Στη Route 66 με Honda Insight
Η «μητέρα των δρόμων» εκτείνεται σε απόσταση 2.448 μιλίων από το Σικάγο έως τη Σάντα Μόνικα και είναι έτοιμη να ανοίξει τη στοργική αγκαλιά της σε όλους τους ταξιδιώτες του αμερικανικού ονείρου. Και, επειδή μάνα είναι μόνο μία, σαλτάρουμε ένα φθινοπωρινό σούρουπο στο γαλάζιο Honda Insight μας και διασχίζουμε την ιστορικότερη διαδρομή του πλανήτη με ένα από τα σημαντικότερα αυτοκίνητα της γενιάς μας...ΣΕ κάποια στροφή του δρόμου ή στον προθάλαμο ενός εστιατορίου μπορεί, κατά τον Αλμπέρ Καμί, να γεννηθεί ένα μεγάλο έργο, μια μεγάλη ιδέα. Προς το παρόν, το μοναδικό που θα μπορούσε να μας συμβεί στον προθάλαμο του ντάινερ με τις αστραφτερές νέον επιγραφές είναι να πεθάνουμε της πείνας έπειτα από 400 χλμ. νηστείας, οδήγησης και φωτογράφισης, ως οσιομάρτυρες του ειδικού Τύπου. Η ιδέα που μου έρχεται είναι να χαμογελάσω ευγενικά στην Μπέτι -τη ζόρικη Αφροαμερικάνα σερβιτόρα, που τον παλιό καιρό όλα τα παλικάρια του Ιλινόι σφάζονταν στην ποδιά της για το ποιος θα έχει την τιμή να τη συνοδέψει στο drive-in-, και πραγματικά αποδεικνύεται μεγάλη, γιατί παραδόξως... πιάνει. Αφού απαντάμε με κάτι τυπικό, όπως «fine, thank you», στην κλασική αμερικανική ερώτηση «how do you feel today», ακολουθούμε την Μπέτι μέσα στη μεγάλη αίθουσα, ανάμεσα στα βαριά, ξύλινα τραπέζια, πλάι στην απαστράπτουσα νικελένια μπάρα, για να καθίσουμε, καθ’ υπόδειξίν της, στο φθαρμένο κόκκινο δέρμα των αναπαυτικών καναπέδων. Παραγγέλνουμε αυτό το μαύρο πετιμέζι που σ’ αυτά τα μέρη λένε «κόφι» και βουτάμε τους καταλόγους από τα χέρια της σερβιτόρας.
- Και από πού μας έρχεστε, αγόρια;
- Από την Αθήνα, Ελλάδα, την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
- Μακρύς δρόμος από το σπίτι. Αφήστε με να μαντέψω: Είστε εδώ για τη... ΔΙΑΔΡΟΜΗ.
Ναι, είμαστε εδώ για τη ΔΙΑΔΡΟΜΗ. Αυτήν που τη δεκαετία του ’30, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και του dustbowl, φυγάδευσε τους χτυπημένους από τη μοίρα ανθρώπους σε μια καλύτερη ζωή στη δυτική ακτή, την ίδια που μεταπολεμικά έγινε το μεγάλο σύμβολο της ελευθερίας ενός αυτοκινούμενου κόσμου και που στις μέρες μας αποτελεί ένα ζωντανό, υπαίθριο μουσείο, μια μηχανή έτοιμη να σε ταξιδέψει όχι μόνο σε χώρο, αλλά και σε χρόνο. Ε, δεν υπάρχουν και πολλές διαδρομές με τέτοια ιστορία και ιστορικότητα. Ο Σάιρους ¶βερι την εμπνεύστηκε ως σύζευξη Ανατολής-Δύσης, που το 1926 έγινε πραγματικότητα, ενώνοντας ήδη υπάρχοντες δρόμους σε μία και μοναδική αρτηρία. Ο Τζον Στάινμπεκ στα Σταφύλια της Οργής τη βάπτισε «μητέρα-δρόμο», δρόμο της φυγής. Όταν οι πινακίδες μπήκαν στη θέση τους, ο νέος highway καταχωρήθηκε, ως συνήθως στις ΗΠΑ, απλώς με ένα νούμερο: «66».
Get your kicks on Route 66
Τρώμε, αφήνουμε το απαραίτητο tip και επιβιβαζόμαστε στο γαλάζιο Insight μας. Οι πρόσφυγες δεν ταξίδεψαν με Nash και Studebaker, οι μπίτνικ σε καμία περίπτωση με Corvette, οι Harley εξακολουθούν να είναι too much για τα γούστα μας και, εν πάση περιπτώσει, τους είδαμε και τους χαρλεάδες: Ντυμένοι σαν νά ’ρθαν πρόωρα οι απόκριες, ανέμελοι κι ωραίοι, όπως πάντα, και ακολουθούμενοι από -αυτό που συνήθως δε δείχνει το πλάνο- φορτηγάκι με τις αποσκευές τους και τρέιλερ με εφεδρικές μοτοσικλέτες! Τέτοια μηχανόβια είναι και η γιαγιά μου...
