Pεπορτάζ - Vehicle Block Exemption Regulation 1400/02
Eπανερχόμαστε στο θέμα του Block Εxemption Regulation (Κανονισμός Ομαδικής Εξαίρεσης)
1400/02, προκειμένου να διαπιστώσουμε τι μεσολάβησε τους τελευταίους μήνες και τι
εξελίξεις αναμένονται στο προσεχές μέλλον.
Kείμενο: Δρ Δημήτριος Β. Κουτσούκης*
Τι είναι ο κανονισμός 1400/02 και ποια η σημασία του;
Ο κανονισμός 1400/02 είναι ένας από τους πολλούς που εξέδωσε κατά καιρούς η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή και αφορά τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Για τον ίδιο τομέα εκδόθηκαν κατά
χρονολογική σειρά ο κανονισμός 123/1985 και ο κανονισμός 1475/95, η ισχύς του οποίου
έληξε στις 30-9-2002. Η επιτροπή, με την έκδοση του κανονισμού αυτού, στοχεύει να
ενισχύσει τον ανταγωνισμό στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, με στόχο να ωφεληθεί ο
τελικός καταναλωτής. Έτσι, ο κανονισμός διέπεται από τις παρακάτω αρχές:
- Απαγορεύει το συνδυασμό επιλεκτικής και αποκλειστικής διανομής.
- Ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ διανομέων του ίδιου σήματος στα ίδια κράτη-μέλη.
- Δεν υποχρεώνει το διανομέα να πωλεί και ταυτόχρονα να διατηρεί και συνεργείο επισκευής.
- Διευκολύνει την πώληση αυτοκινήτων διαφόρων σημάτων από τον ίδιο διανομέα.
- Ενισχύει τη δραστηριότητα των μεσαζόντων ή μεσολαβητών κατά την αγορά αυτοκινήτων για
λογαριασμό των καταναλωτών.
- Ενισχύει την ανεξαρτησία των διανομέων έναντι των κατασκευαστών, με το να επιτρέπεται
στους διανομείς να πωλούν αυτοκίνητα διαφόρων σημάτων, να τηρεί ο κατασκευαστής κατά την
καταγγελία της σύμβασης μια ορισμένη προθεσμία προειδοποίησης και να παρέχεται στο
διανομέα η δυνατότητα πώλησης της επιχείρησης σε άλλον εξουσιοδοτημένο διανομέα του ιδίου
σήματος.
Μπορούν να έρθουν και να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα ξένοι έμποροι, προσφέροντας
αυτοκίνητα σε χαμηλότερες τιμές;
Όχι, μέχρι 30-9-2005. Από τον Oκτώβριο του 2005 θα μπορούν διανομείς που ανήκουν σε
σύστημα επιλεκτικής διανομής να έρθουν στην Ελλάδα. Έτσι, αναμένεται να ενταθεί ο
ανταγωνισμός, με υψηλή πιθανότητα να μειωθούν οι τελικές προσφερόμενες στον καταναλωτή
τιμές. Από 1-10-2005 αναμένεται, επίσης, εξίσωση των τιμών αυτοκινήτων μεταξύ των
κρατών-μελών και στις τελικές τιμές (με μικρές αποκλίσεις).
Ποια συστήματα θα εφαρμοστούν στην Ελλάδα στη διανομή των αυτοκινήτων και στην παροχή
υπηρεσιών επισκευής και συντήρησης;
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Suzuki θα εφαρμόσει το σύστημα της αποκλειστικής διανομής,
ενώ οι υπόλοιπες εταιρείες θα εφαρμόσουν το σύστημα της επιλεκτικής διανομής με ποσοτικά
κριτήρια στη διανομή αυτοκινήτων και το σύστημα της επιλεκτικής διανομής με ποιοτικά
κριτήρια στην επισκευή και συντήρηση αυτοκινήτων.
