Κοσμάς Βίδος

Πρωί (αλλά πολύ πρωί!) στη θάλασσα

Νόμιζα ότι όσο πιο πρωί σηκωνόμουν, τόσο πιο εύκολα θα τους έπιανα στον ύπνο. Έβαλα, λοιπόν, ξυπνητήρι για τις επτάμισι, ώστε, έως τις οκτώ και μισή να βρίσκομαι στη θάλασσα. «Ξυπνητήρι για να πάμε για μπάνιο; Πιο πολύ σε βασανιστήριο παρά σε απόλαυση μου κάνει» είπες. «Η θάλασσα το πρωί είναι πιο ζεστή κι ευχάριστη» αντέτεινα - χωρίς να είμαι σίγουρος γι’ αυτό που έλεγα. Ήθελα, όμως, πάση θυσία, να κάνω επιτέλους τη βουτιά μου ήσυχος, χωρίς την αφόρητη πολυκοσμία που έχει γίνει καθεστώς στις γύρω από την Αθήνα παραλίες. Χωρίς τις παρέες με τα κασετόφωνα, χωρίς τις υστερικές μαμάδες με τα υστερικά παιδάκια τους, χωρίς τους μαντράχαλους με τις ρακέτες... Χωρίς ένα σωρό πράγματα που στο σύνολό τους μπορούν να μετατρέψουν μια συμπαθέστατη, κατά τα άλλα, παραλία στον προθάλαμο της Κόλασης. Είχα επιχειρήσει πολλά αποτυχημένα μπάνια τους προηγούμενους μήνες.

Αυτήν τη φορά ήμουν αποφασισμένος να πετύχω. «Εγώ πάω πρωί πρωί» μου είχε πει ο κυρ-Αντώνης, ένας γείτονας (λάτρης της θάλασσας κι εξαιρετικός κολυμβητής), «που δεν είναι κανένας, και δεν μπορώ να σου περιγράψω την απόλαυση!» Αυτό ήθελα: το... κανένας και το απόλαυση. Ξύπνησα, λοιπόν, πράγματι στις επτάμισι. Μαζί και η άμοιρη η συντροφιά μου, ψιθυρίζοντας -τόσο δυνατά όσο χρειαζόταν για να ακούσω την κάθε λέξη- «τι αμαρτίες πληρώνω με αυτόν τον τρελό που έχω μπλέξει!». «Θα δεις», υποσχέθηκα, «ότι αυτήν τη φορά θα κάνουμε το μπάνιο της ζωής μας». Και γεμάτος προσδοκίες άρχισα να κατεβάζω τον ένα καφέ μετά τον άλλο, μήπως και ξυπνούσα, γιατί, όσο κι αν έκανα τον άνετο, ένα «γαμώτο» για το πρωινό ξύπνημα το έκρυβα κι εγώ μέσα μου.

