Στα θρανία -Road book

Tουλίπα από χαρτί
ΔΕΝ είναι χάρτης, ΔΕΝ είναι GPS, ΔΕΝ είναι πυξίδα και, ενώ δε γνωρίζεις πού θα πας, φτάνεις εκεί όπου πρέπει. Τι είναι; Το δρομοβιβλίο, γνωστότερο ως Road Book, είναι ο «οδηγός» που σε κατευθύνει μέσω των διασταυρώσεων και των γεωφυσικών ιδιαιτεροτήτων της πορεία που έχει επιλέξει ο εκάστοτε οργανωτής του αγώνα, της εκδρομής, του test drive ή του παιχνιδιού όπου συμμετέχεις.

ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ

EINAI το ευαγγέλιο του αγώνα, η σανίδα σωτηρίας των Rally Raid, η εγκυκλοπαίδεια της διαδρομής, η εξεταστέα ύλη του συνοδηγού... Πάνω σε σελίδες Α5 ή Α4 περιγράφει μέτρο προς μέτρο τη διαδρομή που οφείλεις να ακολουθήσεις. Φυσικά, υπάρχουν πολλών ειδών δρομοβιβλία, ανάλογα με το είδος των αγώνων ή των άλλων εκδηλώσεων· διαφορετικά είναι τα Road Book (RB) για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ράλλυ, όπου η διαδρομή είναι λίγο πολύ γνωστή, περπατημένη και δοκιμασμένη, διαφορετικά για το Rally Raid - Trail Ride και για τα Enduro, όπου το πλήρωμα πρέπει να ανακαλύψει τη διαδρομή, ακολουθώντας με προσοχή την απεικόνιση στις τουλίπες και το οδόμετρο ακριβείας. Πιο κοντά στα τελευταία είναι τα RB εκδρομικού χαρακτήρα.
Ο πιο καθιερωμένος τύπος RB παγκοσμίως είναι αυτός που χρησιμοποιείται στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Rally Raid και στο Nτακάρ. Μιλάμε για βιβλιαράκι με σελίδες A4, πιασμένες με σπιράλ για τα αυτοκίνητα, το οποίο κρατά, μελετά και διαβάζει ο συνοδηγός. Στις μοτοσικλέτες το RB είναι ένα ρολό με συνεχόμενες σελίδες Α5, το οποίο προσαρμόζεται σε ειδικό αδιάβροχο κουτί που έχει δύο παράλληλα αξονάκια (το ένα αφήνει και το άλλο τυλίγει), που κινούνται χειροκίνητα ή ηλεκτρικά (με μπουτόν).

Η σελίδα του Road Book
Στην κορυφή κάθε σελίδας (σ.σ.: πάντα αριθμημένη) υπάρχουν ορισμένες γενικότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδρομή, τη συνολική απόσταση, το τμήμα της διαδρομής (ή μέρος αυτού) και το χρόνο που έχει στη διάθεσή του ένα πλήρωμα για να καλύψει το συγκεκριμένο τμήμα (αν πρόκειται για αγώνα). Αυτό το πάνω τμήμα είναι πάγιο σε κάθε σελίδα, αλλά μπορεί να παρακάμπτεται στα RB των μοτοσικλετών για... χωροταξικούς λόγους.
Σε κάθε σελίδα συνήθως υπάρχουν πέντε τουλίπες ή νταμάκια. Το κάθε νταμάκι χωρίζεται σε τρία ή τέσσερα μέρη. Το πρώτο αριστερό τμήμα δίνει τις πληροφορίες απόστασης του σημείου, δηλαδή τα ολικά χλμ. από την αρχή του τμήματος (με ακρίβεια 10 μ.) και τα μερικά χλμ. από το προηγούμενο νταμάκι. Συνήθως, ένα μικρότερου μεγέθους νούμερο κάτω αριστερά υποδηλώνει τον αριθμό της τουλίπας. Για παράδειγμα, στην τουλίπα 43 τα ολικά χλμ. είναι η απόσταση από την αφετηρία και τα μερικά χλμ. η απόσταση από την τουλίπα 42. Τέλος, ορισμένες φορές υπάρχει και το υπόλοιπο των χλμ. μέχρι τον επόμενο μηδενισμό του κοντέρ, που αναγράφεται σε μια τέταρτη στήλη στη δεξιά πλευρά της σελίδας.

