Iστορίες Γνώσης και Πάθους
Ο L.J.K. Setright αναρωτιέται πόσο πραγματικά έχει εξελιχθεί το αυτοκίνητο από τότε που
πρωτοεμφανίστηκε.
OTAN έχεις χάσει κάτι, πάντα το βρίσκεις στο τελευταίο μέρος όπου ψάχνεις, επειδή τότε
σταματάς να το ψάχνεις! Όχι μόνο εσείς, αλλά όλη η κοινωνία εξουσιάζεται από αυτή την
τρομακτική ανυπομονησία: μόλις βρεθεί μια λύση για κάποιο πρόβλημα, τότε η
δημιουργικότητα και η φαντασία κάνουν φτερά. Ο σερ Χένρι Ρόις δεν ήταν ο πρώτος ούτε ο
τελευταίος που υπερηφανεύτηκε για το γεγονός ότι ποτέ δεν προσπάθησε να χρησιμοποιήσει
μια επαναστατική ιδέα, αν υπήρχε έστω και μία πιθανότητα να εξελίξει μια υπάρχουσα!
Υπάρχει μια παροιμία που λέει ότι καλύτερα να κυνηγάς τις σίγουρες λύσεις, παρά να
ρισκάρεις ακολουθώντας πιο ριζοσπαστικές ιδέες. Λειτουργώντας, όμως, με αυτό τον τρόπο,
αφήνουμε ανεξερεύνητα κάποια πεδία γνώσης. Πάρτε για παράδειγμα το αυτοκίνητο: όπως το
γνωρίζουμε, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σύνολο αρχαίων ιδεών που με πείσμα συνεχίζουμε
να χρησιμοποιούμε. Το γεγονός ότι το σύγχρονο αυτοκίνητο μοιάζει τόσο πολύ με τα πρώτα
τετράτροχα αποτελεί απόδειξη αυτού του φόβου της διαφοροποίησης από τα συνηθισμένα. Στην
πραγματικότητα, δεν υπάρχουν νέα αυτοκίνητα, παρά μόνο παλιά που έχουν εξελιχθεί σιγά
σιγά με το πέρασμα του χρόνου.
Τα περισσότερα αυτοκίνητα εξακολουθούν να χρησιμοποιούν λύσεις που κληρονομήθηκαν από
τις... ιππήλατες άμαξες. Παρά το γεγονός ότι η υπεροχή της πνευματικής ανάρτησης
παρουσιάστηκε σε ένα αυτοκίνητο τουλάχιστον πριν από 88 χρόνια και αποδείχθηκε με τη
Citroen DS 48 χρόνια πριν, σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα σήμερα εξακολουθούν να «ανέχονται» τα
ελατήρια που βρίσκονται ανάμεσα στους τροχούς και το αμάξωμα. Ακόμα και ο τροχός είναι
μια αρχαία εφεύρεση και, παρότι υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τον ανακάλυψαν εκ
νέου, επιτρέψτε μου να πω ότι κανένας δεν ανακάλυψε τον τροχό. Κάποιος, όμως, ανακάλυψε
τον άξονα και, όταν, το 1998, έπειτα από περίπου 5.000 χρόνια υποταγής στην πλήμνη, ο
Φράνκο Σμπάρο παρουσίασε μια νέα ιδέα (σ.σ.: που στην πραγματικότητα την είχε παρουσιάσει
πολύ πιο πριν στους 4Tροχούς ο Γιώργος Mιχαήλ), κανείς δεν έδωσε σημασία.
Πόσοι από εμάς θαυμάζουμε τους σημερινούς κινητήρες και διαφωνούμε για το ποιος είναι ο
πιο εξελιγμένος; Ελάχιστοι γνωρίζουν πως όλοι τους (εκτός από το Wankel της Mazda, που
και η ίδια δεν πιστεύει ότι πρόκειται ποτέ να ενοχλήσει την κυριαρχία των συμβατικών
κινητήρων) είναι βασισμένοι στην πρόταση του Πικάρντ, ενός κατασκευαστή κουμπιών από το
Μπέρμινγχαμ, το 18ο αιώνα. Aντίστοιχα, ο ψεκασμός είναι μαζί μας εδώ και 97 χρόνια και
ακόμα ταλαιπωρούμαστε να τον κάνουμε να δουλέψει σωστά...
