Γιάννης Eυσταθιάδης
Η συμμετοχική δικτατορία της τηλεόρασης«... Δεν υπάρχει ανταλλαγή απόψεων, αλλά περιφορά εντυπώσεων...»
TIΠOTA δεν έχει μεγαλύτερη κινητικότητα, στο σταθερό κάδρο της τηλεοράσεως, από ό,τι οι
μορφές των πολιτικών που συνομιλούν στα παράθυρα.
Μολονότι εγκλωβισμένοι στο τηλεοπτικό κάθισμα, η φιγούρα τους, διά του λόγου, αποκτά μια
δυναμική που απουσιάζει από άλλες συζητήσεις (και, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, η
εικονική παρουσία λειτουργεί, ακόμα κι όταν εμφανίζεται -όπως εσχάτως συνηθίζεται- υπό
μορφή φωτογραφίας).
Ο υψηλός τόνος της φωνής υπερτονίζεται από τον υψηλό τόνο της εικόνας, σε τέτοιο βαθμό,
που τα λόγια, θαρρείς, υπέχουν θέση έργων και η πειστικότητα της δήλωσης εξαρτάται
περισσότερο από την έκφραση παρά από το νόημα.
Το νόημα είναι απόλυτα συναρτημένο με τη φωτογένειά του. Η αφομοίωση προϋποθέτει
περισσότερο την ποσότητα (ποιος μιλά περισσότερο) και την ένταση (ποιος δυνατότερα), ενώ
η αντίθεση έχει μεγαλύτερη σημασία από τη συμφωνία που συνήθως είναι ανιαρή.
Μ? αυτή την έννοια, σπανίως εξηγούνται θέσεις, αλλά συχνότατα επιδεικνύονται στάσεις,
κάτι που καθιστά την (όποια) ενημέρωση εξωστρεφή και μεταβάλλει, εντέλει, το θεατή από
μέλλοντα ψηφοφόρο σε παρόντα οπαδό (με ποδοσφαιρική έννοια).
Η υπεραπλουστευτική διαδικασία της πρόσληψης του μέσου καθιστά ευδιάκριτα τα χρώματα,
αλλά εξαφανίζει τις αποχρώσεις και επιβάλλει εναργώς το κινηματογραφικό αρχέτυπο των
καλών και των κακών.
Παρατηρήστε τους περισσότερους μόνιμους θαμώνες των παραθύρων. Ο τρόπος που απαντούν,
αλλά, κυρίως, ο τρόπος που σιωπούν (μ? ένα μίγμα ναρκισσισμού και ειρωνείας στο βλέμμα),
επιβεβαιώνουν την αλαζονεία της τηλεοπτικής εξουσίας (που διαχειρίζονται, εν προκειμένω,
όλα τα κόμματα εξίσου).
Σε δεδομένα πλαίσια -σφιχτού- χρόνου, υψηλών εντάσεων και παράλληλων μονολόγων, δεν
υπάρχει ανταλλαγή απόψεων, αλλά περιφορά εντυπώσεων.
Ο ξύλινος λόγος είναι αναπόφευκτος, ακόμα και από αυτούς που δεν τον συνηθίζουν, γιατί
είναι πιο λακωνικός -η συναισθηματολογία είναι πάντα ακαριαία-, άρα πιο τηλεοπτικός, ενώ
η ουσία και η διαφορετικότητα προϋποθέτουν δύσβατα μονοπάτια συλλογισμών.
Η δικτατορία της εικόνας εν ονόματι της πολυφωνίας οδηγεί στη συμπυκνωμένη ενικότητα και
προσθέτει στην ενημέρωση την ψυχαγωγική χροιά του αφομοιώσιμου (κάτι που αδικεί συχνά και
τα πρόσωπα και τα κόμματα).
Είναι, άραγε, τυχαίος ο όρος «talk show»; Και πόσο συχνά γίνεται ανισοβαρής, αυξάνοντας
το show εις βάρος του talk;_ Γ. E.