Δε θα μπορούσαμε, λοιπόν, να ταξιδέψουμε αυτήν τη συγκεκριμένη διαδρομή με ένα τετράτροχο ή δίτροχο στερεότυπο. Προτιμήσαμε το πρωτότυπο και τεχνολογικά προηγμένο που εμπεριέχει το γαλάζιο Honda Insight μας. Και δε χρειαζόμαστε ούτε φορτηγάκι υποστήριξης, μήτε νταλίκα με καύσιμα...
Ιλινόι, Μιζούρι, Κάνσας, Οκλαχόμα, Τέξας, Νιου Μέξικο, Αριζόνα, Καλιφόρνια. Από το Σικάγο στο L.A., more than two thousand miles all the way, που λέει και το πασίγνωστο τραγούδι του Μπόμπι Τρουπ, και να που βρισκόμαστε επιτέλους εδώ, έτοιμοι να καταβροχθίσουμε μίλια. Τα μαθηματικά δημοτικού λένε πως τα 2.448 μίλια, ήτοι 3.917 χλμ., σε δέκα μέρες σημαίνουν κατά μέσο όρο 391,7 χλμ. ημερησίως, πράγμα φαινομενικά εύκολο, αν δεν έχεις: α) φωτογραφίσεις, β) αμερικανικά όρια ταχύτητας, γ) απρόοπτα. Και στα τελευταία έγκειται η μαγεία του ταξιδιού...
Ένα από αυτά το ανακαλύπτουμε γρήγορα και δεν είναι άλλο από την εύρεση της διαδρομής! Η Route 66 δεν υφίσταται πλέον ως αυτόνομος δρόμος, δεν εμφανίζεται σε κανένα σύγχρονο χάρτη. Κάποια κομμάτια της έγιναν interstate (άουτομπαν, που θα λέγαμε και στα μέρη μας), κάποια αντικαταστάθηκαν από νεότερα, ενώ τα περισσότερα παρέμειναν απαράλλακτα, ακολουθώντας το παλιό επαρχιακό δίκτυο. Ακόμα και μερικά από αυτά χωρίς άσφαλτο σώζονται μέχρι σήμερα και οδηγούνται από τους αποφασισμένους για όλα προσκυνητές-ταξιδιώτες. Πολλές φορές ο δρόμος σε οδηγεί παράλληλα στο interstate, αφού ο τελευταίος κατασκευάστηκε εκ των υστέρων, βάσει της διαδρομής «66», άλλοτε χάνεται στην απεραντοσύνη της αμερικανικής φύσης, διασχίζει χωριά και πόλεις, βουνά και ερήμους. Το θέμα είναι να τα βρεις όλα αυτά!
Η μεγάλη ιδέα της προετοιμασίας μας ήταν να κατεβάσουμε από το Διαδίκτυο και να φορτώσουμε στο TomTom τη διαδρομή σημείο προς σημείο. Πώς το λένε στο Αμέρικα; Wishful thinking! Σούρουπο στο Σικάγο, ξεκινάμε κάτω από την πινακίδα «Route 66 START» και, καθοδηγούμενοι από το ντοπαρισμένο GPS, αρχίζουμε τους... κύκλους. Μας γίνεται, λοιπόν, σαφές πως τα τεχνολογικά μέσα θα πρέπει να περιοριστούν στο υβριδικό σύστημα του αυτοκινήτου μας, στον αποδοτικό 1.300άρη, ο οποίος, όποτε χρειαστεί -στην περιοχή που δεν παρουσιάζει μεγάλο βαθμό απόδοσης-, υποβοηθείται από τον μικρό ηλεκτροκινητήρα των 14 ίππων, έτσι ώστε να καταναλώνει λιγότερο και να εκπέμπει μικρότερες ποσότητες CO2. Παραπάνω high-tech, πάντως, η «66» δε σηκώνει. Είναι κάτι σαν ασέβεια να αφήσεις τον παραδοσιακό χάρτη, την... πυξίδα ή τη λαχτάρα για περιπέτεια κατά μέρος.