Αν δεν είχε αποθαρρυνθεί η Pirelli από την πετρελαϊκή κρίση του ?73-?74 και είχε
επιμείνει στα λάστιχα τριγωνικής διατομής, σήμερα, ίσως, θα φουσκώναμε τα λάστιχα μας με
βελόνα αντί για την αρχαία και εύθραυστη βαλβίδα. Υπάρχουν λάστιχα που μπορούν να κυλούν
χωρίς καθόλου αέρα τόσο καλά όσο κι εκείνο το Pirelli τριάντα χρόνια πριν. Ποιος, όμως,
από εμάς τολμά να οδηγεί ένα αυτοκίνητο χωρίς ρεζέρβα; Το να έχεις το ελαστικό
τοποθετημένο σε ένα στεφάνι (πράγμα που έκανε για σύντομο χρονικό διάστημα η Lancia, η
Renault και η Bristol) θα ήταν αρκετό και θα άφηνε αρκετό χώρο ελεύθερο για τις
αποσκευές. Η Michelin παρουσίασε αυτήν τη λύση πριν από 95 χρόνια, αλλά ο μηχανοκίνητος
αθλητισμός (που έβλαψε τα αυτοκίνητά μας με πολλούς τρόπους) σύντομα την εξαφάνισε.
Ένα αυτοκίνητο μπορεί να αξιολογηθεί σε τρία επίπεδα: πρώτα υπάρχει η βασική μορφή, στη
συνέχεια τα υποσυστήματα και, τέλος, οι λεπτομέρειες των επιμέρους μερών. Σε κάθε
επίπεδο, τα αυτοκίνητά μας είναι απομεινάρια του παρελθόντος. Πρέπει πάντα να έχουν
τέσσερις τροχούς, θέσεις στη σειρά πίσω από ένα παρμπρίζ και οριζόντιους προφυλακτήρες
στις δύο άκρες. Ποιος είναι ο λόγος ο οδηγός να ανάβει τα φώτα και να λειτουργεί τους
υαλοκαθαριστήρες και γιατί να απαιτείται μυϊκή δύναμη για τη χρησιμοποίηση του συστήματος
διεύθυνσης και των άλλων χειριστηρίων; Όσον αφορά τις λεπτομέρειες, το χειρόφρενο είναι
ένα αξιοθρήνητο παράδειγμα αναχρονιστικού σχεδιασμού. Όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία πως το
πιο... αηδιαστικό παράδειγμα παλιομοδίτικου σχεδιασμού είναι οι υαλοκαθαριστήρες.
Πραγματικά ξαφνιάστηκα, όταν πρόσφατα ανακάλυψα μια δήλωση του βαρόνου Φιλίπ του
Ροθτσάιλντ το 1984, πως εκείνος εφηύρε το μηχανικό αυτό τερατούργημα. Ο βαρόνος Φιλίπ
λάτρευε τους αγώνες. Συνήθιζε να λαμβάνει μέρος με το ψευδώνυμο Ζορζ Φιλίπ,
επιτυγχάνοντας αρκετές διακρίσεις σε σημαντικούς αγώνες. Ήταν, δε, ιδιαιτέρως υπερήφανος
για τη δεύτερη θέση που κατέκτησε στο γερμανικό Grand Prix του 1929 στο Νίρμπουργκρινγκ
πίσω από το Λουί Σιρόν, αλλά μπροστά από τον Καρατσιόλα και άλλους διάσημους οδηγούς της
εποχής. Από τότε, έχουμε δει, μεν, να χρησιμοποιούνται στρογγυλά παράθυρα, τα οποία με τη
φυγόκεντρο καθαρίζονται από το νερό, σε τρένα και σκάφη, όμως στα αυτοκίνητα
εξακολουθούμε να ανεχόμαστε το θόρυβο και την ευαισθησία των υαλοκαθαριστήρων, καθώς και
την οπτική ενόχληση που προκαλούν. Eίναι όντως αξιοθαύμαστη η επιβίωση αυτού του
κατασκευάσματος. Ακόμα και στα αεροσκάφη με τα αεροδυναμικά σχήματα, υπάρχουν οι κλασικοί
υαλοκαθαριστήρες. Mπορεί, βέβαια, με 300 χλμ./ώρα κατά την προσγείωση ο αέρας θα
καθαρίζει τα παράθυρα, αλλά υπάρχουν και άλλα καιρικά φαινόμενα που δικαίως τρομάζουν
τους ιπτάμενους, όπως το χιόνι. Σε κάποια πρωτότυπα δοκιμάστηκαν ειδικές επικαλύψεις,
όπως στα μαχητικά αεροσκάφη, και μια φορά σε ένα GT40, νομίζω, που έτρεξε στο Μαν τη
δεκαετία του ?60. Όμως, όπως τα αεροσκάφη, έτσι και τα αυτοκίνητα αντιμετωπίζουν τις
δικές τους δυσκολίες, που στην προκειμένη περίπτωση έχουν να κάνουν με τα... έντομα.
