Carl Lewis
Ο Κάρλ Λιούις συνάντησε τον Τζέσε Όουενς σε ηλικία εννιά ετών. Από τότε, μοναδικός του
στόχος ήταν να του μοιάσει. Kαι το... μόνο που κατάφερε ήταν να τον ξεπεράσει.
Κείμενο: Τάκης Πουρναράκης
Φωτογραφίες: Θάνος Ηλιόπουλος
ΣABBATO 11 Αυγούστου 1984. Το ξυπνητήρι χτυπά λίγο πριν από τις τέσσερις το πρωί, σχεδόν
ταυτόχρονα με εκατομμύρια ξυπνητήρια σε όλη την Ευρώπη. Ο αθλητισμός έχει ραντεβού με την
Iστορία στο Λος ¶ντζελες. Eίναι η μέρα για τη σκυταλοδρομία 4x100 μ.: ο Κράντι ξεκινά
πρώτος και δίνει τη σκυτάλη στον Μπράουν που τρέχει όσο πιο γρήγορα μπορεί. Aκολουθεί ο
Σμιθ και τελευταίος τρέχει ο Kαρλ Λιούις. Η τελευταία αλλαγή δεν είναι καλή, αλλά ο «γιος
του ανέμου» καλπάζει. Oι Αμερικανοί είναι σε δικό τους αγώνα... 37.83, νέο παγκόσμιο
ρεκόρ και τέταρτο χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο για το Λιούις. Πριν από 48 χρόνια, το 1936,
ένα άλλος Αμερικανός, ο Τζέσε Όουενς, είχε υποχρεώσει το Χίτλερ να φύγει από το Ολυμπιακό
γερμανικό στάδιο με σκυμμένο το κεφάλι. Στο στήθος του κρέμονταν τέσσερα Ολυμπιακά
μετάλλια από τις νίκες του στα 100 μ., 200 μ., 4x100 μ. και στο άλμα εις μήκος. Ο Όουενς
και ο Λιούις είναι οι μοναδικοί αθλητές στην ιστορία των Ολυμπιακών Aγώνων που έχουν
πετύχει κάτι τέτοιο.
Και οι δυο έχουν γεννηθεί στην πολιτεία της Αλαμπάμα. Ο Λιούις μεγάλωσε με το θρύλο του
Όουενς, καθώς ο πατέρας του Oυίλιαμ, προπονητής στο επάγγελμα, του μιλούσε συνέχεια για
τα κατορθώματα του συμπολίτη τους. Σε ηλικία εννιά ετών, σε μια αθλητική εκδήλωση, ο
Λιούις θα συναντήσει το θρύλο. Στη χειραψία, ο Όουενς του λέει: «Ό,τι κι αν κάνεις στη
ζωή σου να το διασκεδάζεις».
Έτσι ξεκινήσαμε και τη συζήτησή μας με τον Καρλ Λιούις, που είχαμε την ευκαιρία να
συναντήσουμε στο Ιωνικό Σπίτι στην Πλάκα, το οποίο είχε διαμορφωθεί ειδικά για τους
Ολυμπιακούς από τη Swatch, επίσημο χρονομέτρη των Aγώνων.
Kύριε Λιούις, ακολουθήσατε τελικά τη συμβουλή του Όουενς; Διασκεδάσατε με όσα κάνατε στη
ζωή σας;
Σε μεγάλο βαθμό, ναι. Μου άρεσε πολύ να προπονούμαι και λάτρευα -ακόμη λατρεύω- τον
ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα. Απ? αυτή την πλευρά, διασκέδασα πραγματικά μ? αυτό που
έκανα. Βέβαια, στη ζωή ενός πρωταθλητή υπάρχουν και άλλες υποχρεώσεις, οι οποίες δεν
είναι τόσο ευχάριστες, αλλά αποτελούν κι αυτές μέρος της δουλειάς.
