Προβληματικά τα Hummer
Πρωταγωνιστής ή κομπάρσος;Tο όχημα που σχεδιάστηκε για να κάνει τα πάντα, αλλά τελικά δεν κάνει τίποτα...
KEIMENO: KΩΣTAΣ KAPNABAΣ
TO 1979, ο στρατός των ΗΠΑ, θέλοντας να περιορίσει την ευρύτητα τύπων και να επιβάλει μηχανολογική ομοιογένεια στα τροχοφόρα του, ανακοίνωσε διαγωνισμό για ένα νέο όχημα. Στις αρχές του 1981, ανακοινώθηκαν οι οριστικές προδιαγραφές για το αποκαλούμενο High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle/HMMWV (τροχοφόρο όχημα υψηλής κινητικότητας). Οι εταιρείες AM General, Chrysler Defense και Teledyne έδειξαν ενδιαφέρον για το συμβόλαιο εξαρχής. Η AM General ήταν η πρώτη που παρέδωσε όχημα και, επειδή αυτό αξιολογήθηκε ως το ελαφρύτερο και με τις καλύτερες επιδόσεις, κέρδισε το συμβόλαιο.
Το Μάρτιο του 1983, ο αμερικανικός στρατός παρήγγειλε 55.000 οχήματα έναντι 1,2 δισ. δολαρίων, τα οποία επρόκειτο να παραδοθούν σε 15 διαφορετικές διαμορφώσεις εντός μίας πεντετίας. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 70.000, ενώ, το 1989, δόθηκε στην AM άλλο ένα πενταετές συμβόλαιο για ακόμα 33.000 μονάδες.
Το αρχικό HMMWV (που έλαβε την ονομασία Hummer) χρησιμοποιεί τον κινητήρα Detroit Diesel 6.2L V8 των 150 ίππων. Το κιβώτιο ταχυτήτων είναι το αυτόματο TH 400 3 σχέσεων, με σύστημα μετάδοσης σε όλους τους τροχούς, ενώ η ανάρτηση είναι ανεξάρτητη για τους τέσσερις τροχούς. Το καπό του οχήματος είναι κατασκευασμένο από σύνθετα υλικά με υαλονήματα, ενώ το αμάξωμα είναι από αλουμίνιο. Οι πόρτες κατασκευάζονται από Kevlar ενισχυμένο με υαλονήματα, ενώ τα -επίσης από σύνθετα υλικά- παράθυρα είναι πλήρως ανασυρόμενα. Οι αεραγωγοί του καπό έχουν διαχωριστικά, ώστε να περιορίζουν την πιθανότητα δημιουργίας θραυσμάτων, ενώ το παρμπρίζ είναι αλεξίσφαιρο και οι τροχοί είναι run flat (μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για περιορισμένο αριθμό χιλιομέτρων, και αφού έχουν βληθεί). Τα «θωρακισμένα» αυτά οχήματα δεν είναι αλεξίσφαιρα, αλλά αντέχουν σε θραύσματα βλημάτων μικρών όπλων.
Το 1991, η AM General άρχισε δοκιμές από τις οποίες προέκυψε η βαριά έκδοση M1097, με ωφέλιμο φορτίο δύο τόνων, ενώ, το 1995, εμφανίστηκε η σειρά A2. Η νέα σειρά είχε το νέο κινητήρα Detroit Diesel 6.5L V8 των 170 ίππων και το ηλεκτρονικό αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων 4L80E 4 σχέσεων. Επίσης, διέθετε κεντρικό σύστημα ρύθμισης πίεσης ελαστικών. Το M1097A2 αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη της θωρακισμένης έκδοσης M1114.
Τα σχεδιαστικά προβλήματα
Ένα βασικό πρόβλημα του HMMWV είναι το πλάτος του (2,16 μ.), που το καθιστά δυσκίνητο σε δύσβατα μονοπάτια, ορεινές περιοχές και παραδοσιακούς οικισμούς με στενούς δρόμους.
