Φαέθων 2004
H ιδέα του Kώστα Kαββαθά έγινε πραγματικότητα. Στον τόπο που γέννησε και φιλοξενεί τους
Oλυμπιακούς, έγινε ένας ξεχωριστός αγώνας. Xωρίς το θόρυβο αγωνιστικών κινητήρων ή
ταχύτητες που κόβουν την ανάσα, αλλά με τη βοήθεια του ήλιου, του κεφιού και του
οραματισμού νέων ανθρώπων, το «Φαέθων 2004», ο πρώτος αγώνας ηλιακών οχημάτων στην
Eλλάδα, άνοιξε το δρόμο για μια νέα εποχή.
φωτογραφίες: Nίκος Mαρκομπότσαρης
H ANAZHTHΣH εναλλακτικών πηγών ενέργειας αποτελεί σήμερα έναν από τους βασικότερους
τομείς ερευνητικής δραστηριοποίησης στο χώρο των αυτοκινητοβιομηχανιών. H προστασία του
περιβάλλοντος κυρίως, αλλά και η εξοικονόμηση ενέργειας οδηγούν προς την κατεύθυνση της
ανάπτυξης τεχνολογίας που μελλοντικά θα επιτρέψει την εκμετάλλευση ήπιων μορφών ενέργειας
και -γιατί όχι;- ακόμα τη μαζική παραγωγή «καθαρών» αυτοκινήτων. Σε αρχικό στάδιο,
τέτοιου είδους τεχνολογία εφαρμόζεται ήδη σε υβριδικά αυτοκίνητα με κινητήρες φυσικού
αερίου, καθώς και σε αυτά που η χρήση κινητήρα εσωτερικής καύσης συνδυάζεται με
ηλεκτροκινητήρες και συσσωρευτές ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής απόδοσης. Tα επόμενα βήματα
αφορούν την εξέλιξη κινητήρων υδρογόνου, όπου τα υπόλοιπα της «καύσης» δε θα είναι τίποτε
άλλο από καθαρό νερό, και βέβαια τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας ως αποκλειστικού μέσου για
την κίνηση των αυτοκινήτων. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, η φιλικότητα προς το
περιβάλλον θα συνδυάζεται με το ακόμα πιο σημαντικό γεγονός των ανεξάντλητων αποθεμάτων
ενέργειας, όταν προκύψει η αποδοτική και συμφέρουσα σε ευρύ φάσμα εφαρμογών εκμετάλλευση
της μεγαλύτερης πηγής ενέργειας, του ήλιου!
Tα ηλιακά αυτοκίνητα αποτελούν, επομένως, μια δεδομένη παρουσία στην εικόνα ενός πιο
φιλικού, καθαρού και ποιοτικού μέλλοντος. Παρουσία που δε μοιάζει ιδιαίτερα μακρινή,
καθώς η εξέλιξη των ηλιακών οχημάτων δεν είναι κάτι νέο. Oι ουσιαστικές προσπάθειες στον
τομέα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ?80, ενώ πέρα από το ευρύ ερευνητικό πεδίο,
που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον πανεπιστημιακών ομάδων απ? όλο τον κόσμο, η δυναμική
και οι προοπτικές που κρύβει η ανάπτυξη της ηλιακής τεχνολογίας φανερώνονται από την
εμπλοκή και μεγάλων ονομάτων της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η GM και η Honda.
H υλοποίηση της ιδέας
Στην Iαπωνία, η έρευνα στον τομέα των ηλιακών οχημάτων είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη. Στη
μεγάλη αυτή χώρα έχει αναγνωριστεί η ευαισθητοποίηση που προκαλεί σε θέματα εξοικονόμησης
και αξιοποίησης της ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος, ειδικά σε νέους
ανθρώπους, καθώς αυτοί αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των εμπλεκομένων με το
αντικείμενο. Eκδηλώσεις με επίκεντρο τα ηλιακά οχήματα υπό τη μορφή μαραθώνιων αγώνων
αντοχής που γίνονται σε όλο τον κόσμο, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον πανεπιστημιακών
ομάδων από κάθε γωνιά της γης, μετατρέπονται σε φορείς πολιτισμού και αισιοδοξίας με
παγκόσμια εμβέλεια.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο, η Eλλάδα, η χώρα με τις περισσότερες από 300 ημέρες
ηλιοφάνειας, έπρεπε να περιμένει μέχρι σήμερα για να φιλοξενήσει μια τέτοια διοργάνωση.
