Ενότητα 6: Πράσινος πλανήτης
ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ (# 6)O Νίκος Μάργαρης αναπολεί μια... ζωή με τη ΔΕΗ γύρω από το περιβάλλον.
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΓΑΡΗΣ
ΠΙΣΩ στη δεκαετία του ’50, πρόλαβα στο Βόλο την «Ηλεκτρική Εταιρεία» λίγο πριν αγοραστεί, στο πλαίσιο της δημιουργίας της ενιαίας ΔΕΗ. Εκείνη την εποχή στο Πήλιο υπήρχαν ακόμη μερικοί νερόμυλοι, αυτοί για τους οποίους ακούμε σήμερα κάποιους να λένε «ρίχνει νερό στο μύλο της αντίδρασης». ¶ραγε, οι νεότεροι τι καταλαβαίνουν από αυτήν την έκφραση; Εκείνη την εποχή η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα ήταν μόλις 80 MW. Για όποιον διερωτάται πού έχει φτάσει σήμερα η παραγωγή της ΔΕΗ και, άρα, το μέγεθος της ανάπτυξης, ο ζητούμενος αριθμός είναι τα 13.000 MW.
Τη δεκαετία εκείνη, σύμφωνα με τα δεδομένα του ΚΑΠΕ, λειτουργούσαν στην Ελλάδα 17 Ιδιωτικά Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος περίπου 10 ΜW. Αυτά, βέβαια, μέχρι τη στιγμή που εξαγοράστηκαν από τη ΔΕΗ και κατόπιν... στολίστηκαν με λουκέτο, στο πλαίσιο της άποψης «όσο μεγαλύτερο, τόσο το καλύτερο». Φαίνεται ίσως περίεργο, αλλά η μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους ήταν η πρωτοπόρος, από πλευράς ίδρυσης και λειτουργίας Mικρών Yδροηλεκτρικών Έργων. Η Μονή Βατοπεδίου, μάλιστα, χρησιμοποίησε πρώτη στην Ελλάδα το ηλεκτρικό ρεύμα, πολύ πριν από τα βασιλικά ανάκτορα, που ηλεκτροφωτίστηκαν το 1889. Η Γενική Εταιρεία Εργοληψιών κατασκεύασε στα τέλη του προπερασμένου αιώνα στην Αθήνα, στην οδό Αριστείδου, την πρώτη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ τον ίδιο χρόνο απόκτησε ηλεκτρικό ρεύμα και η Θεσσαλονίκη, τότε τουρκική πόλη.
Πορεία στο χρόνο
Στο γυμνάσιο διδασκόμασταν το ενδεχόμενο και αναλύαμε τη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω υδροηλεκτρικών έργων, ενδεχόμενο και άποψη που ενισχύθηκε κατά τις επόμενες δεκαετίες, όταν και άρχισε να ακούγεται έντονα η δημιουργία των φραγμάτων της Λίμνης Πλαστήρα (τότε φράγμα Ταυρωπού), των Κρεμαστών στο Καρπενήσι και τόσων άλλων - φυσικά από τη ΔΕΗ.
Αρχές της δεκαετίας του ’70 και, ως επιμελητής του Εργαστηρίου Γενικής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πλέον, άρχισα πειραματισμούς για την επίδραση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στη λειτουργία της φωτοσύνθεσης κάποιων μεσογειακών φυτών όπως είναι το θυμάρι, η κουμαριά, η ασφάκα κ.ά. Την εποχή εκείνη τα δημοσιεύματα έκαναν λόγο για επέκταση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, εξαιτίας της αυξημένης έκλυσής του με την καύση των λεγόμενων «απολιθωμένων καυσίμων», του ορυκτού άνθρακα και του πετρελαίου.
