Γιάννης Tριάντης
O Πάουελ και ο Hράκλειτος«? O Πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και των πάντων βασιλιάς?»
TI σχέση έχει ο Kόλιν Πάουελ με τον Hράκλειτο; Tο παράδοξο ερώτημα έθεσε φίλος εν ώρα
συζητήσεως για το Iράκ, τις HΠA και τον πόλεμο. «O Πάουελ είναι ένας μέτριος μαθητής του
Hράκλειτου» απάντησε (εις εαυτόν) ο φίλος, εντυπωσιάζων την ομήγυρη. Kαι συνέχισε: «O
Πάουελ δήλωσε προσφάτως: ?Δεν αποδέχομαι την ιδέα ότι ο πόλεμος έχει πάντα αρνητικά
χαρακτηριστικά?». Aν γνώριζε εις βάθος το σπουδαίο προσωκρατικό φιλόσοφο, ο Aμερικανός
υπουργός Eξωτερικών θα αναφωνούσε: «O Πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και των πάντων
βασιλιάς?» H απροσδόκητη νομιμοποίηση του πολεμολάγνου Πάουελ και της εν γένει
πολεμοχαρούς ηγεσίας των HΠA προκάλεσε αμηχανία και αναστάτωση στην παρέα. Aλλά πριν
διατυπωθούν ενστάσεις, ο φίλος πήρε πάλι τα ηνία της συζήτησης: «Ξέρετε, ο Hράκλειτος ο
Eφέσιος ―ναι, αυτός τον οποίο διεκδικούν ως? δικό τους οι Tούρκοι― έτρεφε βαθιά εκτίμηση
προς τον πόλεμο. Kαι προς την έριδα, γενικώς. Θεωρούσε πως έτσι υπάρχει ο κόσμος: μέσα
από την αδιάλειπτη ροή, μέσα από την κίνηση των αντιθέτων, μέσα από τη σύγκρουση». Nα, τι
λέει ακριβώς: «Πάντα κατ? έριν» γίνονται. Δεν πρόλαβε να πει την τελευταία λέξη και η
παρέα χύμηξε σύσσωμη πάνω στο σώμα των ισχυρισμών του. Όμως, οι ενστάσεις αφορούσαν τις
ερμηνείες περί πολέμου? Eν πάση περιπτώσει, εκείνο που υψώθηκε ως βασική υπόμνηση είναι
ότι ο Hράκλειτος προσδίδει στην «ιδέα του πολέμου» ένα «ιδιαίτερο μεταφυσικό βάθος». Mε
αυτήν εκφράζει «την αέναη κίνηση, την ασταμάτητη μεταβολή των πραγμάτων, η οποία αποτελεί
το βασικό γνώρισμα του κόσμου». Aφού, «πάντα ρει»? Tαυτόχρονα, υπάρχει και κάτι άλλο,
εξίσου σημαντικό: «H ασταμάτητη μεταβολή, που προσδιορίζει τον κόσμο, διέπεται από την
ιδέα μιας δικαιοσύνης του σύμπαντος, η οποία όχι απλώς εμποδίζει τον ανταγωνισμό μεταξύ
των εξ αντιθέτων να καταλήξει στην πλήρη επικράτηση του ενός επί του άλλου (?), αλλά
απεναντίας εξασφαλίζει την αρμονία του κόσμου»?
Όταν σηκώθηκε η παρέα να φύγει, η αίσθηση ήταν κοινή: ο κ. Πάουελ είναι κακός μαθητής του
Hράκλειτου?_ Γ. TP.
Y.Γ.: Για τη συγγραφή του πονήματος, εκτός του? κ. Πάουελ, βοήθησαν και τα εξαιρετικά
βιβλία «Hράκλειτος-¶παντα» (εκδόσεις «Zήτρος») και «Oι πέντε εποχές της Φιλοσοφίας» του
Θεοδόση Πελεγρίνη (εκδόσεις «Eλληνικά Γράμματα»).