Ποιοι άνθρωποι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην καριέρα σας;
Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι γονείς μου, ιδιαίτερα ο πατέρας μου (σ.σ.: το πρώτο χρυσό
μετάλλιο του Καρλ Λιούις βρίσκεται στον τάφο του πατέρα του, μαζί με την υπόσχεση ότι «θα
φέρει σπίτι πολύ περισσότερο χρυσό», υπόσχεση που τήρησε στο έπακρο), που με παρακίνησαν
να ασχοληθώ με τον αθλητισμό και στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις την προσπάθειά μου.
Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο προπονητής μου, ο κ. Τελέζ, με τον οποίο συνεργάστηκα
καθ? όλη τη διάρκεια της καριέρας μου.
Πώς προσεγγίζατε ένα τόσο σημαντικό αθλητικό γεγονός όπως οι Ολυμπιακοί Aγώνες;
Λάτρευα τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα, και ιδιαίτερα τους Ολυμπιακούς· προπονούμουν ειδικά
γι? αυτά. Τα υπόλοιπα δεν είχαν σημασία για μένα. Δεν είχα άγχος, γιατί ήξερα ότι ήμουν
τέλεια προετοιμασμένος. Κάθε φορά ήξερα, χρόνια πριν, ότι έπρεπε τότε να είμαι έτοιμος,
γι? αυτό και ήμουν. Το μόνο για το οποίο ανησυχούσα ήταν μήπως σηκωθώ ένα πρωί και δεν
αισθάνομαι καλά. Εκατομμύρια πράγματα με περικύκλωναν στους Ολυμπιακούς, αλλά ήμουν πάντα
ήρεμος. Ο προπονητής μου προετοίμαζε το σώμα μου κι εγώ το μυαλό μου. Κοιμόμουν νωρίς το
βράδυ και συγκεντρωνόμουν στις κούρσες. Δεν έβγαινα έξω τα βράδια. Απέδιδα καλά, γιατί
έκανα αυτό που έπρεπε. Έφτανα με ένα ακριβές σχέδιο στο μυαλό μου και έμενα πιστός σ?
αυτό. Το 1984, όταν ισοφάρισα το ρεκόρ του Τζέσε Όουενς, έτρεξα επτά στις οχτώ μέρες.
Μετά, ανέβαινα στο βάθρο, έδινα συνεντεύξεις, περνούσα έλεγχο για ντόπινγκ. Πήγαινα στο
δωμάτιο, έβαζα το μετάλλιο στο ράφι και κοιμόμουν. Το ίδιο και την επόμενη μέρα και τη
μεθεπόμενη. Ξεσκόνιζα τα παπούτσια μου και δεν είχα χρόνο να αγχωθώ, γιατί έπρεπε να
σκεφτώ την επόμενη κούρσα.
Έχετε επιθυμήσει εκείνες τις μέρες, σας έχει λείψει ο πρωταθλητισμός;
Όχι, ούτε μία στιγμή. Όταν κέρδισα το τελευταίο μετάλλιο (σ.σ.: στο άλμα εις μήκος στην
Ατλάντα το ?96), κατέβηκα από το βάθρο και δεν είχα καμία επιθυμία να ξαναπηδήξω, ούτε να
ξανακάνω προπόνηση. Είναι κάτι σαν το σχολείο· όλοι το θυμούνται ευχάριστα, αλλά κανείς
δε θα ήθελε να ξαναπάει.
Ήταν δυσβάσταχτο το κόστος του πρωταθλητισμού στην προσωπική σας ζωή;
Έκανα προπόνηση δυο ώρες τη μέρα, πέντε μέρες την εβδομάδα, και ταξίδευα πολύ. Όμως,
δείτε πώς ζουν οι περισσότεροι γύρω μας. Στην πατρίδα μου, άνθρωποι με τέσσερα παιδιά
δουλεύουν από τις πέντε το πρωί. Eπιτρέπεται να μιλάμε για σκληρή ζωή των αθλητών; Είμαι
προσγειωμένος και βλέπω την πραγματικότητα. Οι αθλητές σήμερα παραπονιούνται ότι η ζωή
τους είναι σκληρή, αλλά εγώ δεν είχα να σηκωθώ στις πέντε, ούτε ν? ανεχτώ ένα κυκλοθυμικό
αφεντικό. H ζωή μου ήταν υπέροχη.
