Στεφάν Πετερανσέλ
Και σίγουρα όχι απ’ αυτές που όσα δε φτάνουν τα κάνουν κρεμαστάρια... Με οκτώ νίκες στο δυσκολότερο ράλλυ του κόσμου (έξι με μοτοσικλέτα και δύο με αυτοκίνητο), ο Στεφάν Πετερανσέλ έχει αποδείξει ότι η αφρικανική έρημος είναι το δεύτερο σπίτι του - αν όχι το πρώτο!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΙΤΗΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΚΟΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
ΕΑN υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο που μπορεί να οδηγήσει τα 10.000 χλμ. που χωρίζουν το Παρίσι από το Ντακάρ με κλειστά μάτια, αυτός λέγεται Στεφάν Πετερανσέλ. Και, παρ’ ότι έχει... καβαλήσει για εκατομμύρια αγωνιστικά χιλιόμετρα, δεν είναι καθόλου καβαλημένο καλάμι!
Από το Παρίσι-Ντακάρ στο Βαρκελώνη-Ντακάρ, από τις γεωπολιτικές συνθήκες που συχνά επηρέαζαν σημαντικά τη διαδρομή, αλλά πολλές φορές έθεταν και σε άμεσο κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των συμμετεχόντων, από τα ρομαντικά χρόνια της περιπέτειας μέχρι την εποχή των συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης, ο Στεφάν είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να δώσει απαντήσεις. Γιατί απλώς τα έχει κάνει όλα!
Τι είναι, επιτέλους, τόσο ιδιαίτερο στο Pάλλυ Ντακάρ;
Το Ντακάρ είναι ένας τρελός αγώνας. Είναι ένας αγώνας δύσκολος για όλους, για τους επαγγελματίες και τους ερασιτέχνες· ένας μεγάλος αγώνας στην έρημο, στην άμμο που κινείται συνεχώς, με ειδικές που... μεταμορφώνονται εντελώς από τις καιρικές συνθήκες. Η πρώτη ανάμνησή μου είναι με μοτοσικλέτα, το ’88, όταν ο ομόσταυλός μου (σ.σ.: ο Αντρέ Μαλέρμπ) είχε ένα ατύχημα και έμεινε τετραπληγικός. Δηλαδή, ήδη στο πρώτο μου Ντακάρ είδα την πραγματικότητα κατάματα!
Τι έχει αλλάξει στο ράλλυ από τότε μέχρι σήμερα;
Παλιά οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές. Για παράδειγμα, κάναμε πλοήγηση χωρίς GPS, κάτι που για μένα αποτελεί μια καλή ανάμνηση. Εάν είχες ανεπτυγμένο το αίσθημα του προσανατολισμού, ήταν πολύ ωραία. Τώρα είναι πολύ πιο εύκολα τα πράγματα, όλοι κατευθύνονται προς το σημείο που τους υποδεικνύει η οθόνη του συστήματος δορυφορικής πλοήγησης. Προτιμώ, όμως, τον παλιό καλό καιρό, γιατί ακόμα και αν έχανες μία ώρα εξαιτίας κάποιου μηχανικού προβλήματος, την επόμενη μέρα μπορούσες να κερδίσεις μία, ακόμη και δύο ώρες, αν οι ανταγωνιστές σου έχαναν το δρόμο τους. Σήμερα, το πολύ πολύ να χάσεις 10-15 λεπτά. Παλιά χανόσουν πραγματικά (για τρεις ώρες, π.χ.)! Τώρα σχεδόν είναι ένα ράλλυ σπριντ.
Δηλαδή, η τεχνολογία αυτή άλλαξε όλο το ύφος του αγώνα;
Ναι, άλλαξε όλη η φιλοσοφία του Ντακάρ. Τώρα το ζητούμενο είναι η ταχύτητα σε συνδυασμό με την τεχνική. Απ’ την άλλη όμως, το Ντακάρ δεν είναι σαν το WRC ή τη F1. Εκεί, εάν καταστρέψεις το αυτοκίνητο μια μέρα, χάνεις τον αγώνα, αλλά όχι το πρωτάθλημα. Στο Ντακάρ, έχεις τελειώσει· του χρόνου πάλι! Πρέπει, λοιπόν, να οδηγείς ομαλά, να μη σταματάς ποτέ και να μη χαλάς το αυτοκίνητο.