Στο κεντρικό τμήμα υπάρχει ένα σχήμα, μια γραφική απεικόνιση της διασταύρωσης ή του μέρους που θα μας αναγκάσει να ψαχτούμε για το πού θα πάμε. Mια στρογγυλή βούλα απεικονίζει το σημείο όπου βρισκόμαστε. Το βελάκι είναι η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε. Ανάμεσά τους υπάρχει μια γραμμή, που διαφέρει ανάλογα με το είδος του οδοστρώματος που μεσολαβεί. H συνεχής γραμμή είναι κλασικός χωματόδρομος, η πιο παχιά άσφαλτος, η διακεκομμένη μαύρη μονοπάτι κτλ. Το υπόμνημα (φωτ. 2, 3, 4) θα σας διευκολύνει στην κατανόηση των σχημάτων. Πιο εξειδικευμένες απεικονίσεις γίνονται σε τελείως off-road περάσματα, όπου και η παραμικρή λεπτομέρεια μετρά. Ένα δεντράκι, μια ταμπέλα, ένας βράχος, ένα χαντάκι, ένα ποτάμι, ένα γεφύρι, μια μάντρα, ένα συρματόπλεγμα, η κλίση του εδάφους... Τα θαυμαστικά προειδοποιούν για κίνδυνο, ενώ κάποια μικρά βελάκια δίπλα στις μαύρες γραμμές των δρόμων που δείχνουν πάνω ή κάτω σημαίνουν ανηφόρα ή κατηφόρα, αντίστοιχα.
Στο δεξί τμήμα υπάρχει κενός χώρος για τυχόν περαιτέρω γραπτές πληροφορίες σχετικές με τη διαδρομή: ιδιαιτερότητες, ποιότητα εδάφους, σημεία άξια προσοχής κ.ά. Πιο προχωρημένα και πολυτελή RB μπορεί να έχουν και φωτογραφία της συγκεκριμένης διασταύρωσης!

Πόντο πόντο θα μετρήσω...
Τώρα θα πείτε: με τα χιλιόμετρα τι γίνεται; Καλή ερώτηση. Κάθε όχημα διαφέρει από το άλλο και όλα από την πραγματικότητα... Ακόμα κι έτσι, όμως, ένα σωστό RB μπορεί να σας βοηθήσει να βγάλετε άκρη. Όμως, για πιο επαγγελματική-αγωνιστική χρήση, ένα οδόμετρο ακριβείας είναι απαραίτητο.
Υπάρχουν πολλών ειδών. Από απλά ποδηλατικά κοντέρ, που ρυθμίζονται με την περίμετρο του τροχού, έως πιο πολύπλοκα όργανα για αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα. Τα Terratrip, που συνδέονται στην ντίζα του κοντέρ, είναι η επιλογή των περισσότερων οδηγών - ή καλύτερα συνοδηγών, ενώ τα IMO100R50 είναι η συνηθέστερη επιλογή των αναβατών. Όλα καταγράφουν με ακρίβεια 10 μ. και προσαρμόζονται ανάλογα με το μέτρο (χλμ.) που έχει ορίσει ο σχεδιαστής της διαδρομής. Μετρούν μερικά/ολικά χλμ., μέση ωριαία ταχύτητα, χρόνο, έχουν αντίστροφη μέτρηση, φωτισμό κ.ά. Παράλληλα διορθώνουν την ένδειξη σε τυχόν αποκλίσεις, ενώ κάποια διαθέτουν και remote control για έλεγχο από μακριά, ώστε να μην ανασηκώνεται ο συνοδηγός από την πλάτη του καθίσματος.
Η νοοτροπία του διαβάσματος διαφέρει ανάλογα με το όχημα. Ο συνοδηγός υπολογίζει τα χλμ., κοιτά συνεχώς το οδόμετρο και ειδοποιεί τον οδηγό για την τουλίπα που ακολουθεί. Στις μοτοσικλέτες αυτό πρέπει να γίνεται από τον ίδιο τον οδηγό, που παράλληλα πρέπει να προσέχει και την οδήγησή του· σαφώς δυσκολότερη διαδικασία, που θέλει προσοχή! Οι πιο άπειροι, σταματούν σε κάθε διασταύρωση, το μελετούν και αποφασίζουν... Όσο η εμπειρία αυξάνεται, οι στάσεις περιορίζονται, ο συνοδηγός είναι προετοιμασμένος για την επόμενη διασταύρωση και ο αναβάτης ρίχνει κλεφτές ματιές μια στο κοντέρ και μια στο RB.

Από τη θεωρία
Υπάρχουν πολλές καταγεγραμμένες διαδρομές ανά την Ελλάδα από διάφορους οργανωτές του χώρου. Ενταχτείτε σε κάποιο «σύνολο», εκδρομικό ή και αγωνιστικό, και καλή προπόνηση στις πρώτες χωμάτινες εξερευνήσεις σας. Προσοχή: οι καβάντζες απαγορεύονται! Γιατί, πρώτον, το πιθανότερο είναι ότι δεν ξέρεις πού θέλει να σε οδηγήσει ο σχεδιαστής της διαδρομής. Έτσι, στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να χαθείς και να χάσεις χρόνο· στη χειρότερη να χάσεις κάποιο σημείο ελέγχου διέλευσης από κριτές· στη χείριστη να χάσεις τον μπούσουλα, το ρυθμό και τις μετρήσεις και να μην μπορείς να βρεις πού ήσουν για να συνεχίσεις. Vertigo λέγεται ή απώλεια προσανατολισμού! Γυρνάς γύρω γύρω επί ματαίω. Αλλά ας μη «στραβομελετάμε» ακόμα δεν αρχίσαμε..._ Δ. Α.

