Γιάννης Eυσταθιάδης
«PLAY IT AGAIN, SAM»Σχόλια πάνω στην τηλεοπτική επανάληψη
ΣE ένα μόνο κανάλι και στο ίδιο δελτίο άκουσα έξι φορές τη δήλωση του Γιάννη Σερίφη (μετά
την αθώωση) και είδα την υψωμένη γροθιά του εξερχόμενου Θεολόγου Ψαραδέλλη, για να μη
μιλήσω για τη στοματική εξέταση του Σαντάμ. Το ίδιο συμβαίνει καθημερινά με κάθε
αξιοπερίεργο συμβάν της εισησεογραφίας: αποτυπωμένα ατυχήματα, εκκεντρικές δηλώσεις,
μορφασμούς, ιδιότυπες χειρονομίες, καταρρεύσεις κτιρίων, εκρήξεις.
Η τεχνική ασφαλώς είναι γνωστή, κι είμαστε όλοι εξοικειωμένοι από συναφή πλάνα του
αθλητισμού, συνήθως σε αργή κίνηση. Όμως, αυτό συνιστά θέαμα και, βεβαίως, ο αθλητισμός
δεν έκρυψε ποτέ αυτή την κύρια ιδιότητα που από τη φύση του έχει.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η είδηση, η πληροφορία, η ενημερωτική παρέμβαση μπορούν να
ενταχθούν σε μια ανάλογη οπτική, ιδίως όταν περιλαμβάνουν αρνητικές εκφάνσεις της ζωής,
σκηνές βίας, καταστροφές ή θανάτους. Με έκπληξη διαπιστώνουμε πλέον -μετά την πολλοστή
επανάληψη- πως η εικόνα δε λειτουργεί ως κομμάτι πληροφορίας, δεν αποτελεί είδηση, αλλά
σχόλιο πάνω στο γεγονός.
Χάρη στον ιδιότυπο αυτό σχολιασμό, το συμβάν μετατρέπεται σε θέαμα και, εντέλει,
αυτονομείται. Γίνεται, έτσι, ένα καταναλώσιμο είδος που αφομοιώνεται απ? όλους και
παρακολουθείται με την ίδια ευχαρίστηση.
Μέσα στην ασφάλεια της κινηματογραφικής αίθουσας ή στη θαλπωρή της σπιτικής πολυθρόνας, ο
θεατής μπορεί να απολαμβάνει σε μια ταινία την καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου, τη
συντριβή του αεροσκάφους ή την αγωνία των εγκλωβισμένων θυμάτων του σεισμού, γιατί
παραδίνεται αμέριμνος σε μια μυθοπλασία που σε καμιά περίπτωση δεν τον αφορά. Κατά την
ίδια αναλογία, η πολλαπλή επανάληψη της είδησης ενισχύει το λανθάνοντα «κανιβαλισμό» του
θεατή που, αποστασιοποιημένος απ? το γεγονός, την καταναλώνει ως θέαμα.
Δυσάρεστο, απορριπτέο, αλλά όχι ανεξήγητο: ο συγκερασμός πληροφορίας και θεάματος οδηγεί
συχνά στο φαινόμενο μια απλή δήλωση ή μια ανθρώπινη τραγωδία, απεκδυόμενη το αρχικό
μήνυμα που μεταφέρει, ν? αποκτά ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
Πράγματι, η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως -στην παιδευτική της πλευρά-, όταν, όμως,
καταχρηστικά μεταβάλλεται σε οπτικοακουστική μανιέρα, τότε μετατρέπεται, μοιραία, σε
μητριά!
Εν προκειμένω, ο Sam, με το συνεχές replay, ευτελίζει το ακρόαμα, και ο θεατής δεν
αθωώνεται ποτέ. Αντιθέτως, καταδικάζεται ισόβια (πόσες φορές, δεν ξέρω) στο πολυτελές
κελί του που περιέχει και καναπέ και πολυθρόνα._ Γ. E.