Ποια ήταν η πιο μεγάλη μάχη που δώσατε μέσα στους στίβους κατά τη διάρκεια της καριέρας
σας;
Χωρίς αμφιβολία, ήταν η μάχη στο άλμα εις μήκος με το Μάικλ Πάουελ το 1991, στο Παγκόσμιο
Πρωτάθλημα στο Τόκιο (σ.σ.: ήταν το βράδυ που έσπασαν τρεις φορές το παγκόσμιο ρεκόρ, με
τελικό νικητή τον Πάουελ· «προσγειώθηκε» στα 8.95, ρεκόρ που δεν έχει καταρριφθεί ακόμα).
Όμως, και στο Λος ¶ντζελες, που ήταν η πρώτη μου συμμετοχή σε Ολυμπιακούς Aγώνες, η μάχη
για μένα ήταν συγκλονιστική.
Είναι, τελικά, προτιμότερη η δεύτερη θέση σε μια μονομαχία, όπως αυτή που είχατε με τον
Πάουελ, από μια εύκολη νίκη;
Αυτό που με απασχολούσε πάντα στους αγώνες ήταν η απόδοσή μου. Κατέβαινα για να κερδίσω,
όμως, εάν δεν απέδιδα όσο μπορούσα, η νίκη δε με ευχαριστούσε. Αντίθετα, εάν είχα
αποδώσει το 100% των δυνατοτήτων μου, ήμουν ικανοποιημένος, ακόμη κι αν είχα χάσει.
Ύστερα από δεκαεννιά χρόνια προπονήσεων και αγώνων, δεν αισθάνεστε καταπονημένος, δε
νιώθετε σαν να στέρεψε η ενέργεια του σώματός σας;
Πιστεύω ότι για την ηλικία μου είμαι σε ικανοποιητική κατάσταση και θέλω να τονίσω ότι
δεν έχω κάποιο πρόβλημα υγείας. Είμαι δυνατός, ακμαίος και πολύ υγιής (σ.σ.: προσπαθεί,
με προσεκτικές κινήσεις, να μη φανεί το πρόβλημα στα γόνατα που αντιμετωπίζει· φαίνεται,
όμως, αφού δεν μπορεί να τα λυγίσει για να καθίσει).
Σήμερα προπονείστε;
Ναι, είναι πολύ σημαντικό για μένα να βρίσκομαι σε καλή φυσική κατάσταση. Έχω γυμναστήριο
στο σπίτι μου το οποίο επισκέπτομαι τρεις φορές την εβδομάδα.
Αντιλαμβάνεστε πόσο σημαντικό ρόλο έχετε παίξει στη ζωή πολλών Ελλήνων αποτελώντας
πρότυπο;
Ερχόμενος εδώ, μπορώ να δω μέσα από την αγάπη του κόσμου -και έχω εισπράξει πολλή αγάπη
αυτές τις μέρες στην πατρίδα σας- ότι εκτιμά την προσπάθεια και τις επιτυχίες μου. Aν έχω
αποτελέσει πρότυπο για κάποιους ανθρώπους, σίγουρα αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για
μένα.
Ποια είναι η άποψή σας για τους Ολυμπιακούς Aγώνες της Αθήνας; Αισθάνεστε ασφαλής εδώ;
Πολλά ήταν τα αρνητικά σχόλια για τη χώρα σας κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών. Πάντα
το ίδιο γίνεται με όποια χώρα διοργανώνει τους Aγώνες. Όλοι λένε ότι τα πράγματα δε θα
είναι έτοιμα, αλλά όλα γίνονται την τελευταία στιγμή. Όμως, όλα ήταν έτοιμα, στην ώρα
τους, και μέχρι τώρα δείχνουν να λειτουργούν σωστά. Όσον αφορά την ασφάλεια, αν δεν
αισθανόμουν ασφαλής, δε θα ερχόμουν!
Μιλήστε μας για τις στιγμές που κρατήσατε την Ολυμπιακή φλόγα...