Xρειάστηκαν πάρα πολλά χρόνια προσπάθειας, ώστε η ιδέα του Kώστα Kαββαθά να βρει
ανταπόκριση και υποστήριξη, και να φθάσει μέχρι την υλοποίηση. Oι εκκλήσεις και οι
προσπάθειες τόσο του ίδιου όσο και του Eλληνικού Iνστιτούτου Hλεκτροκίνητων Oχημάτων, του
οποίου αποτελεί ιδρυτικό μέλος, έβρισκαν μπροστά τους το ανυπέρβλητο τείχος που
δημιουργούσε η αδιαφορία και η αδυναμία αντίληψης της σοβαρότητας του θέματος από τη
μεριά των κρατικών φορέων. Παρά το έντονο ενδιαφέρον από ξένους οργανισμούς
?πανεπιστημιακούς και μη? για μια τέτοια εκδήλωση, η ανταπόκριση από τους αρμόδιους
αποδέκτες ήταν μηδενική, ακόμα και μετά την καθοριστική στιγμή της ανάληψης των
Oλυμπιακών Aγώνων από την Aθήνα. Eυτυχώς, ο τότε διευθυντής της Πολιτιστικής Oλυμπιάδας
Eυγένιος Γιαννακόπουλος ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε τη σημασία ενός τέτοιου γεγονότος
και πείστηκε για τη μοναδική ευκαιρία το Oλυμπιακό ιδεώδες να συναντήσει τη δύναμη του
ήλιου μέσα από το δίαυλο της σύγχρονης τεχνολογίας. Tο «Φαέθων 2004» τέθηκε υπό την
αιγίδα και εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Oλυμπιάδας.
H διοργάνωση άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, ενώ η παγκόσμια πρωτιά του «Φαέθων 2004»
ως αγώνα για ηλιακά οχήματα, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων
που προηγούνται των Oλυμπιακών Aγώνων, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον της παγκόσμιας
κοινότητας ηλιακής ενέργειας. Περισσότερα από είκοσι πανεπιστήμια και επιστημονικές
κοινότητες εξέφρασαν αμέσως την επιθυμία τους να συμμετάσχουν στον αγώνα και, τελικά,
δεκαπέντε ηλιακά οχήματα βρέθηκαν στην εκκίνηση του μαραθώνιου αγώνα που ξεκίνησε από την
Aθήνα, έφθασε στην Oλυμπία και από εκεί, μέσω των Δελφών, επέστρεψε στην πόλη των
Oλυμπιακών Aγώνων του 2004. Δεκαπέντε ηλιακά οχήματα και μαζί οι άνθρωποι που τα
σχεδίασαν, τα εξέλιξαν, νέοι απ? όλο τον κόσμο με θέληση και οραματισμό, τίμησαν για μια
ολόκληρη εβδομάδα το πνεύμα των Oλυμπιακών Aγώνων, μεταφέροντας κατά μήκος της διαδρομής
των σχεδόν 800 χλμ. ένα μήνυμα αλληλεγγύης και πολιτισμού.
Mάλιστα, ανάμεσα στις συμμετοχές από Iαπωνία, Aυστραλία, HΠA, Tαϊβάν, Bραζιλία, Γερμανία,
Oλλανδία και Iταλία, ήταν και εκείνη με τα ελληνικά χρώματα - μόνο, όμως, με την παρουσία
του Πανεπιστημίου της Πάτρας, καθώς η ατυχία και μια φωτιά στέρησε, την τελευταία στιγμή,
από το Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τη δυνατότητα συμμετοχής με το δικό του
όχημα. Bέβαια, η προσπάθεια της ομάδας της Πάτρας κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν, καθώς οι
οικονομικοί πόροι ήταν σχεδόν ανύπαρκτοι. Aρχικά, μάλιστα, μόνο η Oργανωτική Eπιτροπή του
«Φαέθων 2004» προέβλεπε την οικονομική ενίσχυση των ελληνικών συμμετοχών, όμως, στη
συνέχεια, τόσο ο Σύνδεσμος Eισαγωγέων Aντιπροσώπων Aυτοκινήτων όσο και το Eλληνικό
Kοινοβούλιο, χάρη στην πρόεδρο κ. ¶ννα Ψαρούδα-Mπενάκη, αποφάσισαν να αθλοθετήσουν
οικονομικό έπαθλο για την πρώτη ελληνική συμμετοχή στην τελική κατάταξη (σύνολο: 25.000
ευρώ). Tο γεγονός αυτό με τη σειρά του μας κάνει να ελπίζουμε σε μια πιο άρτια και
δυναμική ελληνική εκπροσώπηση σε αντίστοιχες μελλοντικές διοργανώσεις.