Προκαλεί ίσως έκπληξη το γεγονός ότι τα αυτοκίνητα εν γένει δε χρησιμοποιούσαν
υαλοκαθαριστήρες πριν από τη δεκαετία του ?50. Όμως αυτό δεν είναι τόσο παράξενο. Aρκεί
να θυμηθούμε πόσο αργά οδηγούσαμε τότε, αλλά και να λάβουμε υπόψη το σχήμα των
αυτοκινήτων της εποχής, αφού τα έντομα... αποδεκατίζονταν πάνω στο τεράστιο ψυγείο πριν
προλάβουν να φτάσουν στο παρμπρίζ. Υπάρχει, βέβαια, και το άλλο άκρο. Θυμάμαι που είχα
πάει στο Μαρόκο, πριν από μερικά χρόνια, για να δοκιμάσω ένα νέο Peugeot. Εκείνες τις
ημέρες στη χώρα επικρατούσαν οι ισχυρότερες βροχοπτώσεις των τελευταίων δεκαοκτώ ετών. Τα
λάστιχα των υαλοκαθαριστήρων μπορεί να είναι αποτελεσματικά για το νερό, αλλά με τα
έντομα το μόνο που κάνουν είναι να τα συνθλίβουν πάνω στο τζάμι. Ίσως θα μπορούσαν να
χρησιμοποιούνται οι λεπίδες που είχε υιοθετήσει η Rolls-Royce Razor, οι οποίες ουσιαστικά
«ξύριζαν» το τζάμι. Bέβαια, κανένας από τους σύγχρονους σχεδιαστές δεν είναι αρκετά
μεγάλος ώστε να θυμάται το συγκεκριμένο αυτοκίνητο. Παρ? όλα αυτά, το σύστημα, που θύμιζε
λεπίδα για ξύρισμα, δεν είχε θέση σε μια Rolls-Royce και, έτσι, μέχρι το 1950
εξαφανίστηκε.
Κάποτε, υπήρχε η μόδα να τοποθετείται μπροστά από το παρμπρίζ ένα «κατασκεύασμα» που
υποτίθεται ότι, με τη βοήθεια της αεροδυναμικής, εμπόδιζε τα έντομα να βρομίσουν το
τζάμι. Σχεδιασμένο με βάση τις αεροδυναμικές αρχές της δεκαετίας του ?50, εμφανίστηκε
τόσο στα ράλι όσο και στο Μαν. Tελικά, οι μηχανικοί κατάλαβαν ότι έκαναν περισσότερο κακό
παρά καλό κι εγκατέλειψαν την ιδέα...
Yαλοκαθαριστήρες, ελατήρια, πλήμνες, σύνδεσμοι, χειρόφρενα και πολλά ακόμα απομεινάρια
της ιστορίας του αυτοκινήτου συνθέτουν την ιδιαιτέρως μακριά λίστα των αναχρονισμών που
χαρακτηρίζουν το αυτοκίνητο του σήμερα. ¶ραγε, δεν υπήρχε κάποιος άλλος δρόμος;_ L.J.K.S.