Ήταν για μένα πολύ σημαντικές και συναισθηματικές. Ένιωσα πολύ έντονα την αγάπη των
Ελλήνων προς το πρόσωπό μου και ήταν μεγάλη τιμή για μένα το γεγονός ότι ήμουν ο
τελευταίος αλλοδαπός που μετέφερα τη φλόγα.
Έχετε συμμετάσχει σε τέσσερις Ολυμπιάδες. Μπορείτε να μας πείτε το δικό σας ορισμό για το
Ολυμπιακό πνεύμα;
Για μένα, Ολυμπιακό πνεύμα είναι να δίνεις το 100% του εαυτού σου για να κερδίσεις.
Συμφωνείτε ότι οι χορηγοί σήμερα πιέζουν ασφυκτικά τους αθλητές για νίκες και ρεκόρ, με
αποτέλεσμα να έχει αλλοιωθεί η εικόνα και το νόημα των Ολυμπιακών Aγώνων;
Όχι, δε συμφωνώ. Πιστεύω ότι οι αθλητές πιέζονται μεταξύ τους. Eίναι εσωτερική παρόρμηση
το να θες να κερδίσεις και να διακριθείς στους αγώνες. Όπως και σε όλα τα επαγγέλματα,
έτσι και στον πρωταθλητισμό, όλα έχουν να κάνουν με το πόσο καλύτερη ή χειρότερη θα είναι
η απόδοσή σου σε σχέση με τους ανταγωνιστές. Από κει προέρχεται η πίεση των αθλητών, από
την επιθυμία να κερδίσουν τους αντιπάλους τους.
Είναι γνωστή η στάση σας απέναντι στο πρόβλημα του ντόπινγκ. Είναι αλήθεια ότι σήμερα η
πλειονότητα των αθλητών παίρνει αναβολικά;
Όχι, η αλήθεια είναι ότι στην πλειονότητά τους οι αθλητές είναι καθαροί. Υπάρχουν, όμως,
κάποιοι που δεν μπορούν να δεχτούν την ήττα, δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα της
δεύτερης θέσης, και καταφεύγουν στα αναβολικά. Όμως, θέλω να τονίσω ότι πρόκειται για
μεμονωμένες περιπτώσεις. Και να είστε σίγουροι ότι μεταξύ των αθλητών αυτό είναι εύκολα
διακριτό. Στη Σεούλ το ?88, όταν τελείωσε η κούρσα και είδα την επίδοση του Τζόνσον,
ήξερα ότι το χρυσό μετάλλιο ήταν δικό μου. Για μένα, ντόπινγκ ήταν η επιθυμία μου για τη
νίκη.
Τι ρόλο παίζει η ταχύτητα στη ζωή σας; Θα σας ενδιέφερε να τρέξετε σε αγώνες αυτοκινήτου
ή μοτοσικλέτας;
Μου αρέσει η αίσθηση της ταχύτητας. Έχω μπει σε αγωνιστικό αυτοκίνητο και το διασκέδασα.
Όμως, περισσότερο ευχαριστήθηκα όταν πέταξα με μαχητικό αεροσκάφος. Ήταν ένα F-16, το
οποίο είχα τη δυνατότητα να το πετάξω εγώ, κουνώντας το joystick, για πέντε λεπτά. Ήταν
μια μοναδική, αξέχαστη εμπειρία...
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σας;
Ταλέντο και πειθαρχία. Έκανα συστηματική προσπάθεια για να αξιοποιήσω στο έπακρο τις
δυνατότητές μου. Φαντάζει απίστευτο στα μάτια μου ότι κάποιοι άνθρωποι συμβιβάζονται σε
ένα ρόλο για να μη δώσουν το 100% των δυνατοτήτων τους.
Ποιον αθλητή θαυμάζετε περισσότερο;
Χωρίς αμφιβολία, τον Τζέσε Όουενς.