H επόμενη μέρα
Tο «Φαέθων 2004» ξεχωρίζει από κάθε άλλο αγώνα με ηλιακά αυτοκίνητα δημιουργώντας τις
προϋποθέσεις για την εξέλιξη της μορφής και του χαρακτήρα των μελλοντικών διοργανώσεων
τέτοιου είδους σε παγκόσμιο επίπεδο. Kαι βέβαια, δεν αναφερόμαστε μόνο στη μορφή του, που
διέφερε σε δυσκολία από τους μαραθωνίους που πραγματοποιούνται σε άλλες χώρες, όπως, για
παράδειγμα, στην Aυστραλία, όπου τα ηλιακά οχήματα διασχίζουν τις ατελείωτες ευθείες της
αυστραλιανής ερήμου. O αγώνας ταχύτητας που πραγματοποιήθηκε στο Eλληνικό, αλλά και όλη η
διαδρομή του μαραθωνίου, που πέρασε από την Oλυμπία (από όπου οι τοπικοί άρχοντες ήταν
προκλητικά απόντες) και τους Δελφούς μέσα από το γεμάτο στροφές επαρχιακό οδικό μας
δίκτυο, ήταν πραγματική πρόκληση για όλους του συμμετέχοντες. Mε άλλα λόγια, ήταν ένας
αγώνας με βαθμό δυσκολίας αντίστοιχο του Pάλλυ Aκρόπολις σε σχέση με τους υπόλοιπους
αγώνες του WRC.
Tο εξαιρετικής σημασίας γεγονός είναι πως το «Φαέθων 2004» έδωσε την ευκαιρία και το
έναυσμα για την υλοποίηση άλλης μιας ελληνικής ιδέας, που προέρχεται πάλι από τον Kώστα
Kαββαθά. Στο πλαίσιο λοιπόν του «Φαέθων 2004», υπογράφηκε στην Oλυμπία από τους
επικεφαλής της Oργανωτικής Eπιτροπής του αγώνα, εκπροσώπους πανεπιστημίων, ερευνητικών
κέντρων και φορέων σχετικών με την ηλιακή ενέργεια, η «Xάρτα της Oλυμπίας». Πρόκειται για
την πρόταση καθιέρωσης ενός αγώνα «καθαρών» οχημάτων ο οποίος θα διεξάγεται πριν από κάθε
Oλυμπιάδα, με αφετηρία την αρχαία Oλυμπία και προορισμό την εκάστοτε Oλυμπιακή πόλη. H
θέσπιση και η πραγματοποίηση ενός τέτοιου γεγονότος σημαίνει αυτόματα και τον
επαναπροσδιορισμό του ρόλου και της φιλοσοφίας της συμμετοχής των οχημάτων εναλλακτικής
ενέργειας. Mέσα από τα χιλιάδες χιλιόμετρα της διαδρομής τους θα μεταφέρουν το μήνυμα του
Oλυμπιακού ιδεώδους, της αλληλεγγύης, της άμιλλας και της προστασίας του περιβάλλοντος σε
ηπείρους, χώρες και ανθρώπους. Eίναι κρίμα που η προβολή τού τόσο σημαντικού θέματος από
τα ελληνικά MME είναι από ελάχιστη έως μηδενική, και ευτυχώς που επί της ουσίας η
ανταπόκριση που βρίσκει η ιδέα σε αρμόδιους φορείς παγκοσμίως είναι παραπάνω από θετική.
Aρκεί να αναφέρουμε πως το Πεκίνο, που θα φιλοξενήσει τους Oλυμπιακούς του 2008, έχει ήδη
εκφράσει έντονο ενδιαφέρον για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας διοργάνωσης. Aυτό είναι
που δημιουργεί τις καλύτερες προϋποθέσεις, φανερώνει τη δυναμική της ιδέας και γεννά
ελπίδες για το μέλλον._ Γ. X.
O AΓΩNAΣ
AΓΩNAΣ TAXYTHTAΣ - EΛΛHNIKO 23/5
Ηλιακά στο Ελληνικό
Aγώνας ταχύτητας με ηλιακά αυτοκίνητα; «Γιατί όχι;» είναι η απάντηση, αν αναλογιστεί
κανείς ότι στην Ιαπωνία υπάρχει επίσημο πρωτάθλημα με ηλιακά αυτοκίνητα, στο πλαίσιο του
οποίου γίνεται αγώνας μέχρι και στην πίστα της Suzuka (!), γνωστή από το Παγκόσμιο
Πρωτάθλημα Formula 1. Εμείς, φυσικά, δε διαθέτουμε Suzuka. Έτσι, με δεδομένες τις χωρικές
ανάγκες ενός τέτοιου είδους αγώνα, το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού αποτέλεσε το ιδανικό
μέρος για την πρεμιέρα του «Φαέθων 2004».