Τι χρειαζόταν ένας οδηγός για καλό προσανατολισμό; Έμφυτο ταλέντο;
Η εμπειρία ήταν πολύ σημαντική, αλλά νομίζω ότι έπρεπε επιπλέον να έχεις καλή και αναλυτική μνήμη όσον αφορά το τοπίο, καθώς, όταν άλλαζες πορεία, έπρεπε πάντα να την καταχωρείς στο μυαλό σου. Τώρα οι συνθήκες έχουν αλλάξει, γιατί έχω όχι μόνο GPS, αλλά και συνοδηγό, οπότε μόνο ένα πράγμα μου μένει να κάνω: να οδηγώ, και μάλιστα πολύ γρήγορα!
Τι απαιτήσεις έχεις από το αυτοκίνητο;
Να είναι δυνατό, οδηγήσιμο και αξιόπιστο. Με τη Mitsubishi έχουμε πολύ καλό αυτοκίνητο και πολύ καλό συνοδηγό (ο οποίος παράλληλα πρέπει να είναι καλός μηχανικός, ώστε να λύσει κάποιο μικρό πρόβλημα που τυχόν παρουσιαστεί), αλλά και έμπειρη ομάδα διαχείρισης ανταλλακτικών, η οποία φροντίζει να έχεις το κατάλληλο εξάρτημα στο σωστό σημείο. Βέβαια, το πιο καίριο σημείο του αυτοκινήτου είναι η ανάρτηση, για την εξέλιξη της οποίας ξοδεύουμε το 80% του χρόνου δοκιμών! Είναι δύσκολη υπόθεση το σωστό στήσιμο, αφού έχουμε βαρύ αυτοκίνητο (πάνω από 2.000 κιλά με πλήρωμα και καύσιμα) και μόνο 25 εκ. διαδρομής, ενώ τα αμορτισέρ αντικαθιστούμε μόνο μία φορά κατά τη διάρκεια του ράλλυ - αν και είναι δυνατόν να βγάλεις ολόκληρο τον αγώνα με ένα σετ.
Ποιες είναι οι διαφορές μοτοσικλέτας και αυτοκινήτου στο Ντακάρ;
Με τη μοτοσικλέτα είσαι πάντα ολομόναχος. Μόνος παίρνεις τις αποφάσεις, μόνος διαλέγεις το δρόμο και σπρώχνεις τη μηχανή, αν χρειαστεί, ενώ δεν έχεις κανένα για να μοιραστείς τα αισθήματά σου. Όταν κάνεις ένα λάθος με τη μοτοσικλέτα, πληρώνεις τοις... μετρητοίς, δηλαδή με σπασμένα κόκαλα! Όταν όμως κάνεις ένα λάθος με το αυτοκίνητο, συνήθως δεν τρέχει και τίποτα. Επίσης, είναι πολύ πιο αθλητική η δοκιμασία. Πρέπει να έχεις εξαιρετική φυσική κατάσταση, καθώς είσαι διαρκώς όρθιος και παλεύεις με το τιμόνι. Όταν έκανα το πρώτο μου Ντακάρ με αυτοκίνητο, νόμιζα ότι ήμουν διακοπές, τόσο από σωματικής όσο και από πνευματικής πλευράς. Γιατί, εκτός από ασφάλεια, έχεις και κάποιον να μοιράζεσαι τα πάντα μαζί του.