Ως καθηγητής της Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (η εκλογή μου έγινε το 1978), προχώρησα μαζί με τους φοιτητές σε πρακτικές ασκήσεις στους χώρους επιφανειακής εξόρυξης λιγνίτη στην Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη. Μελετήσαμε τότε το πώς θα μπορούσαμε να ανακαλλιεργήσουμε ή έστω να ξαναπρασινίσουμε τις τεράστιες εκείνες εκτάσεις που θύμιζαν κρανίου τόπο. Συγχρόνως, είχαμε κάνει και μια δημοσίευση σε ένα προφητικό βιβλίο που κυκλοφόρησε στις αρχές του 1982 με τίτλο «Desertification in Europe» (Η Ερημοποίηση στην Ευρώπη), που εκδόθηκε στην Ολλανδία και στο οποίο ήμουν εκδότης μαζί με τον Roberto Fantechi. Στην εργασία μας με αντικείμενο τη ΔΕΗ μελετήσαμε την επίδραση των ρύπων της στη βιοποικιλότητα και τη βιομάζα των φυτών και, αναμενόμενα, εντοπίσαμε του κόσμου τα προβλήματα. Όλα αυτά σε μια εποχή όπου, όταν αναφέραμε τα παραπάνω στους υπευθύνους της επιχείρησης, κάνοντας λόγο είτε για τις δυνατότητες αποκατάστασης των εδαφών είτε για τα προβλήματα που δημιουργούνταν, αντιμετωπιζόμασταν περίπου... ως ψώνια.
Λίγο αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος, κ. Κουλουμπής, ο καλύτερος από όσους έχουν περάσει από το ΥΠΕΧΩΔΕ, μου πρότεινε να αναλάβω με την ομάδα μου τη μελέτη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα είχε η εκτροπή του Αχελώου, για την οποία όλες οι λεγόμενες «οικολογικές» οργανώσεις που τότε... σήκωναν κεφάλι είχαν την άποψη ότι θα καταστρέψει τα πάντα. Σημειωτέον ότι, από προσωπική πείρα, γνώριζα καλά πως η Λίμνη Πλαστήρα ήταν η πρώτη εκτροπή του Αχελώου, μιας και δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα φράγμα στον παραπόταμό του, τον Ταυρωπό. Ο λόγος ύπαρξής της; Το να γυρίζει τα νερά στη Θεσσαλία. Από το φράγμα αυτό παράγεται καθαρή ηλεκτρική ενέργεια (χωρίς εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα), ενώ υδρεύεται η Καρδίτσα και αρδεύεται ο κάμπος της Θεσσαλίας. Όσοι το έχουν επισκεφτεί -καθώς και τις γύρω περιοχές- θα γνωρίζουν ότι μιλάμε για μια μεγάλη οικονομική, οικολογική και κοινωνική επιτυχία. Ως εκ τούτου, η Ορνιθολογική Εταιρεία (μια από τις οργανώσεις που αντιδρούν στον Αχελώο) έκανε και γραμματόσημο το συγκεκριμένο φράγμα, ως μια από τις σπουδαιότερες περιοχές για την ορνιθοπανίδα. Σκεφτείτε τι συλλαλητήρια, διαμαρτυρίες και προσφυγές στη μεγάλη ακτιβιστική «οργάνωση», το... Συμβούλιο της Επικρατείας, θα είχαμε, αν σχεδιάζαμε να κάνουμε σήμερα -αντί για το 1960- αυτό το φράγμα. Ιδιαίτερα, όταν θα γινόταν ευρέως γνωστό ότι στον πυθμένα της λίμνης αναπαύεται το «αεροδρόμιο της αντίστασης». Aυτό, όμως, είναι μια άλλη συζήτηση...