Τι είναι το σύστημα αποκλειστικής και επιλεκτικής διανομής με ποσοτικά και ποιοτικά
κριτήρια και ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των αντιπροσώπων-προμηθευτών και
των διανομέων αντίστοιχα;
Αποκλειστική διανομή είναι το σύστημα κατά το οποίο ο προμηθευτής αναλαμβάνει την
υποχρέωση να προμηθεύει με αυτοκίνητα μόνο ένα διανομέα σε μια συγκεκριμένη περιοχή
(παραχωρημένη περιοχή).
Στο σύστημα αποκλειστικής διανομής, οι διανομείς έχουν την ελευθερία να πωλούν σε
ανεξάρτητους μεταπωλητές (εμπόρους, σούπερ μάρκετ, εμπόρους που δραστηριοποιούνται μέσω
Internet) και οι τελευταίοι, με τη σειρά τους, μπορούν να πωλούν οπουδήποτε στην
Ευρωπαϊκή Ένωση και στον ΕΟΧ (Eυρωπαϊκός Oικονομικός Xώρος).
Επιλεκτική διανομή είναι το σύστημα στο οποίο ο προμηθευτής χρησιμοποιεί για την επιλογή
των διανομέων καθαρά ποιοτικά κριτήρια, που υπαγορεύονται από τη φύση των προϊόντων,
καθορίζονται με ομοιόμορφο τρόπο για όλους τους διανομείς που ζητούν να συμμετάσχουν στο
σύστημα διανομής, δεν εφαρμόζονται με τρόπο που συνιστά διάκριση και δεν περιορίζουν
άμεσα τον αριθμό των διανομέων.
Ως παραδείγματα ποιοτικών κριτηρίων μπορούν να αναφερθούν: απαιτήσεις κατάρτισης των
πωλητών, απαιτήσεις στην παρουσίαση των αυτοκινήτων, χωριστή έκθεση των αυτοκινήτων κάθε
σήματος.
Ποσοτική επιλεκτική διανομή είναι το σύστημα στο οποίο, πέρα από τα ποιοτικά, ο
προμηθευτής καθορίζει και άλλα κριτήρια, βάσει των οποίων περιορίζεται άμεσα ο αριθμός
των διανομέων. Κριτήρια ποσοτικής επιλεκτικής διανομής είναι: ελάχιστες ποσότητες
αγοραζόμενων αυτοκινήτων ανά έτος, ελάχιστος κύκλος εργασιών, ποσοτικές απαιτήσεις
αποθεμάτων.
Οι διανομείς που είναι ενταγμένοι σε σύστημα επιλεκτικής διανομής δεν επιτρέπεται να
πωλούν αυτοκίνητα σε μη εξουσιοδοτημένους-ανεξάρτητους μεταπωλητές (όπως εμπόρους, σούπερ
μάρκετ). Μπορούν, όμως, να αγοράζουν από μέλη και να πωλούν σε μέλη-εξουσιοδοτημένους
διανομείς του δικτύου, να προμηθεύουν μεσάζοντες (διαμεσολαβητές) οι οποίοι ενεργούν στο
όνομα ενός τελικού καταναλωτή και, βεβαίως, να πωλούν απευθείας σε καταναλωτές από
οπουδήποτε και αν προέρχονται (από οποιοδήποτε κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΕΟΧ.
Από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, ήτοι από 1-10-2005, ένας εξουσιοδοτημένος διανομέας
ενταγμένος σε σύστημα επιλεκτικής διανομής μπορεί να ανοίξει υποκατάστημα οπουδήποτε στην
Ευρώπη.
Εφόσον ο κατασκευαστής εφαρμόζει σύστημα επιλεκτικής διανομής με ποιοτικά κριτήρια (π.χ.
στον τομέα της επισκευής και συντήρησης), τότε δε δικαιούται να αρνηθεί την είσοδο στο
δίκτυο διανομής σε διανομέα (επισκευαστή) που πληροί τα καθορισθέντα από αυτόν ποιοτικά
κριτήρια Σε περίπτωση άρνησης, μπορεί να επιδιωχθεί η δικαστική δικαίωσή του.
Τι αναμένεται να συμβεί μέχρι τις 30-9-2003;
Στις 30-9-2003 λήγει η μεταβατική περίοδος του ενός έτους που έδωσε ο κανονισμός 1400/02.