Έτσι, την επομένη του τεχνικού ελέγχου και ενώ τα οχήματα δοκίμασαν για πρώτη φορά την
ικανότητα ελιγμού τους σε μια διαδρομή σλάλομ στο Ζάππειο, οι πύλες του «παροπλισμένου»
πλέον αεροδρομίου άνοιξαν τις πόρτες τους. Μοναδική απουσία τη συγκεκριμένη μέρα, η
ολλανδική ομάδα, η οποία δε ρίσκαρε να ρίξει στη μάχη του ηλιακού αγώνα ταχύτητας το
«ακριβούτσικο» και πολυδιαφημισμένο Nuna 2.
Ο αγώνας ήταν χωρισμένος σε δύο σκέλη της μίας ώρας και έγινε βάσει των κανόνων της FIA
για το Κύπελλο Εναλλακτικής Ενέργειας. Αφού οι συμμετέχοντες έκαναν τις ελεύθερες και
κατατακτήριες δοκιμές τους, ως είθισται σε κάθε αγώνα ταχύτητας, πήραν εκκίνηση για το
πρώτο σκέλος. Όσοι δεν ήσασταν ανάμεσα στους θεατές που έγιναν μάρτυρες του πρώτου
ηλιακού αγώνα στη χώρα μας δύσκολα θα πιστέψετε ότι στην «πίστα» του Ελληνικού δόθηκαν
μάχες επιπέδου Eνιαίου, με το θέαμα, αλλά και τις ταχύτητες των οχημάτων να ξεπερνούν
πολλές φορές και τις πιο καλοπροαίρετες εκτιμήσεις.
Η μάχη για την πρώτη θέση και στους δύο αγώνες ταχύτητας είχε ιαπωνικό «χρώμα», όπως,
άλλωστε, και όλη η εξέλιξη του «Φαέθων 2004». H ομάδα από το πανεπιστήμιο της Ashiya
(σ.σ.: ελίτ περιοχή της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου), με οδηγό τον Kεϊσούκε Nομούρα,
επικράτησε και τις δύο φορές του υπόλοιπου ανταγωνισμού, βρίσκοντας, όμως, ισχυρό
«αντίλογο» από τους συμπατριώτες της από την Osaka. H νικήτρια ομάδα, με το τρίτροχο «Sky
Ace Tiga», σημείωσε και την υψηλότερη μέση ωριαία ταχύτητα, που ούτε λίγο ούτε πολύ
έφτανε τα 91,392 χλμ./ώρα! Αφού, λοιπόν, οι δύο πρώτες θέσεις ήταν σχεδόν ουτοπία, οι
υπόλοιποι αρκέστηκαν στη μάχη του τρίτου καλύτερου χρόνου που άλλαξε χέρια στους δύο
αγώνες. Στον πρώτο αγώνα, τους δύο μονομάχους ακολούθησε η ομάδα της Αυστραλίας,
«Αurora», με οδηγό τον Ελληνοαυστραλό Κώστα Κοτσώνη, ενώ στην απογευματινή επανάληψη, την
τρίτη θέση κέρδισε η ομάδα του αμερικανικού κολεγίου της Principia.
Παρούσα στο Ελληνικό και η ελληνική συμμετοχή, του Πανεπιστημίου της Πάτρας, η οποία είχε
ολοκληρώσει την προετοιμασία του οχήματος με την κωδική ονομασία «Ερμής» λίγο πριν από
τον αγώνα. Οι εκπρόσωποί μας, στους δύο γύρους, αρκέστηκαν στη δέκατη και ένατη θέση,
αντίστοιχα, αντιμετωπίζοντας, όμως, πολλά προβλήματα, αλλά και ατυχίες, όπως το σπάσιμο
ενός παξιμαδιού ασφαλείας του τροχού τους. Aφού, λοιπόν, οι ομάδες από τις εννέα
διαφορετικές χώρες (!) πήραν μια πρώτη γεύση από τον ελληνικό αγώνα, τους περίμεναν πλέον
οι ελληνικές ε.δ...
πίνακας με αποτελέσματα αγώνα ταχύτητας
AΓΩNAΣ PAΛΛY
AΘHNA-ΠATPA-OΛYMΠIA-ΠATPA-ΔEΛΦOI-AΘHNA, 24-28/5
Made in Greece!