¶νθρακες ο θησαυρός
Αναλαμβάνοντας τη μελέτη για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ, η πρώτη μου δουλειά ήταν να γυρίσω σε όλα τα φράγματα της ΔΕΗ στον Αχελώο και σε άλλα ποτάμια, για να διαπιστώσω προσωπικά το πώς είχαν εξελιχθεί, από τα Κρεμαστά και το Πουρνάρι μέχρι το Λάδωνα και το Στράτο. H αποκάλυψη ήταν ότι παντού είχαμε μετατροπή τους σε υγροβιότοπους, με παράλληλη παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας και αποθήκευση πολύτιμου νερού· και όλα αυτά με τους ακτιβιστές να συνεχίζουν το χαβά τους, αναφέροντας τα προβλήματα του περιβάλλοντος που δημιουργήθηκαν στο… Νείλο με το φράγμα του Ασουάν και με τη ΔΕΗ, βέβαια, στο ίδιο μοτίβο. Όταν τους έλεγα ότι το φράγμα του Στράτου θα μπορούσε να εξελιχθεί ως διεύρυνση του Αμβρακικού, μου απαντούσαν ότι αυτό δεν ήταν δική τους δουλειά! Όπως και να ’χει, οι συνεργάτες μου κι εγώ καθίσαμε και γράψαμε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις Eκδόσεις Καστανιώτη -τώρα είναι εξαντλημένο- με τίτλο «Οι Υγρότοποι της ΔΕΗ». Πρόσφατα, η ΔΕΗ ίσως ξύπνησε, μιας και μας πρότεινε το ενδεχόμενο επανέκδοσης. Ίδωμεν...
Από την άλλη, χάρη σε επαγγελματικές υποχρεώσεις, εκείνη την εποχή έκανα τακτικά ταξίδια στη Βουλγαρία, όπου διαπίστωσα ότι είχαν ακόμη καλλιέργειες με ξερικό καλαμπόκι, το οποίο προσπαθούσαν να αρδεύσουν μεταφέροντας νερό σε βαρέλια με κάτι πρωτόγονα κάρα. Αρθρογράφησα τότε, τόσο επιστημονικά όσο και «λαϊκά», για την πιθανότητα ο Αξιός, ο Στρυμόνας, ο Νέστος και ο Έβρος, όλα ποτάμια που πηγάζουν από τα Σκόπια και τη Βουλγαρία, να στερέψουν, αν οι βόρειοι γείτονές μας μάθουν να ποτίζουν έστω και με τη μισή ποσότητα νερού συγκριτικά με την αντίστοιχη που χρειάζονται για την άρδευση των χωραφιών τους οι Έλληνες αγρότες. Πρότεινα, επιπλέον, ενόψει και του φαινομένου του θερμοκηπίου, την αποθήκευση νερού το χειμώνα, ώστε να το έχουμε την εποχή της έλλειψης, μια άποψη για την οποία, όταν την ανέφερα σε μια εκδήλωση, ένας ευρωβουλευτής του Συνασπισμού που ήταν παρών κάγχαζε επιδεικτικότατα!
Η ΔΕΗ και οι... άλλοι
Εκείνη την εποχή η ΔΕΗ, στοχεύοντας κυρίως στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, έβαλε μπρος το πλάνο της δημιουργίας φραγμάτων στο Νέστο και προσωπικά ανέλαβα τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το πόσο με έβρισαν όλοι εκείνοι που θεωρούν ότι τίποτα δεν πρέπει να γίνεται στην Ελλάδα δεν περιγράφεται. Υπήρχε ένα «οικολογικό» περιοδικό -Φρουτοπία, αν θυμάμαι καλά, ήταν ο τίτλος του ή κάτι παρόμοιο- που από την αρχή μέχρι το τέλος με πέρναγε γενεές δεκατέσσερις. Ακόμα και σήμερα, που τα φράγματα έγιναν, ο Νέστος έφτιαξε, αποθηκεύουμε πολύτιμο νερό, παράγουμε καθαρή ηλεκτρική ενέργεια, αρδεύουμε την περιοχή και σταμάτησαν οι πλημμύρες -με νεκρούς-, στην Ξάνθη με βρίζουν για άλλους λόγους, που θα τους καταλάβουν έπειτα από είκοσι χρόνια. Το πόσο σοβαροί ήταν όλοι -οι λόγοι και τα φερέφωνά τους- φαίνεται και από το γεγονός ότι αναφέρονταν μονίμως στο «Δέλτα του Νέστου», όταν από το 1952 έχει γίνει «εγκιβωτισμός» του ποταμού και… δεν υπάρχει Δέλτα!