Υπήρχε, δηλαδή, φόβος με τη μοτοσικλέτα; Πώς τον αντιμετώπιζες;
Μισή ώρα πριν από την εκκίνηση της ειδικής έλεγα στον εαυτό μου: «O αγώνας είναι όμορφος, αλλά η ζωή ομορφότερη. Σήμερα, εάν κάποιος είναι ταχύτερος από μένα, θα τον αφήσω να με προσπεράσει». Ήξερα, όπως προείπα, την πραγματικότητα του αγώνα από την πρώτη συμμετοχή μου και από τότε, κάθε πρωί πριν από την εκκίνηση, φοβόμουν. Ήμουν όμως τυχερός, γιατί τελικά αυτό μπορεί και να μου έσωσε τη ζωή! Τώρα, με το αυτοκίνητο είναι τελείως διαφορετικά. Δε φοβάμαι ποτέ, είμαι χαλαρός πριν από τις ειδικές, γιατί απλώς αισθάνομαι πολύ πιο ασφαλής απ’ ό,τι με τη μοτοσικλέτα.
Από πλευράς προπόνησης, τι πρέπει να κάνει ένας οδηγός για το Pάλλυ Ντακάρ;
Με τη μοτοσικλέτα η προπόνηση ήταν πολύ σημαντική. Με το αυτοκίνητο απλώς χρειάζεται να είσαι σε φόρμα. Κάθε μήνα, μία εβδομάδα πριν από τον αγώνα, κάνουμε με δύο γυμναστές ποδήλατο, τζόκινγκ, γυμναστήριο, αναρρίχηση, διάφορα σπορ που σκοπό έχουν όχι μόνο τη σωματική βελτίωση, αλλά και την ανάπτυξη του ομαδικού πνεύματος. Είμαστε όλοι οι οδηγοί μαζί, τρώμε μαζί και, έτσι, στην εκκίνηση δεν είμαστε ανταγωνιστές, αλλά φίλοι.
Από τεχνικής πλευράς, πώς ήταν η μεταπήδηση από τη μοτοσικλέτα στο αυτοκίνητο;
Έπρεπε να μάθω την τεχνική οδήγησης του αυτοκινήτου. Και την έμαθα οδηγώντας στο Trophee Andros, στον πάγο...
Δηλαδή, για να οδηγήσεις στην έρημο, έκανες μαθήματα στον πάγο;
Ναι! Έτσι δεν κάνουν και οι Φινλανδοί οδηγοί του WRC; Μάλιστα, κέρδισα και μερικούς αγώνες. Ήταν πολύ καλή εμπειρία.
Ποια ήταν η καλύτερη και η χειρότερη ανάμνησή σου απ’ το Ράλλυ Ντακάρ;
Καλύτερη ανάμνηση είναι η πρώτη νίκη με μοτοσικλέτα, όμως τώρα αυτό που με ευχαριστεί είναι η συμμετοχή με αυτοκίνητο. Όταν ήμουν μικρότερος, αρχικά, όνειρό μου ήταν η συμμετοχή και μόνο στο Ντακάρ. Έπειτα από μία, δύο χρονιές άρχισα να πιστεύω ότι ίσως θα μπορούσα να κερδίσω κιόλας. Ύστερα από τέσσερα Ντακάρ τα κατάφερα. ¶λλη μία καλή στιγμή ήταν η πρώτη μου νίκη με αυτοκίνητο, το 2004. Το ωραίο ήταν ότι επιτέλους μπορούσα να μοιραστώ τη νίκη με κάποιον, και μάλιστα με το συνοδηγό μου, ο οποίος νικούσε για πρώτη φορά στον αγώνα. Ήταν φανταστικά.
Η χειρότερη ανάμνηση... Θυμάσαι τον αγώνα που ξεκίνησε απ’ το Παρίσι και κατέληγε στο Κέιπ Τάουν (σ.σ.: το 1992); Σ’ αυτόν τον αγώνα ένας καλός φίλος σκοτώθηκε μπροστά στα μάτια μου! O Ζιλ Λαρέ.