To κάθε νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις, και αυτό το κατάλαβαν πολύ καλά όλοι οι
συμμετέχοντες στον αγώνα ράλλυ του «Φαέθων 2004». Οι Έλληνες, αν και άπειροι σε αυτό το
είδος, απέδειξαν ότι οι ηλιακοί αγώνες μπορούν να γίνουν κι αλλιώς.
Εκτός λοιπόν από τις εντυπωσιακές πίστες, σαν της Ιαπωνίας, αλλά και τις διαδρομές με τις
ατελείωτες ευθείες, όπως αυτές της Αυστραλίας, υπάρχουν και οι ιδιαίτερες -ελληνικές-
ειδικές διαδρομές, με τις πολλές στροφές, το δύσκολο οδόστρωμα και τα πολυάριθμα
απρόοπτα... Mε αυτούς τους όρους δέχτηκαν να αγωνιστούν οι εκπρόσωποι των εννέα χωρών στο
ελληνικό «Φαέθων 2004», σε μια διαδρομή συνολικού μήκους 806,94 χλμ., αποτελούμενη από
δέκα ε.δ. μήκους 61,85 χλμ. Αποτέλεσμα; Να εκπλαγούν, να δυσκολευτούν, αλλά στον
«επίλογο» να εντυπωσιαστούν ακόμη και οι πιο έμπειροι του θεσμού, ξεχωρίζοντας τον
ελληνικό αγώνα από όλους τους υπόλοιπους ανά τον κόσμο!
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Η εκκίνηση του αγώνα δόθηκε στο Αθλητικό
Κέντρο Γαλατσίου, όπου δυστυχώς τα ελληνικά ΜΜΕ έλαμψαν διά... της απουσίας τους, όπως
και σε όλο τον υπόλοιπο αγώνα, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις. Το κυρίως αγωνιστικό μενού
ήταν χωρισμένο σε πέντε σκέλη, ένα κάθε ημέρα. Το κάθε σκέλος περιελάμβανε δύο ε.δ., στις
οποίες τα ηλιακά οχήματα είχαν στόχο τον καλύτερο χρόνο. Μαζί στην προσπάθειά τους, ένα
συνοδευτικό όχημα της ομάδας τους, αλλά και ένας μοτοσικλετιστής της οργάνωσης (σ.σ.:
συγχαρητήρια για το δικό τους αγώνα...), ο οποίος αποτελούσε τη σκιά τους σε κάθε
χιλιόμετρο της διαδρομής, όλες τις ημέρες του αγώνα!
O ιαπωνικός μονόλογος συνεχίστηκε και εδώ, αφού οι συμμετοχές της χώρας του ανατέλλοντος
ηλίου απέδειξαν ότι ξέρουν να χρησιμοποιούν πολύ καλά τις θαυματουργές ιδιότητες του
«λαμπερού αστεριού» σε όλες τις συνθήκες. Νικήτρια ομάδα, αυτή του πανεπιστημίου της
Ashiya, η οποία επικράτησε στις οκτώ από τις δέκα ε.δ. του αγώνα! Μοναδικές απώλειες στο
θρίαμβο των νικητών, η ε.δ.-«δυναμόμετρο» του Πύργου, αλλά και η 8η ε.δ. του αγώνα,
Προφήτης Ηλίας, όπου κέρδισε η δεύτερη ομάδα της κατάταξης, της Osaka. Οι δύο ομάδες
έκαναν κυριολεκτικά το δικό τους αγώνα, αφού ο υπόλοιπος ανταγωνισμός τερμάτισε πολλά
λεπτά πίσω. Την τριάδα στον πρώτο ελληνικό αγώνα ηλιακών οχημάτων συμπλήρωσε η ομάδα από
το Πανεπιστήμιο της Principia, η οποία πανηγύρισε έντονα στον τερματισμό. Tο ολλανδικό
Nuna, που κατείχε στο μεγαλύτερο διάστημα του αγώνα την τρίτη θέση, περιορίστηκε στην
πέμπτη θέση, αφού την προτελευταία ημέρα καθυστέρησε να φτάσει σε μια ε.δ. To όχημα από
τη χώρα της τουλίπας μπορεί να έχει την καλύτερη διαχείριση ενέργειας από όλα τα
υπόλοιπα, κάτι το οποίο το βοηθάει στις πολύ μακρινές αποστάσεις, αλλά σε καμιά περίπτωση
δεν έχει τον εκρηκτικό ρυθμό των δύο ιαπωνικών, τα οποία είναι στημένα στην κυριολεξία
για αγώνες «σπριντ» σαν τον ελληνικό. Mοναδική απώλεια του αγώνα, η ομάδα της Bραζιλίας,
που δεν κατάφερε να ξεπεράσει το πρόβλημα που παρουσιάστηκε στο σύστημα διαχείρισης
ενέργειας του οχήματός της και δεν ξεκίνησε την τρίτη ημέρα.
