Nίκος Mάργαρης
Παραδοσιακά και δε συμμαζεύεται«... H έννοια της παράδοσης συντηρείται περίπου... υπερβολικά από αρκετά απολιθώματα.
Πολλά πράγματα, όμως, παίρνουν νέα μορφή...»
ΣTIΣ Μηλιές του Πηλίου, πήρα ένα βιβλίο με λαογραφικές πληροφορίες για το χωριό. Διαβάζω
ότι «το (σπιτικό) σαπούνι από λάδι ελιάς είναι πιο αγνό για το δέρμα και τα μαλλιά [...]
καθαρίζει τα ρούχα χωρίς να τα φθείρει, δεν κάνει πολύ αφρό και η μπουγάδα ξεβγάζεται πιο
εύκολα».
Το σπιτικό σαπούνι εκείνης της εποχής δεν είχε ως πρώτη ύλη το «αγνό λάδι της ελιάς»,
αλλά τη μούργα που απέμενε στα κιούπια όπου αποθηκεύαμε το λάδι. Εκτός από τη μούργα, η
νοικοκυρά εκείνης της εποχής χρησιμοποιούσε και το «καμένο» λάδι μετά και το τηγάνισμα
των ψαριών· ξεκινούσαν με το τηγάνισμα της πατάτας, του κολοκυθιού και των άλλων τροφών
που δε μυρίζουν. Στη συνέχεια, τηγάνιζαν τους κεφτέδες και, τέλος, τα ψάρια. Έπειτα και
από αυτήν τη χρήση, το λάδι, τελείως βρομερό και μαύρο, το κρατούσαν για να κάνουν
σαπούνι.
Αντιγράφω και τη διαδικασία παρασκευής σαπουνιού: «Μαζεύω ό,τι είχε μείνει στον πάτο,
αγοράζω και σπίρτο -καυστική ποτάσα- από τον μπακάλη». Αυτό ήταν, αγαπητοί μου, το
παραδοσιακό σπιτικό αγνό σαπούνι με το οποίο όποιος πάει να λουστεί κινδυνεύει να χάσει
τα μαλλιά του!
Συνεχίζει, όμως, η συγγραφέας στο βιβλίο της να επιμένει ότι «ο σπιτικός πελτές
μοσχοβολάει, όταν τον μαγειρεύεις, και δίνει άλλη νοστιμιά στο φαγητό». Πάει πολύ, όταν
στο σούπερ μάρκετ βρίσκεις παστεριωμένο και καθαρό φυσικό χυμό τομάτας χωρίς συντηρητικά,
να χρησιμοποιείς πελτέ.
Ευτυχώς, λίγο παρακάτω, στο ίδιο βιβλίο η νοικοκυρά που νοσταλγεί τον πελτέ ξεφεύγει από
τη «νόρμα» -δεν το προσέχει και η συγγραφέας- και προσθέτει ότι «παλιά, είχα ένα τρυπητό
που ήθελε κάθε τόσο γάνωμα, τώρα πήρα πλαστικό και γλίτωσα από τον μπελά».
H έννοια της παράδοσης συντηρείται περίπου... υπερβολικά από αρκετά απολιθώματα, μια και
είναι γνωστό ότι, όταν οι εποχές αλλάζουν, πολλά πράγματα παίρνουν νέα μορφή. Είναι,
σίγουρα, λάθος να θεωρούμε ότι εμείς δε δημιουργούμε παράδοση για τις επόμενες γενιές. Μη
μου πείτε, για παράδειγμα, ότι δεν έχουν εξελιχθεί σχεδόν σε παραδοσιακό έθιμο τα
ηλεκτρικά πολύχρωμα φωτάκια στα σπίτια μας και στα χριστουγεννιάτικα δένδρα!_ N. M.