Το Pάλλυ Ντακάρ ήταν η λογική συνέχεια των αγώνων εντούρο;
Ναι. Στο ξεκίνημα της καριέρας μου δοκίμασα διάφορα είδη αγώνων, μοτοκρός, σουπερκρός, σουπερμοτάρ, εντούρο, ποτέ όμως δε μου άρεσε να γυρνάω γύρω γύρω σε μια μικρή πίστα. Το εντούρο είναι τελείως διαφορετική υπόθεση, χρειάζεσαι υπομονή και επιμονή. Το Ντακάρ είναι ένα μεγάλο... εντούρο, με τεράστιο μήκος ειδικών που δε γνωρίζεις εκ των προτέρων.
Και η έρημος;
Το τοπίο, η ησυχία, είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Μετά την πρώτη μου συμμετοχή είπα: «Nαι, εδώ πρέπει να ξαναέρθω». Η Αλγερία, το Μαρόκο με τα υπέροχα τοπία της άμμου, της ερήμου, των βουνών, και η Μαυριτανία είναι από τα αγαπημένα μου μέρη.
Ποιο είναι το κίνητρο συμμετοχής για κάποιον που ήδη έχει κερδίσει έξι φορές με μοτοσικλέτα και δύο με αυτοκίνητο;
Στην αρχή ήταν ένα όνειρο. Τώρα πλέον δεν είναι μια δουλειά, αλλά η ζωή μου ολόκληρη: να προσπαθώ να κερδίσω έναν αγώνα. Και όταν έχεις τη δυνατότητα να είσαι επαγγελματίας οδηγός σε μια ομάδα όπως είναι η Mitsubishi, είναι το τέλειο. Μπορείς να οδηγήσεις ένα πολύ καλό αυτοκίνητο έχοντας μια πολύ καλή ομάδα γύρω σου. Μ’ αρέσει να το κάνω αυτό, μου δίνει μεγάλη ευχαρίστηση. Δεν ξέρω αν θα μπορώ να κάνω το ίδιο σε δέκα χρόνια, αλλά θα προσπαθήσω, γιατί απλώς είναι η ζωή μου. Ξέρεις, για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικά· εγώ στα 14 ήμουν πρωταθλητής Γαλλίας στο σκέιτμπορντ. Δηλαδή, θέλω να είμαι παντού πρώτος, σε ό,τι κι αν κάνω, είτε σκέιτμπορντ, είτε εντούρο, είτε Pάλλυ Ντακάρ.
Η αλλαγή του χαρακτήρα του ράλλυ προσελκύει οδηγούς από το WRC. Είδαμε τον ΜακPέι, του χρόνου θα συμμετάσχει ο Κάρλος Σάινθ. Τι πιθανότητες για νίκη έχει ένας «καθαρόαιμος» ράλλυμαν;
Είναι πολύ γρήγοροι, έχουν πολύ καλή τεχνική, αλλά χρειάζονται εμπειρία. Το αποτέλεσμα του ΜακΡέι έπειτα από δύο Ντακάρ είναι... μηδέν. Για τον Κάρλος πιστεύω ότι έχει περισσότερες πιθανότητες, λόγω χαρακτήρα, δε βράζει το αίμα του όπως του ΜακPέι και πιστεύω ότι ύστερα από μία, δύο συμμετοχές μπορεί να κερδίσει. Αλλά όχι από την πρώτη φορά. Χρειάζεται την εμπειρία, αν και ξεκινά με έναν πολύ καλό συνοδηγό. Ωστόσο, αυτές οι συμμετοχές είναι πολύ καλές για την οικογένεια του Ντακάρ. Προσωπικά, είμαι οπαδός του Κόλιν ΜακΡέι, και βέβαια πολύ χαρούμενος που ήρθε στο ράλλυ, γιατί είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω, να του μιλήσω, γεγονός που ισχύει και για τον Κάρλος Σάινθ και για όλους τους οδηγούς του WRC. Εκτός αυτού, είναι καλό και για τη δημοσιότητα του αγώνα. Εμείς, βέβαια, θα αντισταθούμε, θα προσπαθήσουμε να κερδίσουμε ξανά!