Ύστερα από τρεις καφέδες κι ενώ η ώρα είχε φτάσει οκτώ και τέταρτο, ήμασταν έτοιμοι για αναχώρηση. Στη γειτονιά, άκρα του τάφου σιωπή. Μόνο το ζευγάρι των συνταξιούχων στο από κάτω σπίτι καθόταν στη βεράντα του. Ήταν τέτοια η ησυχία, που νιώθαμε τύψεις βάζοντας μπροστά το αυτοκίνητο, ότι θα τους ξυπνούσαμε όλους… Όπως κι αν είχε, με τύψεις ή χωρίς, το σχέδιό μου το εκτέλεσα χωρίς την παραμικρή παρέκκλιση. Οκτώμισι ακριβώς κλείδωνα το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ πάνω από την παραλία. Πρώτο σοκ: ενώ περίμενα ότι θα ήμασταν μόνοι, μετά βίας βρήκα μία θέση. «Θα έχουν παρκάρει τα αυτοκίνητά τους οι περίοικοι» σκέφτηκα, ελπίζοντας με όλη τη δύναμη της ψυχής μου αυτή να ήταν η μία και μοναδική αλήθεια. Το δεύτερο σοκ το έπαθα όταν δεν είχα καλά καλά προλάβει να απομακρυνθώ δέκα μέτρα από το αυτοκίνητο και κατέφτασαν τρία αυτοκίνητα, το ένα μετά το άλλο. «Ας μπω εγώ πρώτος στη θάλασσα κι ας έρθουν και μερικοί άλλοι μετά», σκέφτηκα, αναγνωρίζοντας ότι θα ήμουν παράλογος, αν απαιτούσα όλη την παραλία για την αφεντιά μου, ιδιωτική… Τότε κι ενώ είχα φτάσει στην κορυφή του μικρού λόφου στα πόδια του οποίου απλώνεται η πολυπόθητη αμμουδιά, έπαθα το τρίτο (και φαρμακερό) σοκ: μιλιούνια κόσμου μέσα κι έξω από το νερό! «Τι ώρα ήρθαν όλοι αυτοί;», ρώτησες έκπληκτη. «Αυτό θα σε ρωτούσα κι εγώ!», απάντησα, προσπαθώντας να εξηγήσω το… μεταφυσικό φαινόμενο. «Δεν κοιμούνται; Βράδυ-πρωί τα περνάνε στην παραλία;», συνέχισες να αναρωτιέσαι, ενώ πλησιάζαμε στη θάλασσα. Εννέα παρά και το σκηνικό ήταν ίδιο με το μεσημεριανό. Εντάξει, μπορεί στην παραλία να μην είχαν φτάσει ακόμη οι χιλιάδες που συναντούσαμε κάθε μεσημέρι, και πάλι, όμως, ο κόσμος ήταν ανεξήγητα πολύς! Και, όταν μιλώ για κόσμο, εννοώ και τα παιδάκια με τις τσιρίδες «μαμάαα, η ¶ννα μού πετάει άμμο!» και τις μαμάδες με τα παρεό και τις τσιγαρούκλες που προσπαθούν να επιβάλουν την τάξη ουρλιάζοντας «¶ννα, μη ρίχνεις άμμο στην αδελφή σου, γιατί θα σε βγάλω έξω!». Εννοώ και τους μαντραχαλάδες (τέσσερις ήταν) με τις ρακέτες. Και την απαραίτητη παρέα με το μαγνητόφωνο. Ξέρετε τι είναι να ακούς πρωινιάτικα, στη διαπασών, το (πού το θυμήθηκαν;) «να ΄χαν οι καρδιές αμπάρες»; Το άκουσα όλο. Γιατί ακριβώς δίπλα στο μαγνητόφωνο βρέθηκε το μοναδικό ελεύθερο τετραγωνικό μέτρο άμμου όπου μπορούσα να απλώσω κι εγώ την πετσέτα μου. Που δεν την άφησα για πολύ απλωμένη… Πέντε λεπτά μετά -κι ενώ η ¶ννα και η αδελφή της, κυνηγώντας η μια την άλλη, έπεσαν πάνω μου και σε σακάτεψαν- τα μαζέψαμε κι επιστρέψαμε στο σπίτι.

Εσύ έπεσες πάλι για ύπνο, αφού πρώτα με αγριοκοίταξες και με αποκάλεσες «βασανιστή!». Εγώ απόμεινα καθισμένος στη βεράντα, κοιτάζοντας τον κηπάκο μας και προσπαθώντας να τον φανταστώ με μια πισίνα. Ίσως αυτή να ήταν η λύση... Εκείνη τη στιγμή, βγήκε στο διπλανό μπαλκόνι ο κύριος Αντώνης, φρέσκος φρέσκος με την αθλητική εφημερίδα του ανά χείρας. «Γυρίσατε κιόλας από το μπάνιο σας;» τον ρώτησα. «Τώωωρα!». «Συγγνώμη, τι ώρα πηγαίνετε στη θάλασσα;» «Είμαι εκεί στις επτά, ώστε να κολυμπήσω έως τις επτάμισι, γιατί μετά πλακώνει ο κόσμος!» «Επτά;» «Επτά! Κι έχω και κάτι φίλους που έχουν ήδη μπει από τις επτά παρά τέταρτο». Τελικά, θα τις κόψω τις τριανταφυλλιές. Θα την φτιάξω την πισίνα (κι ας με κοροϊδεύουν όσοι γνωρίζουν την απέχθειά μου για τα φθόρια και τα... πισινόνερα). Είναι ο μοναδικός τρόπος να κάνω μπάνιο σαν άνθρωπος. «Εκτός αν σηκωθούμε στις έξι...», άρχισα να σου λέω. Εσύ, όμως, δε με άκουγες. Έτρεχες ήδη μακριά από τον τρελό...

Λόγια σοφά...
... περί εκπαιδεύσεως

Μαρκ Τουέιν, λογοτέχνης: «Δεν επέτρεψα ποτέ στο σχολείο να αναμιχθεί στην εκπαίδευσή μου».

Αριστοτέλης, φιλόσοφος: «Οι ρίζες της εκπαίδευσης είναι πικρές, αλλά ο καρπός της γλυκός».

Μπέρτραντ Ράσελ, φιλόσοφος και μαθηματικός: «Οι άνθρωποι γεννιούνται αμαθείς και όχι ανόητοι. Γίνονται ανόητοι μέσω της εκπαίδευσης».

