Nαρκωτικά
Tα ναρκωτικά φαίνεται ότι συμβάλλουν σε ένα μεγάλο ποσοστό στην πρόκληση τροχαίων
ατυχημάτων. Mια νέα συσκευή υπόσχεται να καταπολεμήσει αυτόν το νέο εφιάλτη.
κείμενο: Φαίη Χρυσοχόου
ME τα ναρκώμετρα στο χέρι βγαίνουν τις επόμενες ημέρες οι άντρες της Tροχαίας Αθηνών και
Θεσσαλονίκης σε μια προσπάθεια καταπολέμησης των δυστυχημάτων που προκαλούνται από άτομα
τα οποία κάνουν περιστασιακή ή μόνιμη χρήση ναρκωτικών. H πρωτοποριακή αυτή ―για τα
ελληνικά δεδομένα― συσκευή, η οποία δίνει τη δυνατότητα στις αρχές, σε λίγα μόλις λεπτά,
να εξακριβώσουν αν κάποιος οδηγός έχει κάνει χρήση απαγορευμένων ναρκωτικών ουσιών,
αναμένεται ότι θα συμβάλει στον περιορισμό των τροχαίων ατυχημάτων.
Οι ουσίες που ανιχνεύονται από τα ναρκώμετρα είναι, μεταξύ άλλων, το χασίς, η μαριχουάνα,
η ινδική κάνναβη (φούντα), η ηρωίνη, η μορφίνη, οι αμφεταμίνες, αλλά και η μεθαδόνη. Το
ναρκώμετρο έχει την ονομασία Rapiscan και θεωρείται από τους ειδικούς ως το πρώτο
διαγνωστικό σύστημα για ανίχνευση ναρκωτικών παγκοσμίως.
«Θέλαμε να βρούμε ένα όργανο σαν το αλκολόμετρο και γι' αυτό αρχίσαμε να ψάχνουμε σε
διάφορες αντιπροσωπείες ή εργοστάσια στην Αγγλία και τη Γερμανία. Η αιτία ήταν ότι
βρίσκαμε νεκρούς οδηγούς που είχαν κάνει χρήση ναρκωτικών και η ασφαλιστική αγορά έπρεπε
να πληρώσει. Μέσω της έρευνας διαπιστώσαμε ότι πιο αξιόπιστη, γρήγορη και εύκολη στο
χειρισμό αλλά και φτηνή σε κόστος συσκευή ήταν αυτή που προμηθεύσαμε το υπουργείο
Δημόσιας Τάξης για να ξεκινήσει τους πρώτους ελέγχους» αναφέρει στους 4Τροχούς ο Γιώργος
Σκούρτης, πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας, Πρόληψης και Eλέγχου Ατυχημάτων Αυτοκινήτων της
Ένωσης Aσφαλιστικών Eταιρειών Ελλάδας και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας.
Πώς λειτουργεί;
Για να «μετρήσει» το ναρκώμετρο αν ένας οδηγός έχει κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών, ακόμη
και δύο ημέρες πριν, πρέπει ο ελεγχόμενος να τοποθετήσει κάτω από τη γλώσσα του μια
πλαστική ράβδο (που μοιάζει με θερμόμετρο), η οποία φέρει ένα ειδικό απορροφητικό φίλτρο.
Με την συγκέντρωση της απαραίτητης ποσότητας σάλιου, η άλλη άκρη της ράβδου χρωματίζεται
αυτομάτως γαλάζια.
Αμέσως μετά ο αστυνομικός τοποθετεί το δείγμα του φίλτρου σε μια αμπούλα με αντιδραστήριο
(χημική ουσία). Χρησιμοποιώντας ειδικό σταγονόμετρο παίρνει μερικές σταγόνες από το μίγμα
που προκύπτει από τη χημική ουσία και το σάλιο και τις ρίχνει στο κοίλο σημείο μιας
ειδικής ταμπλέτας. Στη συνέχεια, η ταμπλέτα αυτή τοποθετείται στο ναρκώμετρο και με τις
απαραίτητες ρυθμίσεις διαπιστώνεται αν ο οδηγός είναι θετικός ή αρνητικός και σε ποια
ναρκωτική ουσία. Για την αποφυγή «παρεξηγήσεων» μεταξύ ελεγχόμενου και ελεγκτή δίνεται
και απόδειξη του αποτελέσματος από εκτυπωτή, στην οποία αναγράφονται επακριβώς τα
στοιχεία της μέτρησης. «Μπορεί η διαδικασία να φαίνεται πολύπλοκη, αλλά διαρκεί μέχρι 5
λεπτά» μας διαβεβαιώνει η Ιωάννα Νάκου, ηλεκτρολόγος μηχανικός, εκπρόσωπος της εταιρείας
«¶σπο Τεχνολογική», που έχει την αποκλειστική αντιπροσώπευση της συσκευής και μας έκανε
και τη σχετική επίδειξη.