Το WRC άλλαξε τελείως τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της τηλεοπτικής κάλυψης. Το Ντακάρ κινδυνεύει να πάθει το ίδιο;
Δεν είναι στις προθέσεις των διοργανωτών κάτι τέτοιο. Το Ντακάρ αποτελεί είδηση, όταν ο αγώνας είναι πολύ σκληρός. Και αυτό θα διατηρηθεί αναλλοίωτο. Το βασικό πρόβλημά του είναι γεωπολιτικό, η δύσκολη διοργάνωσή του, εξαιτίας των πολιτικά ασταθών χωρών που διασχίζει. Όμως, πάντα θα είναι μακρύς και σκληρός αγώνας.
Ποιο ήταν το πιο σκληρό Ντακάρ;
Είναι δύσκολο να πεις. Μόλις τελειώνεις λες: «Αυτός ο αγώνας ήταν τρομακτικός». Δύο, τρεις μήνες αργότερα θες να ξανατρέξεις. Θυμάμαι πάντως ότι ο τελευταίος μου αγώνας με μοτοσικλέτα, το ’98, δεν ήταν καθόλου εύκολος, όπως και το 2004 με αυτοκίνητο. Συνήθως σε κάθε αγώνα μία ή δύο μέρες είναι πάρα πολύ δύσκολες, όμως ξεχνάς γρήγορα...
«Για να κερδίσεις το Pάλλυ Ντακάρ πρέπει πρώτα να το καταλάβεις» είχε πει κάποτε ο Μεόνι. Τι εννοούσε;
Τη δεύτερη φορά που εκκίνησα με μοτοσικλέτα, ενώ προηγούμουν από την αρχή του αγώνα, συνέχισα να πηγαίνω πολύ γρήγορα, με αποτέλεσμα να διαλύσω τη μοτοσικλέτα μου. Έχασα τρεις, τέσσερις ώρες και τερμάτισα 4ος. Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να παίρνουμε όλες τις ειδικές για τη νίκη. Η πρώτη μου νίκη σε ράλλυ στην Αφρική ήταν στην Τυνησία, το ’90, όταν κέρδισα χωρίς να έχω πάρει ούτε μία ειδική! Σημασία έχει η διάρκεια, όχι η απόλυτη ταχύτητα, αυτό είναι το θέμα στο Ντακάρ. Πολλοί χρειάζονται 10 χρόνια για να το καταλάβουν αυτό!
Θα ξαναέτρεχες με μοτοσικλέτα στο Pάλλυ Ντακάρ;
Όχι, ποτέ!
Ούτε με φορτηγό φαντάζομαι;
Όχι, είναι πολύ αργό.
Στο σημείο αυτό, πετάγεται ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων της Μitsubishi Motorsport: «Όταν θα γίνει 70 χρονών!».
Ο Στεφάν γελάει, αλλά παραμένει ανένδοτος: «Αν αποφασίσεις να σταματήσεις με κάτι, είναι λάθος να ξεκινήσεις και πάλι απ’ την αρχή».
Και όταν θα έρθει αυτή η στιγμή; Μπορεί ο Στεφάν Πετερανσέλ να αποκτήσει ρόλο σε κάποια ομάδα ή στην οργανωτική επιτροπή του ράλλυ;
Δε σκέφτομαι ποτέ το μετά. Φαντάζομαι ότι, όταν σταματήσω, θα επισκεφτώ την Αφρική με κάποιο φίλο ή την οικογένειά μου για διακοπές. Να μανατζάρω ομάδα; Δε νομίζω ότι θα με ενδιέφερε...
Έχεις επισκεφτεί ποτέ την Αφρική εκτός αγώνα;
Όχι. Μόνο κατά τη διάρκεια των δοκιμών καμιά φορά έχω ελεύθερο χρόνο και βλέπω ορισμένα πράγματα. Αλλά ειδικά για διακοπές, ποτέ. Θέλω όμως να το κάνω.