Παράλληλα, η χαμηλή οροφή του αλλά και η μεγάλη απόσταση από το οδόστρωμα περιορίζει σημαντικά τον εσωτερικό χώρο της καμπίνας επιβατών, με αποτέλεσμα οι κινήσεις με πλήρη εξάρτυση να καθίστανται αδύνατες, ιδίως για τους επιβάτες των πίσω θέσεων. Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι ο κινητήρας, ο οποίος σε όλες τις εκδόσεις αποδίδει πολύ μικρή ιπποδύναμη για το μέγεθός του, μειώνοντας ταχύτητα και μεταφορική ικανότητα και αυξάνοντας την κατανάλωση καύσιμου υπέρμετρα, περιορίζοντας την εμβέλεια. Η υπερφόρτωση, σύνηθες φαινόμενο σε επιχειρήσεις, μειώνει σημαντικά τις επιδόσεις του, κάτι που έχει τεράστιες επιπτώσεις στο Ιράκ, όπου οι χρήστες κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να προσθέσουν κάποια προστασία στα οχήματά τους.
Ένα βασικό μείον είναι και το κόστος, το οποίο παραμένει πολύ υψηλό για ένα απλό τζιπ, υψηλότερο ακόμα και από τεθωρακισμένα οχήματα πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων. Στα υπέρ του οχήματος είναι οι πολύ καλές επιδόσεις εκτός δρόμου, οι οποίες, όμως, ισχύουν μόνο για τα αθωράκιστα μοντέλα, καθώς και η πολύ καλή πρόσφυση, λόγω της μεγάλης επιφάνειας που καλύπτει αλλά και του χαμηλού κέντρου βάρους.
Στο Ιράκ
Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισαν τα HMMWV φάνηκε κατά τα πρώτα στάδια της εισβολής του Ιράκ. Η τερατώδης κατανάλωση του κινητήρα και η σχετικά μικρή χωρητικότητα των ντεπόζιτων σήμαινε ότι τα HMMWV χρειάζονταν καύσιμα «κάθε τρεις και λίγο». Τα πραγματικά προβλήματα, όμως, για το Hummer άρχισαν με την επιβολή της Kατοχής και την αρχή της ένοπλης αντίστασης των Ιρακινών.
Οι αμερικανικές δυνάμεις σε περιπολίες έπεφταν -και συνεχίζουν να πέφτουν- θύματα αιφνιδιαστικών επιθέσεων με πυρά μικρών όπλων. Ως πρώτο μέτρο, τα ίδια τα πληρώματα άρχισαν να προσθέτουν χαλύβδινες πλάκες σε όσο περισσότερα τμήματα μπορούσαν. Τα ανομοιόμορφα και βαριά αυτά τμήματα, τα οποία προσθέτονταν κυρίως στο εμπρόσθιο τόξο του οχήματος, προκαλούσαν υπέρμετρη καταπόνηση της εμπρός ανάρτησης του συστήματος μετάδοσης κίνησης και του ίδιου του κινητήρα. Αποτέλεσμα ήταν τα οχήματα να υφίστανται αλλεπάλληλες ζημιές που καθήλωναν στους όρχους -κατά δηλώσεις αξιωματικών- περίπου το 30% των ΗMMWV ανά πάσα στιγμή.
Τελικά, με την αύξηση της παραγωγής «κιτ» πρόσθετης θωράκισης αλλά και με το θωρακισμένο μοντέλο Μ1114, οι Αμερικανοί προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την ανησυχητική αυτή κατάσταση.
Αυτήν τη στιγμή, ο αμερικανικός στρατός έχει περί τα 25.000 HMMWV στο Ιράκ. Μερικά από αυτά είναι θωρακισμένα από κατασκευής, αρκετές χιλιάδες έχουν προστατευτεί με τις διατιθέμενες συλλογές, ενώ πολλές χιλιάδες είναι ακόμα εφοδιασμένα με αυτοσχέδια μέτρα προστασίας και θωρακίσεις.