Με δεδομένο ότι πριν από ένα χρόνο καταγγέλθηκαν όλες οι συμβάσεις, πρέπει μέχρι τις
30-9-2003 να υπογραφούν οι νέες συμβάσεις με τους εξουσιοδοτημένους διανομείς και
επισκευαστές. Αν ληφθεί υπόψη ότι η συντριπτική πλειονότητα των προμηθευτών-αντιπροσώπων
δεν έδωσε ακόμη σχέδια των νέων συμβάσεων προς έλεγχο στους διανομείς, θεωρώ ότι ο
εναπομείνας χρόνος είναι πολύ λίγος. Εκτός αν οι προμηθευτές είναι της γνώμης ότι δε
χρειάζεται να ελεγχθούν οι νέες συμβάσεις που θα υπογραφούν από τους
διανομείς-επισκευαστές.
Προσωπικά, δε θα συνιστούσα τους προμηθευτές να υιοθετήσουν αυτήν τη θέση. Από σχέδια
συμβάσεων που τέθηκαν υπόψη μας, αν αυτά αποτελέσουν το τελικό κείμενο, διαπιστώνει
κανείς ότι διακυβεύεται ακόμη και η υπαγωγή των συμβάσεων στον κανονισμό.
Η συμβολή των διανομέων-επισκευαστών στη διαμόρφωση συμβατικού κειμένου -σύμφωνου με τον
κανονισμό και την ελληνική νομοθεσία- πρέπει να είναι επιθυμητή και να επιζητηθεί. Ένα
ισορροπημένο και σύμφωνο με τον κανονισμό συμβατικό κείμενο έχει ως συνέπεια την αποφυγή
ανεπιθύμητων μελλοντικών ερίδων, εδραιώνει και ενισχύει την εμπιστοσύνη αμφότερων των
πλευρών, παρέχει σταθερό νομικό πλαίσιο συνεργασίας και προάγει την ανάπτυξη του δικτύου.
Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ευθύνη για την τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού έχουν
και οι διανομείς-επισκευαστές, απειλούμενοι με υψηλά πρόστιμα.
Τι εξελίξεις αναμένονται από τον Οκτώβριο και μετά;
Πολλοί από τους μέχρι σήμερα διανομείς δε θα έχουν τη δυνατότητα να υπογράψουν τις νέες
συμβάσεις και θα μείνουν εκτός δικτύου. Έτσι, μην εκπλαγούν οι αναγνώστες σας, αν την
1-10-2003 δουν στη γειτονιά τους να κατεβάζει ρολά ο εξουσιοδοτημένος διανομέας κάποιας
μάρκας.
Από προσωπικές επαφές και πληροφορίες, γνωρίζουμε ότι όσοι διανομείς μείνουν εκτός
δικτύου θα επιδιώξουν δικαστικά αποζημίωση. Σύμφωνα με τη νομολογία (σε σχετικές
υποθέσεις που χειρίστηκε το γραφείο μας), η αποζημίωση ανέρχεται περίπου μέχρι και στο
εξαπλάσιο των ετήσιων κερδών του διανομέα. Κατά περίπτωση, μπορεί να επιδικαστεί και
μεγαλύτερη αποζημίωση.
* Ο Δημήτριος Β. Κουτσούκης είναι δικηγόρος στον ¶ρειο Πάγο, διδάκτωρ Νομικής
Πανεπιστημίου Goettingen Γερμανίας, ειδικός σε ζητήματα αθέμιτου και ελεύθερου
ανταγωνισμού (κοινοτικού και ελληνικού), συμβάσεων και δικαίου αποζημιώσεων.
Εντός του Σεπτεμβρίου θα κυκλοφορήσουν και δύο βιβλία του με τους εξής τίτλους:
Το δίκαιο των εξουσιοδοτημένων διανομέων, με βάση τον κανονισμό (ΕΚ) 1400/02 και
Το δίκαιο των επισκευαστών (εξουσιοδοτημένων και ανεξάρτητων), με βάση τον κανονισμό (ΕΚ)
1400/02.