Αλλά ας δούμε και άλλα κατορθώματα της ΔΕΗ, και συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, που από 70.000 τόνους το 1952 έφτασε στα 62,5 εκατ. τόνους το 2006.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΙΓΝΙΤΗ (εκατ. τόνοι)
1952 0,07
1960 2,16
1970 7,64
1980 22,70
1990 49,91
2000 63,31
2006 62,50
Δε θα ξεχάσω πριν από μία, δύο δεκαετίες τη μανία -ιδιαίτερα από τους συνδικαλιστές και τα λεγόμενα κόμματα της Aνανεωτικής (τρομάρα τους!) Aριστεράς- διατήρησης του μονοπωλίου, που έφτανε στο σημείο άρνησης σε οποιονδήποτε ιδιώτη της δυνατότητας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, ακόμα κι αν αυτό επρόκειτο να επιτευχθεί από μια απλή ανεμογεννήτρια.
Και μιας και ο λόγος για ανεμογεννήτριες, ας δούμε και τον... εξωτικό χώρο των λεγόμενων «οικολόγων», οι οποίοι ήδη εδώ και μία δεκαετία αντιδρούν σε κάθε σκέψη δημιουργίας αιολικών πάρκων, με τελευταίες εξάρσεις εκείνες στη Σέριφο και στη Σκύρο, όπου, εν ονόματι της προστασίας του περιβάλλοντος, λέγονται τόσες βλακείες, που η διατυπωθείσα άποψη ότι οι ανεμογεννήτριες εμποδίζουν τα γίδια από το να... κατεβάζουν γάλα είναι η πιο σοβαρή. Και, φυσικά, η μεγάλη ακτιβιστική «οργάνωση» που έχει την ονομασία «Συμβούλιο της Επικρατείας» αυτά τα ακούει με ιδιαίτερη σοβαρότητα. Αν προσθέσουμε και την ελληνική γραφειοκρατία, που συμβάλλει τα μέγιστα ώστε τα δικαιολογητικά για την τοποθέτηση μιας ανεμογεννήτριας να ζυγίζουν 65 κιλά (!), αντιλαμβανόμαστε το πόσο γρήγορα θα προχωρήσει η συμμόρφωση της χώρας, σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα._ Ν. Μ.
Σημ.: Ο Νίκος Μάργαρης είναι καθηγητής στο τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επί σειρά ετών συνεργάτης των 4Τ.
TΣΙΤΑΤΟ:
«Ο καλύτερος, ίσως, ελληνικός υγροβιότοπος, η Κερκίνη, δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα φράγμα που έγινε από την πολυεθνική ΟΥΛΕΝ, την εταιρεία που ύδρευε την Αθήνα, στον ποταμό Στρυμόνα επί Ελευθέριου Βενιζέλου.»
Υδροηλεκτρικά εργοστάσια
Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια δουλεύουν εκμεταλλευόμενα την ενέργεια που έχει το νερό, όταν κινείται με ταχύτητα, όπως συμβαίνει σε έναν καταρράκτη. Μια τουρμπίνα μετατρέπει την κινητική ενέργεια του νερού σε μηχανική, ενώ, στη συνέχεια, μια γεννήτρια την κάνει ηλεκτρική.
Ένα φράγμα σε ένα ποτάμι ανεβάζει τη στάθμη του νερού, δημιουργώντας έτσι έναν τεχνητό καταρράκτη. Ταυτόχρονα, η ροή του νερού είναι πλέον ελεγχόμενη. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργείται έτσι είναι στην ουσία μια αποθήκη ενέργειας. Η δύναμη του νερού, καθώς πέφτει -ελεγχόμενα πάντα-, δίνει κίνηση σε μια φτερωτή, της οποίας η λειτουργία μοιάζει με αυτήν του ανεμόμυλου, μόνο που η κινητήρια δύναμη δεν είναι ο άνεμος, αλλά το νερό. Η φτερωτή, η τουρμπίνα δηλαδή, μετατρέπει την κινητική ενέργεια του κινούμενου νερού σε μηχανική. Ένας άξονας που συνδέει την τουρμπίνα με μια γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος την αναγκάζει να περιστρέφεται και να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα.
Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια ποικίλλουν σε μέγεθος, από πολύ μικρά με παραγωγή που επαρκεί για λίγα σπίτια μέχρι τεράστιες κατασκευές που μπορούν να δώσουν ρεύμα σε χιλιάδες νοικοκυριά. Παρόλο που τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια παράγουν ενέργεια χωρίς εκπομπή CO2, αποτελούν αντικείμενα μεγάλης διαμάχης -ιδίως τα μεγαλύτερα σε μέγεθος-, όσον αφορά τη διατάραξη ή μη των τοπικών οικοσυστημάτων.
Ανεμογεννήτριες...
Η αιολική ενέργεια είναι μια μορφή της ηλιακής ενέργειας. Οι άνεμοι προκαλούνται από τις ανωμαλίες της επιφάνειας της Γης, από την περιστροφή της και επειδή ο Ήλιος δε θερμαίνει εξίσου ολόκληρη την επιφάνειά της. Ο τρόπος που ρέει ο άνεμος επηρεάζεται από το ανάγλυφο μιας περιοχής, από την ύπαρξη υδάτινων μαζών και από τη βλάστηση. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε εδώ και αιώνες τον άνεμο για να κινήσουμε τα πλοία μας, να αλέσουμε το σιτάρι στους ανεμόμυλους, να πετάξουμε χαρταετούς και ανεμόπτερα αλλά -τα τελευταία χρόνια- και για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
Οι ανεμογεννήτριες χρησιμοποιούν το ρεύμα του αέρα για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ο άνεμος γυρίζει τα φτερά ενός έλικα, ο οποίος περιστρέφει έναν άξονα συνδεδεμένο με μια γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος.
Μια σύγχρονη ανεμογεννήτρια μπορεί να παράγει ετησίως περίπου 6 εκατ. κιλοβατώρες, οι οποίες, αν παράγονταν με συμβατικούς τρόπους, θα επιβάρυναν την ατμόσφαιρα με 6.000 τόνους CO2. Για να επιτευχθούν οι στόχοι σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ κατά 20,1% στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το 2010), θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί μέχρι το 2010 3.300 MW αιολικών συστημάτων σε όλη την Ελλάδα (μέχρι σήμερα είναι εγκατεστημένα 750 MW). Τα 125.000 στρ. που απαιτούνται για όλα αυτά αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 0,1% της έκτασης της Ελλάδας, δηλαδή μόλις το 1/10 της έκτασης καταλαμβάνει σήμερα το Λιγνιτικό Kέντρο της δυτικής Μακεδονίας.
Φωτοβολταϊκά συστήματα
Απ’ όλη την ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ήλιος η Γη δέχεται ένα πάρα πολύ μικρό μέρος. Τα φωτοβολταϊκά εκμεταλλεύονται αυτήν την πρακτικά ανεξάντλητη ενέργεια, για να μας δώσουν «καθαρό» ηλεκτρικό ρεύμα. Μια μικρή φωτοβολταϊκή μονάδα αρκεί για να λειτουργήσει ένας μικρός υπολογιστής αριθμητικών πράξεων, περισσότερες μαζί κάνουν τον ηλιακό θερμοσίφωνα να μας δίνει ζεστό νερό, ενώ ακόμα πιο πολλές δίνουν ανεξάντλητη ενέργεια σε δορυφόρους.
Το φωτοβολταϊκό είναι μια διάταξη που επιτρέπει τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Όπως είναι γνωστό, το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ροή ηλεκτρονίων. Τα ηλεκτρόνια είναι συστατικά του ατόμου. Υπάρχουν ημιαγώγιμα υλικά των οποίων τα ηλεκτρόνια, όταν δεχτούν το ηλιακό φως (την ηλιακή ενέργεια), κινούνται και αποσπώνται από το υλικό. Με την κίνησή τους αυτή παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Οι ημιαγωγοί φτιάχνονται από πυρίτιο, ένα υλικό που αφθονεί στην επιφάνεια του πλανήτη και στο οποίο γίνονται προσμίξεις αρσενικού και βορίου.
Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Eυρωπαϊκών Eταιρειών Φωτοβολταϊκών, τα νεότερα συστήματα είναι τόσο αποδοτικά, ώστε σε μια χώρα με μεγάλο ποσοστό ηλιοφάνειας (Ελλάδα, Ισπανία) η ενέργεια που καταναλώνεται για την κατασκευή τους αποσβένεται μέσα 1,5 χρόνο! Δεδομένης της διάρκειας ζωής των 20-30 ετών, κάθε πάνελ έκτασης 10 τ.μ. μπορεί να αποτρέψει την έκλυση έως και 40 τόνων CO2.
Υπάρχουν δύο τρόποι χρησιμοποίησης των φωτοβολταϊκών, είτε ανεξάρτητα είτε σε συνεργασία με το δίκτυο της ΔΕΗ. Στο αυτόνομο σύστημα, η παραγόμενη ενέργεια αποθηκεύεται σε μπαταρίες και χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις ανάγκες κάλυψης του κτιρίου. Στο διασυνδεδεμένο σύστημα, όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας υπερκαλύπτει τις ανάγκες (π.χ. τις ηλιόλουστες μέρες), το πλεόνασμα τροφοδοτείται στο δίκτυο της ΔΕΗ, ενώ καταναλώνεται ρεύμα από το δίκτυο, όταν η παραγόμενη ενέργεια δεν επαρκεί (νύκτα, συννεφιά κτλ.).
Το Πρωτόκολλο του Κιότο
Το Πρωτόκολλο του Κιότο είναι το μόνο διεθνές νομοθετικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Φεβρουαρίου 2005, ενώ ο στόχος που θέτει είναι η μείωση της εκπομπής των αερίων θερμοκηπίου στα ανεπτυγμένα κράτη κατά 5,2% μεταξύ 2008 και 2012, σε σχέση με τις τιμές εκπομπών του 1990. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε ότι το 2010 θα έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 8%, όμως στον καταμερισμό των ευθυνών ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα πέτυχε να της επιτραπεί μια αύξηση των εκπομπών κατά 25%, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Ωστόσο, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, μέχρι το 2000 οι εκπομπές της χώρας μας είχαν ήδη αυξηθεί κατά 23,4%, ενώ μέχρι το 2010 η αύξηση θα φθάσει το 35,8%, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα!
HINTS & TIPS
10 εντολές...
Η συμβολή όλων μας είναι απαραίτητη για τη μείωση της εκπομπής του διοξειδίου του άνθρακα και των υπόλοιπων αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να γίνουμε ακτιβιστές, μοναχοί ή περιβαλλοντικοί μουτζαχεντίν, για να σώσουμε τον πλανήτη. Ζούμε σε μια καταναλωτική κοινωνία και μέσα απ’ αυτήν πρέπει να δράσουμε, όχι απαραίτητα υποβαθμίζοντας αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «ποιότητα ζωής», αλλά πράττοντας ως σκεπτόμενοι και υπεύθυνοι κάτοικοι του πλανήτη.
Κάθε φορά που ανάβουμε τα φώτα ή το θερμοσίφωνα, που θέτουμε μια ηλεκτρική συσκευή σε λειτουργία, μολύνουμε το περιβάλλον! Η ενέργεια που χρειαζόμαστε για τις καθημερινές μας ανάγκες παράγεται στην πλειονότητά της με... εχθρικούς προς το περιβάλλον τρόπους. Στη χώρα μας, συγκεκριμένα, σχεδόν αποκλειστικά με την καύση λιγνίτη! Για την εκπομπή CO2 στην ατμόσφαιρα δε φτάνει να ρίχνουμε το φταίξιμο στην απαρχαιωμένη νοοτροπία της ΔΕΗ, αλλά πρέπει και να περιορίσουμε τη σπατάλη ενέργειας για την οποία εμείς οι ίδιοι ευθυνόμαστε.
• Αντικατάσταση των συμβατικών λαμπτήρων πυρακτώσεως με λαμπτήρες φθορισμού χαμηλής κατανάλωσης. Καταναλώνουν 4-5 φορές λιγότερη ενέργεια και διαρκούν 8-15 φορές περισσότερο.