Το γεγονός ότι τα προβλήματα δε λύνονται με την προσθήκη επιπλέον θωράκισης είναι εμφανές. Για παράδειγμα, μόνο μέσα στο Φεβρουάριο του 2006 τουλάχιστον 24 μέλη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων έχασαν τη ζωή τους σε επιθέσεις εναντίον HMMWV. Παράλληλα, το αυξημένο βάρος επηρεάζει την ικανότητα του Μ1114 να ανέβει επικλινή επίπεδα. Η κίνηση περιορίζεται στο οδόστρωμα, γιατί σε μαλακό έδαφος το όχημα «βουλιάζει». Μάλιστα, η κίνηση σε βρεγμένο έδαφος καθίσταται απαγορευτική, καθώς το όχημα μπορεί άνετα να «βουλιάξει» μέχρι και τους άξονες. Επίσης, σε κακοτράχαλο έδαφος είναι πολύ πιθανό να καταπονηθεί ιδιαίτερα η ανάρτηση. Όπως χαρακτηριστικά λέει ένας από τους επικριτές του οχήματος: «Το Μ1114 μπορεί να πάει όπου πάει και ένα μέσο ΙΧ, μόνο που θα χαλάσει στο δρόμο».
Έχει, όμως, και άλλα προβλήματα: χρησιμοποιεί ακόμα περισσότερα καύσιμα απ’ ό,τι τα μη θωρακισμένα και, συνεπώς, έχει ακόμα μικρότερη επιχειρησιακή ακτίνα. Αλλά και ένα άλλο μειονέκτημα του αυξημένου βάρους είναι ο περιορισμός του ωφέλιμου φορτίου.
Σε τελική ανάλυση, η προσθήκη θωράκισης, προφανώς, δεν έχει λύσει τα προβλήματα, μιας και προφυλάσσει μόνο από συμβατικά πυρά ελαφρών όπλων, αλλά δεν παρέχει προστασία από τα φορητά αντιαρματικά RPG και τους αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Μέχρι στιγμής, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν απολέσει ολοσχερώς 300 HMMWV στο Ιράκ, με ανάλογο κόστος σε ζωές αλλά και τραυματισμούς.
Hummer σε ελληνική υπηρεσία
Ο Ελληνικός Στρατός έχει προχωρήσει έως σήμερα στην προμήθεια περίπου 380 οχημάτων τύπου HMMWV, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως ως φορείς αντιαρματικών και αντιαεροπορικών συστημάτων, ως ρυμουλκά ελαφρών πυροβόλων καθώς και ως φορείς ραντάρ κινούμενων στόχων και υπέρυθρων αισθητήρων. Παράλληλα, υπάρχει πρόθεση για απόκτηση και άλλων οχημάτων του τύπου, που είναι πιθανό να φθάσει έως και τον αριθμό των 5.000, για την εξυπηρέτηση αναγκών των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, στις οποίες ακολουθείται επακριβώς το αμερικανικό σενάριο μηχανοκίνησης των μονάδων. H κατάληξη, βέβαια, θα είναι το όχημα να προσπαθήσει να καλύψει κάθε απαίτηση, ειδικά στο πεδίο της μάχης, κάτι για το οποίο δεν έχει σχεδιαστεί. Aυτό, μάλιστα, που δε φαίνεται να έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την ελληνική στρατιωτική ηγεσία είναι τα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα Hummer στο Ιράκ, και ιδίως αυτά που σχετίζονται με το αυξημένο βάρος του οχήματος αλλά και τις διαστάσεις του, που επηρεάζουν σημαντικά την ευελιξία του. ¶λλωστε, τα HMMWV καλούνται να επιχειρήσουν σε περιβάλλον ορεινό αλλά και νησιωτικό, όπου τα ιδιάζοντα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και η πυκνή-άναρχη δόμηση των κατοικημένων περιοχών (στενοί δρόμοι και γεφύρια, απότομες στροφές, μαλακά και δύσβατα εδάφη) το καθιστούν μάλλον δύσχρηστο για τα ελληνικά δεδομένα.
Mια σειρά νέων ευρωπαϊκών οχημάτων, ειδικά σχεδιασμένων για μονάδες άμεσης επέμβασης, αλλά και ελαφρά τεθωρακισμένα είναι ένας συνδυασμός που υπόσχεται πολύ καλύτερα αποτελέσματα, κάτι που και ο αμερικανικός στρατός επανεξετάζει, υπό το πρίσμα των πρόσφατων παθημάτων και μαθημάτων στο Iράκ._ K. Kαρ.
Eκτεταμένο αφιέρωμα για το «Προβληματικό Hummer» του Θ. Tσιλιόπουλου έχει δημοσιευτεί στο «αδελφό» περιοδικό «ΠTHΣH & διάστημα» (τεύχος 247)