Ποιος είναι ο Στεφάν Πετερανσέλ μακριά από το Pάλλυ Ντακάρ;
Δύσκολο να μιλήσω για τον εαυτό μου. Δεν έχω δουλέψει ποτέ. Θέλω να πω ότι όλη μου τη ζωή είμαι επαγγελματίας οδηγός, κάτι που δεν αποτελεί παραδοσιακή δουλειά. Όταν δεν τρέχω, ασχολούμαι με τα χόμπι μου, το ποδήλατο βουνού, παίζω σκουός, επισκέπτομαι την Κορσική, θεωρώ ότι είμαι εντελώς... νορμάλ! Σίγουρα, δεν μπορώ να κάτσω στην παραλία για 10 μέρες. Πρέπει να κάνω κάτι, τζετ σκι, ιστιοπλοΐα...
Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα έπειτα από τόσα χρόνια στο μηχανοκίνητο αθλητισμό;
Ότι όταν σταματήσεις να αγωνίζεσαι, βρίσκεις τη ζωή βαρετή. Χρειάζεσαι υποκατάστατο αδρεναλίνης. Ακόμα κι όταν σταματήσω να παίρνω μέρος σε αγώνες, δε θα πάψω να οδηγώ μοτοσικλέτα, καρτ ή οτιδήποτε άλλο θα μου ανεβάζει την αδρεναλίνη στα ύψη!
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΕΤΕΡΑΝΣΕΛ
O Στεφάν Πετερανσέλ γεννήθηκε το 1965 στη Γαλλία, κατά πώς φαίνεται, με έμφυτη κλίση στα... τροχοφόρα, αφού στα 14 ήταν ήδη Πρωταθλητής Γαλλίας στο σκέιτμπορντ. Στα 15 συμμετείχε για πρώτη φορά σε αγώνα μοτοσικλετών και στα 18 ήταν ήδη Πρωταθλητής Γαλλίας στο εντούρο, έναν τίτλο που κατέκτησε άλλες 11 φορές. Μάλιστα, το 1987 και το 2001 στέφθηκε Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο ίδιο άθλημα. Παράλληλα, ξεκίνησε την περιπέτεια του Ντακάρ (1988), αγώνα τον οποίο νίκησε για πρώτη φορά το 1991 με Yamaha και ακολούθησαν άλλες πέντε νίκες τις χρονιές 1992, 1993, 1995, 1997 και 1998. Την αμέσως επόμενη χρονιά πραγματοποίησε το ντεμπούτο του με αυτοκίνητο (Nissan) και κέρδισε το Pάλλυ Ντακάρ το 2004 και 2005 με Mitsubishi. Σήμερα συνεχίζει να λαμβάνει μέρος σε κάποιους αγώνες μοτοσικλέτας, κυρίως εντούρο, αν και δεν έχει χρόνο για προπόνηση, οπότε το επίπεδό του, όπως ο ίδιος δηλώνει, είναι για... κλάματα. Πάμε στοίχημα ότι μας περνάει, όπου κι αν μας πετύχει;
«Μισή ώρα πριν από την εκκίνηση της ειδικής έλεγα στον εαυτό μου: “Ο αγώνας είναι όμορφος, αλλά η ζωή ομορφότερη. Σήμερα, εάν κάποιος είναι ταχύτερος από μένα, θα τον αφήσω να με προσπεράσει”.»
«Όταν κάνεις ένα λάθος με τη μοτοσικλέτα, πληρώνεις τοις... μετρητοίς, δηλαδή με σπασμένα κόκαλα! Όταν όμως κάνεις ένα λάθος με το αυτοκίνητο, συνήθως δεν τρέχει και τίποτα.»
«Στην αρχή ήταν ένα όνειρο. Τώρα πλέον δεν είναι μια δουλειά, αλλά η ζωή μου ολόκληρη: να προσπαθώ να κερδίσω έναν αγώνα.»
«Όταν έκανα το πρώτο μου Ντακάρ με αυτοκίνητο, νόμιζα ότι ήμουν διακοπές.»