Η αναφορά του Λιούις στον Όουενς εμπεριέχει και πολιτικό χαρακτήρα. Ο Όουενς,
επιστρέφοντας από τη Γερμανία με τέσσερα χρυσά μετάλλια, δεν αναγνωρίστηκε από το
αμερικανικό κράτος. Για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, έπιασε δουλειά σε τσίρκο· έτρεχε
εναντίον αλόγων, τα οποία φυσικά και κέρδιζε. Στα λεωφορεία, καθόταν στις πίσω θέσεις,
όπως όλοι οι μαύροι, και η επίσημη αθλητική Ομοσπονδία δεν τον βοήθησε πουθενά. Ο Όουενς,
που πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα το 1980, δεν ήταν μόνο θρύλος στην Αλαμπάμα την εποχή
που μεγάλωνε εκεί ο μικρός Καρλ, αλλά και σύμβολο των μαύρων στον αγώνα τους για τα
ανθρώπινα δικαιώματα.
ΠOIOΣ EINAI...
Ο Καρλ Λιούις γεννήθηκε το 1961 στην Αλαμπάμα, όπου και ο Τζέσε Όουενς. Παιδί
δωδεκαμελούς οικογένειας, ο Kαρλ ξεκίνησε την αθλητική του καριέρα λίγο πριν από το
αμερικανικό μποϊκοτάζ της Ολυμπιάδας της Μόσχας το 1980. Το αγώνισμα που αγαπούσε ήταν το
άλμα εις μήκος, αλλά και τα σπριντ δεν τον άφηναν αδιάφορο. Το 1982 πλησίασε το ρεκόρ του
Μπίμον στο μήκος, πηδώντας 8 μέτρα και 76 εκατοστά, ενώ κάποια στιγμή έκανε ένα άκυρο
άλμα που μετρήθηκε στα 9,14 μ. Για δέκα συνεχόμενα χρόνια, είχε 65 νίκες στο άλμα εις
μήκος, αλλά το 8,90 που είχε κάνει ο Μπίμον στο Μεξικό κατάφερε να το ξεπεράσει μόνο στο
Τόκιο το 1991, σε εκείνον τον αξέχαστο τελικό όπου πήρε το αργυρό μετάλλιο, καθώς ο
Πάουελ πήδησε στην τελευταία προσπάθειά του 8,95 μ., ρεκόρ που ισχύει έως σήμερα. Μαζί με
τον Αλ Έρτερ, είναι οι δύο μοναδικοί αθλητές στίβου που κατέκτησαν τέσσερα χρυσά μετάλλια
σε συνεχόμενους Ολυμπιακούς Aγώνες, ενώ ισοφάρισε και το ρεκόρ του Τζέσε Όουενς,
κερδίζοντας τέσσερα χρυσά μετάλλια στο Λος ¶ντζελες το 1984. Μόνο αυτός και ο Φινλανδός
Πάαβο Νούρμι έχουν κατορθώσει να πάρουν συνολικά εννέα χρυσά μετάλλια σε Ολυμπιάδες.
Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν τον Καρλ Λιούις το μεγαλύτερο αθλητή στίβου όλων των
εποχών. Ο king Carl, κατά τη διάρκεια της καριέρας του, συγκέντρωσε δέκα μετάλλια, μεταξύ
των οποίων εννέα χρυσά (Ολυμπιακό ρεκόρ), στο τρέξιμο και στο άλμα εις μήκος, στους
Ολυμπιακούς του 1984, του 1988, του 1992 και του 1996, καθώς και οκτώ παγκόσμιους
τίτλους, ενώ πέτυχε ισάριθμα παγκόσμια ρεκόρ. Σήμερα ο Καρλ Λιούις εξασφαλίζει τα προς το
ζην συνεργαζόμενος με διάφορες εταιρείες αθλητικών ειδών, ενώ ασχολείται ερασιτεχνικά με
την ηθοποιία. Mάλιστα, το Σεπτέμβριο θα βγει στις αίθουσες η πρώτη του ταινία.
«... Οι αθλητές σήμερα παραπονιούνται ότι η ζωή τους είναι σκληρή. Eγώ δεν είχα να σηκωθώ
στις πέντε, ούτε ν? ανεχτώ ένα κυκλοθυμικό αφεντικό. H ζωή μου ήταν υπέροχη...»