Τεχνικό θέμα: Ριτσώνα, κιλά ανά ίππο
Κιλά ανά ίππο: λένε όλη την αλήθεια;
Πόσο καθοριστική για τις επιδόσεις μπορεί να αποδειχθεί η περίφημη αυτή «αγωνιστική» αναλογία; Μια τεχνική ανάλυση στη Ριτσώνα βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων.
κείμενο: Kώστας Φούκης
φωτογραφίες: αρχείο 4T
ΟΙ συζητήσεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό σχετικά με την πιθανότητα διαχωρισμού των κατηγοριών του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Ταχύτητας ανάλογα με τα κιλά ανά ίππο κάθε αγωνιστικού αυτοκινήτου μάς έβαλαν σε σκέψεις. Αρκεί ένας αριθμός για να περιγράψει τις δυνατότητες ενός αυτοκινήτου; Με αυτό το ερώτημα, προχωρούμε σε μια ανάλυση η οποία περιέχει και πρακτικές παρατηρήσεις από την επίσκεψή μας στην τελευταία Aνάβαση Ριτσώνας του 2004.
Στην ευθεία
Στήσαμε τα ραντάρ μας στην ευθεία πριν από την αριστερή στροφή (γνωστή και ως «ελενίτ») στην ιστορική Aνάβαση Ριτσώνας. Στο συγκεκριμένο σημείο τα αυτοκίνητα φτάνουν αφού στρίψουν μια αριστερή φουρκέτα και κατόπιν διανύσουν σε πλήρη επιτάχυνση μια απόσταση περίπου 350 μ., σύμφωνα με παλαιότερη ένδειξη του Vbox, η οποία, παράλληλα, εμφανίζει μια υψομετρική διαφορά της τάξης των 18 μ. Οι ταχύτητες που μετρήσαμε είχαν μια αξιοσημείωτη διακύμανση ανάλογα με το αυτοκίνητο και, γι’ αυτόν το λόγο, επιλέξαμε να απομονώσουμε το Saxo kit car του Λευτέρη Σωτήρχου και το Civic Type-R του Μάριου Ξανθάκου. Το εντυπωσιακό Citroen αποδίδει περί τους 162 ίππους στους τροχούς και ζυγίζει 880 κιλά σε συνθήκες αγώνα. Αυτό σημαίνει ότι η αναλογία κιλών ανά ίππο είναι 5,4. Από την άλλη πλευρά, το Honda ζυγίζει αρκετά παραπάνω και φτάνει τα 1.130 κιλά, αποδίδοντας, όμως, 202 ίππους στους τροχούς, γεγονός που σημαίνει ότι η αναλογία είναι 5,6. Η διαφορά των 200 γρ./ίππο είναι αρκετά μικρή, ώστε να θεωρήσουμε ότι τα δύο αυτοκίνητα είναι στην ίδια κλάση, αν ποτέ προκύψει ένας τέτοιος διαχωρισμός. Τα ραντάρ μας τους «συνέλαβαν» να πετυχαίνουν μέγιστη ταχύτητα 144 χλμ./ώρα το Citroen και 151 χλμ./ώρα το Honda. Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς αντίστοιχη να είναι και η εικόνα στους συνολικούς χρόνους που πέτυχαν τα δύο αυτοκίνητα στη διαδρομή των 3.670 μ., ωστόσο τα χρονόμετρα σταμάτησαν στο 2:18.32 για το Σωτήρχο και στο 2:19.08 για τον Ξανθάκο. Η διαφορά μοιάζει να είναι αντίστοιχη με τα γραμμάρια ανά ίππο που χωρίζουν τα δύο αυτοκίνητα, ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.
Όσο η κλίση του δρόμου αυξάνεται, τόσο ο παράγοντας βάρος αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Αντίθετα, σε απόλυτη ευθεία, η ιπποδύναμη είναι ο ρυθμιστικός παράγοντας στη σύγκριση μεταξύ δύο αυτοκινήτων. Τα κιβώτια ταχυτήτων έχουν και αυτά σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αποτελέσματος, αφού οι «κοντές» σχέσεις τονίζουν τις επιταχύνσεις, ενώ, αντίθετα, μειώνουν αισθητά την τελική ταχύτητα. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, τόσο το Saxo kit car όσο και το Honda Civic Type-R διαθέτουν 6 σχέσεις, με το πρώτο να είναι αισθητά πιο «κοντό», γεγονός που σε ένα βαθμό μείωσε τη διαφορά στην ταχύτητα που μετρήσαμε. Η κλίση στο συγκεκριμένο σημείο του δρόμου είναι σχετικά μικρή, συνεπώς τα παραπανίσια κιλά του ιαπωνικού αγωνιστικού περνούν σε δεύτερη μοίρα και το λόγο έχουν οι 40 παραπάνω ίπποι του. Κάπου εδώ κάνουμε μια παρένθεση, προκειμένου να τονίσουμε την πολυπλοκότητα που περιέχεται ακόμα και σε αυτήν τη φαινομενικά ξεκάθαρη θεώρηση, αφού ακόμα και δύο αυτοκίνητα με ίδια ιπποδύναμη και ίδιο βάρος μπορεί να διαφέρουν σημαντικά. Αυτό συμβαίνει, γιατί, όταν λέμε «ιπποδύναμη», εννοούμε μια μέγιστη τιμή και όχι το τι συμβαίνει στο υπόλοιπο φάσμα στροφών της λειτουργίας ενός κινητήρα, όπου το ένα μπορεί να εμφανίζει γενικά υψηλότερες τιμές από το άλλο και, εντέλει, να υπερτερεί σημαντικά.