Αυτό, όμως, που κρατά περισσότερο είναι οι εξετάσεις που ακολουθούν στην περίπτωση που ο
οδηγός αποδειχθεί ότι έχει κάνει χρήση ναρκωτικών. «Η εντολή που έχουν οι άντρες της
Tροχαίας είναι να οδηγείται άμεσα σε νοσοκομείο για αιματολογικές εξετάσεις, οι οποίες,
αν επιβεβαιώνουν την αρχική ανίχνευση, τον στέλνουν στο Αυτόφωρο και στον Εισαγγελέα»
αναφέρει στους 4Τροχούς ο σύμβουλος σε θέματα οδικής ασφάλειας του υπουργείου Μεταφορών
Διονύσης Καλαντζής.
«Σε ένα εξάωρο οι άντρες της Tροχαίας μπορούν να ελέγξουν μέχρι και είκοσι οδηγούς, ενώ
υπάρχει η δυνατότητα να εντοπιστεί το ναρκωτικό στον οργανισμό ακόμη και αν έχει γίνει
χρήση τρεις ημέρες πριν από τον έλεγχο» υπογραμμίζει ο κ. Σκούρτης. Και προσθέτει: «Ο
έλεγχος με τα ναρκώμετρα θα εφαρμοστεί σε πρώτη φάση πιλοτικά, καθώς η Ένωση Ασφαλιστικών
Εταιρειών αγόρασε και διέθεσε στις Διευθύνσεις Tροχαίας Αθηνών και Θεσσαλονίκης μόλις δύο
συσκευές. Αν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, τότε θα προμηθευτούμε μεγάλο αριθμό
ναρκώμετρων, όπως ακριβώς κάναμε με τα αλκολόμετρα».
Τα σύνεργα ελέγχου ναρκωτικών ουσιών βρίσκονται σε μια βαλίτσα μαζί με όλα τα σχετικά
αναλώσιμα υλικά, που είναι μιας χρήσης. Στη βαλίτσα υπάρχουν, όμως, και δύο επιπλέον
μηχανήματα, που χρησιμεύουν στους ελέγχους τόσο των κυκλωμάτων στα ναρκώμετρα όσο και
στις αναλύσεις που γίνονται. «Κάθε φορά που το ναρκώμετρο τίθεται σε λειτουργία
εμφανίζεται αυτομάτως η ένδειξη για το πόσο φορτισμένη είναι η μπαταρία. H μπαταρία είναι
επαναφορτιζόμενη (η φόρτιση διαρκεί 75 λεπτά), ενώ μπορεί να συνδεθεί και με
μετασχηματιστή (όχι με μπαταρία αυτοκινήτου)» εξηγεί η κ. Νάκου.
H συσκευή κοστίζει περίπου 5.870 ευρώ και η κάθε συσκευασία στην οποία περιέχονται τα
αναλώσιμα 2,5 ευρώ. «Το κόστος είναι μικρό μπροστά στη ζωή, διότι, αν και δεν το έχουμε
συνειδητοποιήσει, έχουμε πολλούς νεκρούς στα τροχαία εξαιτίας των ναρκωτικών» λέει και
πάλι ο κ. Σκούρτης, ο οποίος μάλιστα κάνει και τη δική του πρόταση, που βασίζεται στην
εμπειρία από το εξωτερικό, λέγοντας ότι, αν ο οδηγός αποδειχθεί θετικός στη ναρκωτική
ουσία και το παραδεχθεί, τότε είναι προτιμότερο να μη μεταφέρεται σε νοσοκομείο για
περαιτέρω εξετάσεις, αλλά να ξεκινά η αποθεραπεία του.
Ενδεχομένως, κάποιοι οδηγοί που θα βρεθούν θετικοί στον έλεγχο να αμφισβητήσουν το
αποτέλεσμα της μέτρησης και δεν αποκλείεται να κινηθούν ακόμη και δικαστικά για τη χρήση
του. Εκπρόσωποι της εταιρείας Rapiscan, όμως, αναφέρουν ότι το ναρκώμετρο αυτό κατέχει το
σχετικό... ρεκόρ στην ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών και θεωρείται ως αποδεκτή επιλογή στο
ποινικό δίκαιο. Σε συγκριτικά τεστ που έγιναν με άλλα εναλλακτικά μέσα ελέγχου ναρκωτικών
θεωρήθηκε το καλύτερο. Yπάρχουν πολλές αιτήσεις, ώστε να χρησιμοποιηθεί, μεταξύ άλλων,
από επιμελητές νεαρών ατόμων που τελούν υπό αστυνομική επιτήρηση, από αστυνομικούς,
φυλακές, κέντρα αποκατάστασης, καθώς και οργανισμούς που επιδιώκουν άμεσα αποτελέσματα
διάγνωσης για χρήση ναρκωτικών» σημειώνουν τα στελέχη της κατασκευάστριας εταιρείας.
