τουριστικές περιοχές μπορούν
να βρεθούν πολύ καλά ξενοδοχεία κοντά ή και λίγο πάνω από τα 100 ευρώ. Παρά τις περί του
αντιθέτου διαδόσεις, η στοιχειώδης προνοητικότητα είναι ικανή να αποτρέψει προβλήματα
ασφάλειας ή κλοπών, ενώ το παζάρι, το μπαξίσι και η μέχρι ενός σημείου ανεκτικότητα στην
επαιτεία όχι μόνο επιβάλλονται, αλλά τις περισσότερες φορές αποτελούν και ένα χαριτωμένο
παιχνίδι επαφής με τους ντόπιους. Τέλος, σε περίπτωση που υπάρχουν βλέψεις για σκληρές
off road εξορμήσεις, στην περιοχή του ¶τλαντα ή ακόμα περισσότερο στην έρημο, πέρα από
την καλή παρέα και την ακόμα καλύτερη προετοιμασία, θεωρούμε επιβεβλημένη την παρουσία
και ενός ντόπιου οδηγού.
Η XΩPA ME APIΘMOYΣ
Έκταση: 710.850 τ.χλμ.
Πληθυσμός (2000): 29.067.000
Eτήσια αύξηση πληθυσμού: 1,7%
Προσδοκώμενο όριο ζωής: 67 έτη
Αναλφαβητισμός: περίπου 45%
Εθνολογική σύνθεση (1995): 65% ¶ραβες, 33% Βερβέροι, 2% άλλοι
Θρησκείες (1995): 99,8% μουσουλμάνοι (κυρίως σουνίτες), 0,1% χριστιανοί, 0,1% άλλοι
(κυρίως Εβραίοι)
Μεγάλες πόλεις (1994): Kαζαμπλάνκα (2.940.623), Pαμπάτ (1.385.872), Φεζ (774.574),
Mαρακές (745.541), Aγκαντίρ (550.200)
Κατά κεφαλήν εισόδημα: 1.250 δολάρια
Ανεργία: 20%
Πληθωρισμός: περίπου 1% (!!!)
Εξωτερικό χρέος: 50% του ΑΕΠ
Νόμισμα: ντιράμ (x11=1 ευρώ)
Και λίγη ιστορία...
Δε χρειάζεται και ιδιαίτερη ιστορική αντίληψη για να καταλάβει κάποιος ότι η γεωγραφική
θέση του Μαρόκου ήταν εκείνη που επέδρασε καθοριστικά στη διαδρομή του μέσα στους αιώνες.
Όλοι ―ή σχεδόν όλοι― πέρασαν από εδώ, με τους Βερβέρους να έχουν τον πρώτο λόγο και τους
¶ραβες τον τελευταίο. Οι Ευρωπαίοι, βεβαίως, δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια, και για
ενάμιση περίπου αιώνα (αρχές 19ου με μέσα 20ού) ¶γγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι (και Ισπανοί,
βεβαίως) έδωσαν τα φώτα (ή, αν θέλετε, τους άλλαξαν τα φώτα) μέσω της αποικιοκρατίας. Από
το 1912 υπήρξε γαλλικό προτεκτοράτο, αλλά και ένα είδος «ξέφραγου αμπελιού», ιδίως την
εποχή της Διεθνούς Ζώνης της Ταγγέρης, όπου η πόλη διοικούνταν από ―μετρήστε― Γαλλία,
Ισπανία, Βρετανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία και (λείπει ο Μάρτης;)
ΗΠΑ, μέχρι το 1956, όταν το Mαρόκο ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος. Ο Χασάν ο B?, που
βρέθηκε στην εξουσία από το 1961 μέχρι το 1999, αφού γλίτωσε από κάμποσες
μυθιστορηματικές δολοφονικές απόπειρες εναντίον του, προσπάθησε και εντέλει κατάφερε να
βάλει τη χώρα σε κάποια τάξη. Δεν παρέλειψε, βέβαια, να βάλει και την απαραίτητη δόση
δημαγωγικής, στρατοκρατικής αταξίας (η ιστορία με τη Δυτική Σαχάρα και το Πολισάριο, λίγο
πολύ, κρατάει ακόμα). Ο γιος του και σημερινός βασιλιάς, ο Μοχάμεντ ο ΣT?, με σαφώς πιο
ανανεωτικό προφίλ, προσπαθεί να φέρει έναν αέρα εκσυγχρονισμού, κάνοντας κινήσεις καλής
θέλησης τόσο προς την Ευρώπη (το 2010 είναι η χρονιά-ορόσημο για τη χώρα και τη σύσφιξη
των σχέσεών της με την Ε.Ε.) όσο και προς το εσωτερικό μέτωπο του Ισλάμ. Σε κάθε
περίπτωση, πάντως, η κοσμοπολίτικη αύρα του Μαρόκου και η σαφώς πιο διακεκριμένη θέση του
στην πασαρέλα της ιστορίας (σε σχέση με το υπόλοιπο Iσλάμ και την Αφρική, γενικότερα)
δημιουργούν όλες τις προϋποθέσεις για όσο το δυνατό λιγότερα μπλεξίματα με τις νεοταξικές
φασαρίες. Στις μέρες μας, αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κέρδος.
5 πράγματα που πρέπει να κάνετε:
? Να χαθείτε στα δρομάκια κάποιας μεδίνας.
? Να μείνετε σε ένα από τα παραδοσιακά ενοικιαζόμενα σπίτια μέσα στην παλιά πόλη του
Μαρακές (με προσωπικό μάγειρα, υπηρέτες και οδηγό).
? Να ταξιδέψετε με δικό σας μέσο πίσω από τον ¶τλαντα και προς τη Δυτική Σαχάρα.
? Να κοιμηθείτε σε αντίσκηνο στην έρημο.
? Να οδηγήσετε στην Ντζμα Ελ Φνα, την κεντρική πλατεία του Μαρακές, το βράδυ που
τελειώνει το Ραμαζάνι. Η απόλυτη virtual reality εμπειρία!
5 πράγματα που δεν πρέπει να κάνετε:
? Να χαθείτε στα δρομάκια κάποιας μεδίνας.
? Να ξεμείνετε από ψιλά, τσίχλες, καραμέλες και, προπάντων, στιλό.
? Να πάτε καλοκαίρι.
? Να αναζητήσετε την κινηματογραφική Καζαμπλάνκα και τις δήθεν ακροβασίες των μπίτνικ.
? Να πληρώσετε ό,τι σας ζητήσουν χωρίς παζάρι (πρόκειται περίπου για? προσβολή). Στο 50%
και κάτω αρχίζει το κανονικό παιχνίδι.