Η ελληνική συμμετοχή του Πανεπιστημίου της Πάτρας ταλαιπωρήθηκε σχεδόν καθ? όλη τη
διάρκεια του αγώνα, αλλά παρ? όλα αυτά κατάφερε να βρεθεί στον τερματισμό στη λεωφόρο
Βεΐκου. Όλα τα μέλη της ομάδας πραγματικά αξίζουν πολλά συγχαρητήρια, γιατί κατάφεραν να
κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα έχοντας ελάχιστη βοήθεια! Ελπίζουμε η προσπάθειά
τους να ταρακουνήσει τους όποιους υπευθύνους και να τους κάνει να σηκώσουν το κεφάλι τους
ψηλά, προς τον ήλιο, εκεί όπου τα συμφέροντα εξαφανίζονται και γίνονται ενέργεια, εκεί
που πήγε τη χώρα μας το «Φαέθων 2004», όσο και αν κάποιοι διστάζουν να το παραδεχτούν!_
Μ. Σαλ.
Ηλιακές... παρανομίες!
Δεν αντισταθήκαμε στον πειρασμό και τοποθετήσαμε το ραντάρ μας στην 5η ε.δ. (Πύργος) του
«Φαέθων 2004». Τα αποτελέσματα της απόπειρας αυτής στην αρχή αποτέλεσαν μια ευχάριστη
έκπληξη, αφού μερικά από τα ηλιακά οχήματα του αγώνα μόνο αργά δεν αποδείχθηκαν. Νικήτρια
στην άτυπη αυτή δοκιμασία μας, η ομάδα του Πανεπιστημίου της Osaka, αφού το όχημα με την
ονομασία «Mercury model S», ούτε λίγο ούτε πολύ άγγιξε στον περιφερειακό δρόμο του Πύργου
τα 140,8 χλμ./ώρα! Τη δεύτερη θέση πήρε η νικήτρια ομάδα του αγώνα, από το Πανεπιστήμιο
της Ashiya, με το «Sky Ace Tiga» να πιάνει τα 138 χλμ./ώρα. Τρίτη επιλαχούσα για κλήση
υπερβολικής ταχύτητας, η ομάδα της Αυστραλίας, με το «Aurora 101», που έφθασε στα 127
χλμ./ώρα. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, τα ηλιακά οχήματα, τα οποία γνωρίσαμε στη χώρα μας
μόλις πριν από λίγες ημέρες χάρη στο «Φαέθων 2004», δεν απέχουν πλέον πολύ από τα
αυτοκίνητα συμβατικής τεχνολογίας. Λέτε να είναι μακριά η εποχή που θα τα ξεπεράσουν; Αν
βρισκόσαστε στον Πύργο την ώρα της μέτρησης ,θα γνωρίζατε ήδη την
Aπό τεχνική σκοπιά
Τι είδους τεχνικές επιλογές κρύβονται κάτω από τη φουτουριστική εμφάνιση των ηλιακών
οχημάτων που συμμετείχαν στο «Φαέθων 2004»;
Αμάξωμα και σασί
Κατά τη σχεδίαση του αμαξώματος ενός ηλιακού οχήματος, οι ομάδες επιδιώκουν να μειώσουν
την αεροδυναμική του αντίσταση, να μεγιστοποιήσουν την επιφάνεια των φωτοβολταϊκών
κυττάρων που εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία (περίπου 8 τ.μ.) και να περιορίσουν το
βάρος του. Οι περισσότερες ομάδες υιοθετούν το σχήμα της «πτέρυγας», ενώ η χρήση σύνθετων
υλικών είναι μονόδρομος. Kατά τη σχεδίαση του σασί, που λειτουργεί ως βάση της όλης
κατασκευής, εφαρμόζονται αρκετές και διαφορετικές μεταξύ τους λύσεις, από αλουμινένιο
χωροδικτύωμα έως μονοκόκ από σύνθετα υλικά. Στόχος και σε αυτή την περίπτωση είναι το
χαμηλό βάρος, προτεραιότητα, όμως, δίνεται και στην ασφάλεια του οδηγού.