Στη στροφή
Πέρα από τις επιδράσεις του βάρους και της ιπποδύναμης σε μια ευθεία, όπου η μεταξύ τους αναλογία μπορεί σε ένα βαθμό να αποτελέσει μέτρο σύγκρισης, κατά τη διάρκεια μιας στροφής επιδρούν και άλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα.
Σε μια γρήγορη εκτίμηση, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ένα βαρύ αυτοκίνητο απαιτεί μεγαλύτερη δύναμη, προκειμένου να αλλάξει κατεύθυνση, και, με δεδομένη μια ισορροπία σε κιλά ανά ίππο με ένα ελαφρύτερο αλλά λιγότερο δυνατό «αντίπαλο», τα τελικά χιλιόμετρα με τα οποία θα στρίψουν μια στροφή θα είναι παρόμοια. Ωστόσο, η ισορροπία αυτή διαταράσσεται και από άλλους σημαντικούς παράγοντες, όπως είναι το μετατρόχιο, δηλαδή η απόσταση μεταξύ των δύο τροχών του ιδίου άξονα. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, ένα φαρδύτερο αυτοκίνητο στρίβει μια στροφή με μεγαλύτερη ταχύτητα σε σύγκριση με ένα στενότερο.
Επιστρέφοντας στον αγωνιστικό χώρο της Ριτσώνας, φέρνουμε ακόμα ένα παράδειγμα. Το Renault Clio του Γιώργου Παντελάκη αποδίδει 185 ίππους και ζυγίζει 935 κιλά, γεγονός που μας δίνει μια αναλογία κιλών ανά ίππο ίση με 5,05. Συνεπώς, θα έπρεπε να θεωρείται ταχύτερο από τους δύο προαναφερθέντες συνδυασμούς. Στο σημείο όπου μετρήσαμε την ταχύτητα των άλλων δύο, το Clio έφτασε με 145 χλμ./ώρα, δηλαδή σχεδόν με ίση ταχύτητα με εκείνη του Saxo και 6 χλμ./ώρα πιο αργά από το Civic. Ο χρόνος, όμως, που χρειάστηκε για να καλύψει την ανάβαση ήταν σχεδόν ίδιο με αυτόν των δύο άλλων αυτοκινήτων. Το ιαπωνικό αυτοκίνητο, κατά γενική ομολογία, παρά το ταλέντο του οδηγού του, δεν μπορεί να ακολουθήσει τους αντιπάλους του στις στροφές, ενώ, αντίθετα, υπερτερεί σημαντικά στις ευθείες. Αυτός ήταν και ο κύριος παράγοντας που έφερε μια -σχεδόν- ισοπαλία στους χρόνους, παρά το γεγονός ότι έχει τα περισσότερα κιλά ανά ίππο μεταξύ των τριών.
Τελικά...
Εκεί όπου θέλουμε να καταλήξουμε με αυτήν την ανάλυση είναι στην πολύ απλή διαπίστωση ότι η αναλογία κιλών ανά ίππο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της, προκειμένου να συγκριθούν δύο αυτοκίνητα μεταξύ τους. Οι παράγοντες που υπεισέρχονται σε μια τέτοια σύγκριση είναι πολύ πιο πολύπλοκοι και σαφώς πιο δυσνόητοι. Οι σχέσεις και τα συστήματα μετάδοσης, η γεωμετρία της ανάρτησης κι ένα πλήθος άλλων παραγόντων, πέρα από ιπποδυνάμεις και βάρη, παίζουν ένα ρόλο εξίσου καθοριστικό. Tο πόσο σημαντικός είναι αυτός σ’ έναν αγώνα ταχύτητας θα το αναλύσουμε, όταν θα επιστρέψουμε με τα στοιχεία του Vbox από την πίστα των Mεγάρων._ Κ. Φ.
Αυτοκίνητο Οδηγός Κιλά/ίππο Ταχύτητα (χλμ./ώρα) Επίδοση (δλ.)
Honda Civic Type-R Μάριος Ξανθάκος 5,6 151 2:19.08
Renault Clio Gr. N Γιώργος Παντελάκης 5,05 145 2:19.01
Citroen Saxo kit car Λευτέρης Σωτήρχος 5,4 144 2:18.09
Renault Clio S1600 Σάκης Ευσταθίου 4,6 153 2:12.55
Citroen AX kit car Γιώργος Κυριακόπουλος 4,7 146 2:20.91