Μαρκ Τουέιν (πάλι): «Στην αρχή ο Θεός έπλασε τους ηλίθιους. Αυτό το έκανε για εξάσκηση. Ακολούθως, έφτιαξε τα σχολικά συμβούλια».

Γούντι ¶λεν, ηθοποιός και σκηνοθέτης: «Με πέταξαν έξω απ' το πανεπιστήμιο, επειδή αντέγραφα! Στις εξετάσεις Μεταφυσικής κοιτούσα την ψυχή του διπλανού μου».

Ντέρεκ Μποκ, εκπαιδευτικός: «Αν νομίζεις ότι η εκπαίδευση είναι ακριβή, δοκίμασε την άγνοια».

Όσκαρ Ουάιλντ, συγγραφέας: «Η εκπαίδευση είναι θαυμάσιο πράγμα. Αλλά είναι καλό να θυμόμαστε πού και πού ότι τίποτε απ΄ όσα αξίζει να γνωρίζουμε δεν μπορεί να διδαχτεί».

Στρατής Μυριβήλης, πεζογράφος: «Η αντιγραφή στις εξετάσεις είναι τις πιο πολλές φορές η νόμιμη άμυνα που αντιτάσσει ο εγκέφαλος του παιδιού ενάντια σε ένα στραβό και απάνθρωπο εκπαιδευτικό σύστημα».

Ελλάς-Αμέρικα: ο κοινός μας κόσμος σε αριθμούς
Αντιγράφω από τη θαυμάσια έκδοση για τις τέχνες (και τη ζωή) «(δε)κατά», συγκεκριμένα από τη στήλη «δεκατοδείκτης», όπου παρατίθενται εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Αριθμοί που λένε πολλά...

Παχύσαρκοι Aμερικανοί: 1 στους 3
Παχύσαρκοι Έλληνες: 1 στους 3
Κόστος για γυναικείο μανικιούρ στο Κολωνάκι: 22 ευρώ
Κόστος για γυναικείο μανικιούρ σε αντίστοιχη περιοχή του Σαν Φρανσίσκο: 6 ευρώ
Τιμή ενός καπουτσίνο σε καφέ βιβλιοπωλείου στη Σταδίου: 4 ευρώ
Τιμή ενός καπουτσίνο σε καφέ βιβλιοπωλείου της 5ης Λεωφόρου, στο Μανχάταν: 2 ευρώ
Τιμή μισού λίτρου γάλατος σε ΕΒΓΑ της Αθήνας: 90 λεπτά
Τιμή ενός λίτρου γάλακτος σε αντίστοιχη ΕΒΓΑ της Νέας Υόρκης: 80 λεπτά

Κερδίσατε! (Μια τρύπα στο νερό)
«Ο κύριος Σεπρήξαμε;» «Όπως το είπατε». «Σας τηλεφωνώ από την εταιρεία “Παράδεισος”. Κληρωθήκατε στο μεγάλο διαγωνισμό μας και κερδίσατε ένα ταξίδι δέκα ημερών για δύο άτομα στο Μπαλί». Την ίδια όμως στιγμή, χάσατε τον ύπνο σας, αφού το τηλέφωνο έγινε περί την τετάρτη μεσημβρινή, ώρα της απαραίτητης (και γλυκύτατης) σιέστας. Μπαλί όμως είναι αυτό! Και τι τύχη να κληρωθείτε εσείς και μόνο εσείς από τους χιλιάδες που υπάρχουν στο πελατολόγιο του «Παραδείσου» - κι ας μην έχετε ψωνίσει πότε από την εν λόγω εταιρεία… Μιλάμε για θαύμα πραγματικό! Περισσότερα, όμως, από τον εκπρόσωπο της εταιρείας, ο οποίος την επομένη, πρωί πρωί, θα βρίσκεται σπίτι σας για να σας παραδώσει τα εισιτήρια. Όπως κι έρχεται. Για να σας ενημερώσει ότι «φυσικά και κερδίσατε!», αλλά, για να πάρετε τα εισιτήρια, πρέπει «να γραφτείτε στο πρόγραμμα αγορών της εταιρείας μας». Το οποίο τι σημαίνει; «Ότι έχετε την υποχρέωση να αγοράσετε μέσα σε ένα χρόνο...» Εσείς, όμως, δε θέλετε να αγοράσετε τίποτα. «Τότε δεν μπορείτε να επωφεληθείτε της μεγάλης προσφοράς της εταιρείας μας για τις δωρεάν διακοπές στο Μπαλί». Μα, η εταιρεία σας δεν είναι εκείνη που μου τηλεφώνησε και μου ανακοίνωσε ότι κέρδισα; «Ναι, αλλά υπάρχουν και κάποιοι όροι για να κερδίσετε». Αφού κέρδισα ήδη, πώς υπάρχουν όροι; Κι έτσι, ενώ εσείς δεν μπορείτε να καταλάβετε (κι ούτε πρόκειται) τι εννοεί ο... ποιητής, οι επιτήδειοι προσπαθούν ξανά και ξανά να σας πιάσουν κορόιδα, στήνοντας ένα τεράστιο δίκτυο παραεμπορίου, το οποίο... κανένας δεν μπορεί να το ελέγξει; Μα κανένας;