• Ρύθμιση του θερμοστάτη θέρμανσης και ψύξης κατά 2 βαθμούς χαμηλότερα το χειμώνα και κατά 2 βαθμούς υψηλότερα το καλοκαίρι. Με αυτήν την απλή κίνηση, μπορούμε να εξοικονομούμε μέχρι και 1.000 κιλά εκπομπών CO2 ετησίως.
• Μόνωση του θερμοσίφωνα. Τυλίγοντας το θερμοσίφωνα με μονωτικό υλικό, μπορούμε, πέραν του οικονομικού οφέλους, να αποτρέψουμε την εκπομπή 500 κιλών CO2. Ακόμα καλύτερα, μπορούμε να εγκαταστήσουμε έναν ηλιακό θερμοσίφωνα! Οι ήδη εγκατεστημένοι ηλιακοί θερμοσίφωνες στη χώρα μας εξοικονομούν 1,1 δισ. κιλοβατώρες το χρόνο, όση ενέργεια παράγει δηλαδή ένας συμβατικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής ισχύος 200 ΜW.
• Απενεργοποίηση των ηλεκτρικών συσκευών που δε χρησιμοποιούμε. Η τηλεόραση, το στερεοφωνικό, το DVD, ο υπολογιστής ή ο εκτυπωτής καταναλώνουν ρεύμα ακόμα και όταν βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής (stand-by), και μάλιστα σε ποσοστό που φτάνει το 1,5% της παραγόμενης ενέργειας στη χώρα μας, εκτοξεύοντας 600.000 τόνους CO2 στην ατμόσφαιρα. Για να βρίσκεται η TV σε κατάσταση αναμονής, πληρώνουμε 16 ευρώ το χρόνο και εκλύουμε 212 κιλά CO2!
• 1.200 κιλά CO2 το χρόνο μπορούν να μην εκλυθούν ποτέ στην ατμόσφαιρα, αν ανακυκλώσουμε χαρτί, πλαστικό και αλουμίνιο. Η ποσότητα των απορριμμάτων μας εύκολα μπορεί να μειωθεί στο μισό, ενώ η ενέργεια που θα εξοικονομηθεί με την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και χαρτιού αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνει η πόλη της Αθήνας σε 4 μήνες. Ακόμα καλύτερα, μπορούμε να επιλέγουμε προϊόντα με μικρή και φιλική προς το περιβάλλον συσκευασία. Ας πιέσουμε το δήμο μας να ξεκινήσει προγράμματα ανακύκλωσης!
• Ένας φορητός υπολογιστής καταναλώνει έως και 5 φορές λιγότερο ρεύμα, σε σχέση με ένα σταθερό. Σβήνουμε πάντα τον Η/Υ, όταν δεν το χρησιμοποιούμε. Ένας συνεχώς ανοικτός υπολογιστής καταβροχθίζει 1.000 kW ετησίως, σχεδόν όσα ένα ενεργειακά αποδοτικό σπιτικό!
• Αγορά μόνο ηλεκτρικών συσκευών της ανώτερης ενεργειακής τάξης (Α++ και Α+). Εξοικονομούνται τουλάχιστον 500 κιλοβατώρες και 550 κιλά CO2 το χρόνο ανά συσκευή. Το ψυγείο που θα επιλέξουμε πρέπει να λειτουργεί με φιλικό προς το περιβάλλον ψυκτικό (R600a), και όχι με υδροφθοράνθρακες (R134a), που είναι από τα πιο ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου. Περιέργως, μάλιστα, ο βαθμός απόδοσης του ψυγείου δεν έχει σχέση με το μέγεθός του.
• Σβήσιμο κινητήρα του αυτοκινήτου καθ’ όλη τη διάρκεια αναμονής στα φανάρια ή στην έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση. Η μείωση στην κατανάλωση και την εκπομπή ρύπων μπορεί να φτάσει μέχρι και το 15%!
• Τακτικός έλεγχος της πίεσης των ελαστικών μας. H λανθασμένη πίεση μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση του αυτοκινήτου μας μέχρι και 3%.
• Δεντροφύτευση. Κάθε δέντρο απορροφά 1 ολόκληρο τόνο διοξειδίου του άνθρακα στη διάρκεια ζωής του.