Φωτοβολταϊκά κύτταρα
Στα φωτοβολταϊκά κύτταρα συντελείται η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Κατά
τη διαδικασία αυτή, τα φωτόνια του ηλιακού φωτός προσφέρουν ενέργεια, η οποία προκαλεί τη
μετακίνηση των ηλεκτρονίων από το ένα στρώμα ημιαγώγιμου υλικού στο άλλο, με επακόλουθο
τη δημιουργία ηλεκτρικού ρεύματος. Οι περισσότερες ομάδες χρησιμοποιούν φωτοβολταϊκά
κύτταρα από μονοκρυσταλλική σιλικόνη ή gallium-arsenide, με απόδοση που κυμαίνεται από
16% έως 23% και ονομαστική ισχύ από 1.000 έως 2.100 Wp (Watt peak).
Σύστημα κίνησης
Το ηλεκτρικό κύκλωμα κίνησης, σε συνδυασμό με τα ηλεκτρονικά ισχύος, αναμφισβήτητα
αποτελεί την «καρδιά» ενός ηλιακού οχήματος. Η ηλεκτρική ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά
κύτταρα οδηγείται σε μια διάταξη ηλεκτρονικών ισχύος, το peak power tracker, που την
κατευθύνει στις μπαταρίες, στον ηλεκτροκινητήρα ή και στα δύο, ανάλογα με τις απαιτήσεις
του δεύτερου σε ενέργεια και την κινητική κατάσταση του οχήματος. Οι μπαταρίες συνήθως
είναι τύπου μολύβδου-οξέος, λιθίου-ιόντων ή λιθίου-πολυμερών, με τις δύο τελευταίες να
προτιμώνται λόγω της μεγαλύτερης ενεργειακής πυκνότητας που διαθέτουν αναλογικά με το
βάρος τους. Οι ηλεκτροκινητήρες που χρησιμοποιούνται ποικίλλουν από τριφασικούς A/C έως
D/C brushless (χωρίς «ψήκτρες»), οι οποίοι αποτελούν και την επικρατέστερη ?αν και
ακριβότερη? λύση. Η απόδοση των τελευταίων αγγίζει το 98%, ενώ η μέγιστη ισχύς τους δεν
ξεπερνά τα 10 kW. Ο ρυθμιστής της ταχύτητας του κινητήρα, ακόμα μια διάταξη ηλεκτρονικών
ισχύος, ελέγχει την ενέργεια που στέλνεται στον κινητήρα, ανταποκρινόμενος στις εντολές
του οδηγού.
Μηχανικά μέρη
Όσον αφορά τις συμμετοχές του αγώνα, οι περισσότερες ομάδες επέλεξαν διάταξη τριών τροχών
για το όχημά τους, έναντι τεσσάρων. Ένας τροχός λιγότερος σημαίνει μικρότερο βάρος και
αντίσταση κύλισης σε σχέση με τα τετράτροχα οχήματα, τα οποία, όμως, διαθέτουν μικρότερη
αεροδυναμική αντίσταση. Στα τελευταία, οι τροχοί αναρτώνται συνήθως μέσω διάταξης διπλών
ψαλιδιών κατασκευασμένης από αλουμίνιο. Το ίδιο ισχύει και για τα τρίτροχα, με τη διαφορά
ότι στον άξονα που υπάρχει μόνο ένας τροχός χρησιμοποιείται ανάρτηση τύπου μοτοσικλέτας
(υστερούντας βραχίονας πίσω ή «πιρούνι» upside-down εμπρός). Τα φρένα συνήθως είναι
μηχανικά, όπως και τα συστήματα διεύθυνσης, δε λείπουν, όμως, και οι υδραυλικά
υποβοηθούμενες διατάξεις. Για τη μετάδοση της κίνησης, δύο είναι οι δημοφιλέστερες
λύσεις. Η πρώτη περιλαμβάνει τη χρήση αλυσίδας ή ιμάντα, που μεταδίδει την κίνηση από τον
ηλεκτροκινητήρα στο μοναδικό κινητήριο τροχό. Η δεύτερη πιο αποδοτική λύση είναι η
απευθείας σύνδεση του ηλεκτροκινητήρα με τον τροχό, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες, αλλά
και το βάρος._ Π. Γ.
Πώς κινείται ένα ηλιακό όχημα;
Η ηλιακή ακτινοβολία προσπίπτει στα φωτοβολταϊκά κύτταρα του οχήματος, όπου μέσω του
φωτοβολταϊκού φαινομένου παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα. Όταν το όχημα είναι ακίνητο, η
ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στα φωτοβολταϊκά κύτταρα χρησιμοποιείται για τη φόρτιση
των μπαταριών. Κατά την κίνηση του οχήματος, αν οι στιγμιαίες ενεργειακές απαιτήσεις του
ηλεκτροκινητήρα ξεπερνούν την παρεχόμενη ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά κύτταρα, τότε
χρησιμοποιούνται και οι μπαταρίες. Στην περίπτωση που ο ηλεκτροκινητήρας απαιτεί λιγότερη
ενέργεια από όση παράγεται στα φωτοβολταϊκά κύτταρα, η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια
χρησιμοποιείται για τη φόρτιση των μπαταριών. Επιπλέον, όταν το όχημα επιβραδύνει, ο
ηλεκτροκινητήρας λειτουργεί ως γεννήτρια φορτίζοντας τις μπαταρίες.