Κοινά μυστικά...
- To ήμισυ του παντός είναι, βέβαια, το σωστό καλιμπράρισμα, δηλαδή το ταίριασμα της μέτρησης του οδόμετρου με το πρότυπο χλμ. του σχεδιαστή της διαδρομής. Έτσι, τα χλμ. στο οδόμετρο και στο RB θα συμπίπτουν όσο το δυνατόν καλύτερα και δε θα υπάρχει καθυστέρηση για τυχόν διορθώσεις.
- Για να ελαφρυνθεί του RB και να μην υπάρχουν υπερβολικά πολλές τουλίπες, που, από τη μια, αποσπούν την προσοχή και, από την άλλη, καθυστερούν την οδήγηση, κάποιες διασταυρώσεις παραλείπονται από το σχεδιαστή. Όσο πιο έμπειρος είναι τόσο πιο επιλεκτικό «ψαλίδι» πέφτει. Πολλοί δρόμοι που εισβάλλουν στον κύριο που κινούμαστε παραλείπονται, καθώς κυριαρχεί η νοοτροπία ότι ακολουθούμε το βασικό δρόμο μέχρι νεωτέρας.
- Προσοχή θέλουν κάποιες πολύπλοκες διασταυρώσεις, όπου υπάρχουν όχι απλές διχάλες, αλλά περισσότερες επιλογές δρόμων.
- Μελετάμε προσεκτικά το RB πριν ξεκινήσουμε την πορεία μας. Μπορεί να βρούμε λάθη του σχεδιαστή ή να μην κατανοούμε κάτι.
- Όταν σταματάμε για να διαβάσουμε μια τουλίπα, διαβάζουμε πάντα και την επόμενη, ώστε να μη βρεθούμε προ εκπλήξεως.
- ¶λλες τουλίπες απέχουν δεκάδες μέτρα, ενώ άλλες δεκάδες χιλιόμετρα. Οι πρώτες κουράζουν τον οδηγό, οι δεύτερες εντείνουν την αγωνία μας. Όσο επιβεβαιωνόμαστε στο σωστό δρόμο, η ψυχολογία ανεβαίνει. Όσο αμφιβάλλουμε για τη σωστή πορεία, επικρατεί εκνευρισμός.
- ΔΕΝ ακολουθούμε άλλα αυτοκίνητα, καθώς δεν είναι απαραίτητο να κάνουν σωστή πλοήγηση. Κρατάμε το δικό μας ρυθμό, παίζουμε το δικό μας παιχνίδι.
- Αν κάνουμε λάθος, θα το καταλάβουμε προφανώς στην επόμενη τουλίπα, που, μοιραία, δε θα μας ταιριάζει... Τότε, γυρνάμε πίσω, μέχρι το προηγούμενο σωστά επιβεβαιωμένο σημείο που θυμόμαστε. ΠΡΟΣΟΧΗ! Πιθανόν να έρχεται άλλο όχημα, που έχει υποπέσει στο ίδιο λάθος.
- Όταν φτάσουμε στη συγκεκριμένη διασταύρωση, διορθώνουμε το οδόμετρο στην αρίθμηση που λέει το RB πριν συνεχίσουμε.
- Θυμόμαστε πάντα ότι οδηγούμε σε δρόμους ανοιχτούς στην κυκλοφορία. Ακόμα και οι πιο απομακρυσμένοι χωματόδρομοι κρύβουν από αγροτικά μέχρι και ζώα!
- Έως ότου αποκτήσουμε εμπειρία, συνήθως ακολουθούμε τη μερική χιλιομετραρίθμηση τουλίπα τουλίπα· έπειτα, πάμε με τα ολικά. Όλα τα σύγχρονα ηλεκτρονικά οδόμετρα διαθέτουν ολικούς και μερικούς χιλιομετρητές.
- Προσπαθούμε να «διαβάσουμε» το δρόμο. Αν, για παράδειγμα, σε έναν αγώνα ξεκινάμε από τους τελευταίους και συνειδητοποιήσουμε ότι κινούμαστε σε απάτητο δρόμο, κάτι δεν πάει καλά. Ή όλοι οι άλλοι έχουν πάει λάθος, ή -μάλλον- εμείς...

Cocpit
Υπερπλήρης εξοπλισμός! GPS, οδόμετρα, χρονόμετρα κτλ. Κατά κανόνα, τα οδόμετρα των GPS δεν είναι ακριβή, ιδίως όταν υπάρχουν φουρκέτες και απότομες υψομετρικές αλλαγές, τις οποίες αργεί να αντιληφθεί ο δορυφόρος.

Terratrip 4
Ό,τι πιο σύγχρονο για ημιεπαγγελματική χρήση σε αυτοκίνητο.

Γενικές:
Πώς το λένε το χωριό είπαμε; Συχνά στα RB απουσιάζουν τα τοπωνύμια, για να δυσκολεύει το παιχνίδι της πλοήγησης.