Ένα από τα θέματα, πάντως, που απασχολούν είναι ότι το τεστ με τα συγκεκριμένα ναρκώμετρα
δεν προβλέπεται από τον Κώδικα Oδικής Κυκλοφορίας, όπως ισχύει με τα αλκολόμετρα, αν και
είναι γεγονός ότι οι αρχές έχουν το δικαίωμα από τη νομοθεσία να κάνουν έλεγχο αίματος
και ούρων για ανίχνευση ναρκωτικών από υπόπτους. Ωστόσο, οι εμπλεκόμενοι ευελπιστούν ότι
σύντομα θα περιληφθεί στις διατάξεις του Κ.Ο.Κ. Μάλιστα, ο υπουργός Μεταφορών, Χρίστος
Βερελής, έδωσε εντολή να συμπληρωθεί η απόφαση του Κώδικα και να περιληφθεί άρθρο που να
αποδέχεται τη χρήση του ναρκώμετρου ως διαγνωστικού-προληπτικού μέσου για τον έλεγχο των
ναρκωτικών.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν επαρκή καταγεγραμμένα στοιχεία που να οδηγούν σε ασφαλή
συμπεράσματα σχετικά με την οδήγηση και τα ναρκωτικά. Και αυτό επειδή οι αρχές δε
διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό ―όπως τα ναρκώμετρα― για τη διενέργεια συστηματικών
ελέγχων. Είναι χαρακτηριστικό ότι για να εντοπιστεί «μαστουρωμένος», «σπιντάτος» ή
«φτιαγμένος» οδηγός, ο αστυνομικός θα έπρεπε να διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση ή
εμπειρία, ώστε να τον διακρίνει κατά τη διάρκεια ελέγχου, και αφετέρου την υπομονή,
προκειμένου να τον οδηγήσει σε νοσοκομείο για τις απαραίτητες αιματολογικές ή ουρολογικές
εξετάσεις.
Oι μέχρι σήμερα διαπιστώσεις
Μια από τις πιο ολοκληρωμένες έρευνες για τα θανατηφόρα τροχαία λόγω ναρκωτικών
συγκέντρωσαν οι επιστήμονες του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Τμήματος
Ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τα στοιχεία αυτά, που έρχονται στο
φως για πρώτη φορά από τους 4Tροχούς, είναι αποκαλυπτικά και αποδεικνύουν ότι αιτία για
τα θανατηφόρα τροχαία δεν είναι μόνο το αυξημένο ποσοστό αλκοόλης στο αίμα αλλά και η
χρήση ναρκωτικών.
Τα στοιχεία προήλθαν από νεκροψίες, νεκροτομές και βιολογικά δείγματα (αίμα, ούρα,
σπλάχνα) οδηγών που σκοτώθηκαν σε τροχαία δυστυχήματα τα οποία συνέβησαν στη Βόρεια
Ελλάδα.
Από τα 101 δείγματα που ανήκαν σε αντίστοιχο αριθμό νεκρών οδηγών διαπιστώθηκε ότι τα
δώδεκα από αυτά ήταν θετικά για μια ή και περισσότερες ναρκωτικές ουσίες. Η κάνναβη
ανιχνεύθηκε μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες ουσίες σε οκτώ δείγματα, τα οπιούχα
αλκαλοειδή βρέθηκαν σε πέντε δείγματα, ενώ από ένα δείγμα, αντίστοιχα, εντοπίστηκαν η
αμφεταμίνη και η βενζοδιαζεπίνη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότερο επιρρεπείς στα
ναρκωτικά ήταν οι άντρες οδηγοί σε ποσοστό 92,1% και ακολουθούν οι γυναίκες με ποσοστό
7,9%. Στα 101 δείγματα υπήρχε και ένα ποσοστό της τάξης του 11,9% που ανήκε σε αλλοδαπούς
οδηγούς, που ήταν όλοι άνδρες. Από μια ναρκωτική ουσία χωρίς κατανάλωση αλκοόλ είχαν
λάβει οι επτά από τους 101 (6,9%), από μια ναρκωτική ουσία με αλκοόλ τρεις (3%) και
περισσότερες από μία ναρκωτικές ουσίες δύο (2%). Δημοφιλέστερο ναρκωτικό αναδεικνύεται η
κάνναβη και ακολουθούν η χρήση κάνναβης με αλκοόλ, τα οπιούχα, οι αμφεταμίνες, τα οπιούχα
μαζί με κάνναβη, ενώ τελευταίες έρχονται οι βενζοδιαζεπίνες. (Πίνακας 2)
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι το ποσοστό των θετικών δειγμάτων σε ναρκωτικές ουσίες
αναφέρεται στα περιστατικά για τα οποία ζητήθηκε τοξικολογική ανάλυση, λέγοντας ότι «ίσως
να ήταν διαφοροποιημένο αν αναφερόταν στο σύνολο των οδηγών των θανατηφόρων τροχαίων
δυστυχημάτων». Παράλληλα, εκτιμούν ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει η αυξανόμενη τάση,
κυρίως, των νεαρών ατόμων να αντικαθιστούν το αλκοόλ με άλλες ουσίες, αλλά τονίζουν ότι η
γνώση της σχέσης αυτών των ουσιών με τα τροχαία ατυχήματα δεν είναι γνωστή. «Σε αντίθεση
με την αλκοόλη, το θέμα ναρκωτικά και τροχαία ατυχήματα δεν έχει διευκρινιστεί?»
αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Η οδήγηση σε συνδυασμό με τη λήψη ναρκωτικών ουσιών είναι... δημοφιλής και στο εξωτερικό,
όπως φαίνεται από την έρευνα του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του
Τμήματος Ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται
ότι στη βόρεια Ισπανία η κοκαΐνη ερχόταν πρώτη από τις ναρκωτικές ουσίες που λάμβανε το
19,3% των οδηγών, στο Στράτσκλαϊντ της Σκοτίας ανιχνεύθηκαν ναρκωτικά σε οδηγούς θύματα
τροχαίων σε ποσοστό 19%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ναρκωτικών και φαρμακευτικών ουσιών
στο Μιλάνο ήταν 24%. Aς ελπίσουμε ότι υπάρχει ακόμα καιρός να αποφύγουμε τον...
εξευρωπαϊσμό μας, στις αρνητικές αυτές στατιστικές._ Φ. X.
Πίνακας 2. Aριθμός (n) και ποσοστό (%) ναρκωτικών ουσιών που ανιχνεύθηκαν σε βιολογικά
δείγματα οδηγών στις περιπτώσεις θανατηφόρων τροχαίων δυστυχημάτων.
n %
Σύνολο οδηγών 101 ―
¶νδρες 93 92,1
Θετικές περιπτώσεις 12 11,9
Γυναίκες 8 7,9
Θετικές περιπτώσεις ― ―
Aλλοδαποί 12 11,9
Θετικές περιπτώσεις 2 2,0
Mία ναρκωτική ουσία χωρίς αλκοόλ 7 6,9
Mία ναρκωτική ουσία με αλκοόλ 3 3,0
Περισσότερες από μία
ναρκωτικές ουσίες 2 2,0
Kάνναβη 3 3,0
Kάνναβη+αλκοόλ 3 3,0
Oπιούχα 3 3,0
Aμφεταμίνες 1 1,0
Oπιούχα+κάνναβη 1 1,0
Oπιούχα+κάνναβη+
Bενζοδιαζεπίνες 1 1,0
Πίνακας 3. Aριθμός (n) και ποσοστό (%) ναρκωτικών ουσιών που ανιχνεύθηκαν σε βιολογικά
δείγματα νεαρών οδηγών θανατηφόρων τροχαίων δυστυχημάτων που συνέβησαν βραδινές ή πρώτες
πρωινές ώρες.
n %
Σύνολο νεαρών οδηγών 30 ―
Θετικές περιπτώσεις 6 20,0
¶νδρες 29 96,7
Θετικές περιπτώσεις 6 20,0
Γυναίκες 1 3,3
Θετικές περιπτώσεις ― ―
Aλλοδαποί 5 16,7
Θετικές περιπτώσεις 2 6,7
Aλκοόλη μόνο 14 46,7
Aλκοόλη με ναρκωτικά 3 10,0
Mόνο ναρκωτικά 3 10,0
Kάνναβη+αλκοόλ 3 10,0
Kάνναβη 2 6,7
Aμφεταμίνες 1 3,3
Πίνακας 4. Aριθμός (n) και ποσοστό (%) ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλης που ανιχνεύθηκαν σε
βιολογικά δείγματα νεαρών οδηγών θανατηφόρων τροχαίων δυστυχημάτων που συνέβησαν τις
βραδινές και πρώτες πρωινές ώρες.
Συγκέντρωση Aλκοόλη μόνο Aλκοόλη με Aλκοόλη χωρίς Aνιχνευθέντα
αλκοόλης (g/l) ναρκωτικά ναρκωτικά ναρκωτικά
n (%) n (%) n (%) n είδος
0-0,49 10 33,3 ― ― 3 10,0 2 κάνναβη
1 αμφετ.
0,50-0,80 3 10,0 ― ― ― ― ― ―
0,81 g/l-1,50 6 20,0 1 3,3 ― ― 1 κάνναβη
>1,50 5 16,7 2 6,7 ― ― 2 κάνναβη