Ένας οδοστρωτήρας ονόματι Χάρι Πότερ
Είναι τρελοί αυτοί οι Εγγλέζοι! Έχουν, όμως, ώρες ώρες μια τρέλα απολαυστική. Όπως η «τρέλα» του Ντέιβιντ Λάσμαν, διευθυντή του Φεστιβάλ Τζέιν Όστεν, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο Μπαθ, στη μνήμη της κορυφαίας λογοτέχνιδας. Ο κ. Λάσμαν, λοιπόν, έστειλε αποσπάσματα αλλά και περιλήψεις λαοφιλών έργων της Όστεν σε δεκαοκτώ μεγάλους εκδοτικούς οίκους, παρουσιάζοντάς τα ως δείγματα της δουλειάς μιας νέας (ανύπαρκτης) συγγραφέως ονόματι ¶λισον Λέιντι. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η άμοιρη κυρία... Λέιντι έλαβε δεκαοκτώ απορριπτικές επιστολές. Το καλύτερο; Μόνο μία από εκείνες την κατηγορούσε για λογοκλοπή, σημειώνοντας ότι αυτά που έγραφε τα είχε γράψει αιώνες πριν η Όστεν. Όλες οι άλλες επιστολές έδειχναν ότι οι... ειδικοί -εκείνοι οι πολυδιαβασμένοι άνθρωποι που επιλέγουν τι θα πρέπει να εκδοθεί και τι όχι- απλώς δε γνώριζαν το έργο μιας από τις σπουδαιότερες συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αλλά και να το ψιλογνώριζαν, μάλλον δεν το εκτιμούσαν καθόλου, αφού τα σχόλιά τους ήταν απογοητευτικά. «Παρ’ ότι διαβάσαμε τη δουλειά σας με ενδιαφέρον, δεν ταιριάζει με τον κατάλογό μας», απάντησε, μεταξύ άλλων, και ο οίκος που εκδίδει τον «Χάρι Πότερ»! Να σχολιάσεις τι; Πλανήτης Γη, 2007: η κυρία Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ, «μαμά» του Χάρι Πότερ, με το τελευταίο (όπως είπε) βιβλίο με τις περιπέτειες του μικρού μάγου κάνει νέα εκδοτικά ρεκόρ. «Εξαφανίζοντας» την ίδια στιγμή λογοτεχνικά μεγέθη δυσθεώρητα. Αν κάποτε η Όστεν έγραφε ιστορία με το «Περηφάνια και Προκατάληψη», σήμερα την ιστορία τη γράφουν η άγνοια και η προκατάληψη...

Αμνήμονες...
Τριάντα χρόνια μετά το θάνατο της Μαρίας Κάλλας συμπληρώνονται εφέτος. Στρογγυλή επέτειος. Κι ακόμη η Αθήνα δεν έχει καταφέρει να δώσει το όνομα της υψιφώνου σε έναν κεντρικό δρόμο, μια κεντρική πλατεία… Ως ελάχιστο φόρο τιμής προς τη γυναίκα -τη μοναδική, την ανεπανάληπτη- που ταξίδεψε τον ελληνικό πολιτισμό σε όλον τον κόσμο. Κατά τα άλλα, διεκδικούμε απεγνωσμένα την ελληνικότητα της Κάλλας και γινόμαστε έξαλλοι, όταν ακόμη και πολύ σοβαρά διεθνή λεξικά μουσικής την αναφέρουν ως «Αμερικανίδα υψίφωνο». «Είναι δικιά μας», επιμένουμε, δείχνοντας τα δόντια μας. Δείχνοντας, όμως, την ίδια στιγμή με τις πράξεις μας (με όλα αυτά που θα έπρεπε να έχουμε κάνει για να την τιμήσουμε, αλλά δεν τα κάναμε ποτέ) και πόσο αγνώμονες (και ανιστόρητοι;) παραμένουμε...