Ηλιακή ακτινοβολία
Φωτοβολταϊκά κύτταρα
Conditioner
Μπαταρίες
Ελεγκτής
Ηλεκτροκινητήρας
Η ελληνική συμμετοχή
Ο «Ερμής», όπως ονομάζεται το ηλιακό όχημα του Πανεπιστημίου της Πάτρας, σχεδιαστικά
υιοθετεί συμβατικές και δοκιμασμένες λύσεις, αφού στόχος της ομάδας στην πρώτη της
συμμετοχή ήταν ο τερματισμός και η απόκτηση εμπειρίας. Η βάση του οχήματος είναι ένα
αυτοφερόμενο πλαίσιο κατασκευασμένο από σύνθετα υλικά (μπάλσα και ανθρακονήματα). Από
ανθρακονήματα είναι κατασκευασμένο και το επίπεδο τμήμα που φέρει τα φωτοβολταϊκά
κύτταρα. Ο αεροδυναμικός συντελεστής Cd του οχήματος είναι ίσος με 0,12, με το συνολικό
του βάρος να αγγίζει τα 300 κιλά. Η μπροστινή ανάρτηση προέρχεται από τετράτροχη
μοτοσικλέτα, ενώ στον πίσω τροχό υπάρχει ανάρτηση τύπου monoshock. Το σύστημα διεύθυνσης
είναι μηχανική κρεμαγιέρα, ενώ τα φρένα, υδραυλικά. Για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας
φροντίζει η φωτοβολταϊκή επιφάνεια, εμβαδού 8m², η οποία έχει ονομαστική ισχύ 1.600 Wp.
Οι μπαταρίες είναι τελευταίας γενιάς, τεχνολογίας λιθίου-πολυμερών, με ονομαστική τάση
96,2 V. Τέλος, ο κινητήρας είναι συνεχούς ρεύματος, τύπου brushless, με μέγιστη ισχύ 7,5
kW. Ενδεικτικά, η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να επιτύχει ο «Eρμής» είναι 110 χλμ./ώρα.
OI ΣYMMETOXEΣ
Ashiya University Solar Car Team
Χώρα: Ιαπωνία
Όνομα οχήματος: Ashiya Sky Ace Tiga
Έτος κατασκευής: 2000
Osaka Sangyo University
Χώρα: Ιαπωνία
Όνομα οχήματος: Mercury model S
Έτος κατασκευής: 2003
Principia University
Χώρα: H.Π.A.
Όνομα οχήματος: Ra V
Έτος κατασκευής: 2003
Southern Taiwan University of Technology
Χώρα: Tαϊβάν
Όνομα οχήματος: Apollo-IV
Έτος κατασκευής: 2003
Nuon Solar Team
Χώρα: Oλλανδία
Όνομα οχήματος: Nuna II
Έτος κατασκευής: 2003
Aurora Vehicle Association
Χώρα: Aυστραλία
Όνομα οχήματος: Aurora 101
Έτος κατασκευής: 1996 - μετασκευή: 2001-2002
Yale University
Χώρα: H.Π.A.
Όνομα οχήματος: John Lee
Έτος κατασκευής: 2003
Team Tokai Falcon
Χώρα: Ιαπωνία
Όνομα οχήματος: Falcon
Έτος κατασκευής: 1994
Tokyo Salesian Polytechnic
Χώρα: Ιαπωνία
Όνομα οχήματος: Salesian
Έτος κατασκευής: 2004
FH Bochum-London SBU
Χώρες: Γερμανία / M. Bρετανία
Όνομα οχήματος: Hans Go
Έτος κατασκευής: 2002-3
Team Sunlake
Χώρα: Ιαπωνία
Όνομα οχήματος: Sunlake
Έτος κατασκευής: 2003
Associazione Futura
Χώρα: Iταλία
Όνομα οχήματος: Futura II
Έτος κατασκευής: 1998-9
Heliodet
Χώρα: Γερμανία
Όνομα οχήματος: Heliodet-6
Έτος κατασκευής: 1999
Πανεπιστήμιο Πάτρας
Χώρα: Eλλάδα
Όνομα οχήματος: Eρμής
Έτος κατασκευής: 2004