Jesus, King of the Road
Την επομένη το πρωί ο κύριος Λαγκ, ο Τζετ Λαγκ, μας βροντάει την πόρτα του μοτέλ στις 5 τα αξημέρωτα. Το ρίχνουμε εις μάτην στα κοκορέτσια, και πάω στα king-size κρεβάτια μας μέχρι να το πάρουμε απόφαση πως η σημερινή και, σίγουρα, οι επόμενες μέρες θα είναι μεγάλες. Είμαστε ήδη στο Τζόλιετ, έχοντας υποβάλει τα σέβη μας στους Τζέικ και Έλγουντ Μπλουζ, τους διασημότερους κατοίκους της μικρής κωμόπολης. Στο πάρκινγκ παγώνουμε προς στιγμήν, βλέποντας το αυτοκίνητό μας περιστοιχισμένο από δεκάδες hot rod, φτιαγμένες Chevy και προπολεμικά Ford με τεράστιους κομπρέσορες να ξεπροβάλλουν από τα καπό, και τα πίσω ελαστικά κλεμμένα από τζάμπο τζετ. «Έχει αγώνα σήμερα στην πίστα του Τζόλιετ» μας διευκρινίζει ο Τζακ, ο οποίος από τώρα έχει αρχίσει να μαστορεύει τη «Λουσίλ» του, μια σκυλοφτιαγμένη πορτοκαλί Plymouth Barracuda του ’70 με πινακίδα «badbone»! Πριν βγουν η πίσσα και τα πούπουλα, τρυπώνουμε γρήγορα στο υβριδικό μας και ησυχάζουμε μόνο όταν τα καχύποπτα βλέμματα των παρισταμένων -συναδέλφων του Τζακ- πέφτουν στα custom αυτοκόλλητά μας (τα πνευματικά παιδιά του Γιώργου Παναγιώτου). Τότε μόνο σκάει το χειλάκι τους ένα χαμόγελο, και μας εύχονται ευγενικά «καλό ταξίδι». Ηθικό δίδαγμα: Οι επί γης φλόγες, ακόμα και πράσινες, οικολογικές, ενώνουν τους οδηγούς όλου του κόσμου. Ελπίζω όχι και αυτές της κόλασης.
Ο επαρχιακός δύο λωρίδων μας οδηγεί μέσα από μικρά χωριά, απέραντες εκτάσεις σπαρμένες με καλαμπόκια, ξύλινα χωριάτικα σπίτια και αμερικανικά αυτοκίνητα που περνούν αφήνοντας πίσω τους μόνο ένα βουητό. Με 50, 60, 70 μίλια/ώρα γίνονται όλα τους χρώματα, μόνο άμορφα χρώματα, που συντροφεύουν το ταξίδι μας. Έξω από το Λέξινγκτον, στη Λωρίδα των Αναμνήσεων -ένα αυθεντικό, τσιμεντένιο κομμάτι του δρόμου-, μπορείς να χαλαρώσεις σε ένα από τα ξύλινα παγκάκια και να ζωντανέψεις το παρελθόν. Οι ήχοι των περαστικών αυτοκινήτων γίνονται εικόνες από Ford Model T που πασχίζουν, ασθμαίνοντας υδρατμούς, να φτάσουν στον προορισμό τους, από ανοιχτές Cadillac και rock ’n’ roll παραμορφωμένο από τα λαμπάτα ραδιόφωνα, που σβήνει στο βάθος του ορίζοντα, αφήνοντας το θρόισμα των καλαμποκόφυλλων να σε επαναφέρει στην πραγματικότητα.
Στο Καφέ ¶ριστον του Λίτσφιλντ, μια οικογενειακή επιχείρηση 85 ετών, ο κ. Νίκος και η κ. Δήμητρα μας υποδέχονται με ανοιχτές αγκάλες και σπαστά ελληνικά: «Μόλις χτες λέγαμε πως έρχονται άνθρωποι απ’ όλα τα μέρη του κόσμου για τη Route 66. Νορβηγοί, Γερμανοί, Ιάπωνες. Ποτέ, όμως, Έλληνες. Και να που εμφανίζεστε ξαφνικά εσείς!». Φωτογραφιζόμαστε εις ανάμνηση της καρμικής σχέσης που μας ένωσε εδώ, στη μέση του πουθενά, και φεύγουμε για τη διάσχιση του Μισισιπή, που θα μας οδηγήσει στην επόμενη πολιτεία, στο Μιζούρι. Η παλιά, σιδερένια γέφυρα του Τσέιν οφ Ροκς με τα πέτρινα πέδιλα και τη χαρακτηριστική καμπύλη των 22 μοιρών μεταφέρει πλέον μόνο πεζούς και ποδηλάτες στα 1,6 χλμ. της. Περνάμε μέσω του Ι-270 (του «66», δηλαδή, όπως διαμορφώθηκε από το 1967), και συνεχίζουμε για τα περίχωρα του Σεν Λούις, το οποίο με τους 2,9 εκατ. κατοίκους του αποτελεί τη μεγαλύτερη αστική περιοχή της πολιτείας. Οι εικόνες μεγαλούπολης, οι πρώτες, 500 χλμ. νοτιοδυτικά του Σικάγο, έρχονται σε πλήρη αντίφαση με την ηρεμία και τους νωχελικούς ρυθμούς της αμερικανικής υπαίθρου. Το πέρασμά μας από κάποια εμφανώς παραμελημένη συνοικία, με κτίρια που η πάροδος του χρόνου έχει ανεπανόρθωτα σημαδέψει, φτωχικά ντυμένους Αφροαμερικανούς και γερασμένα αυτοκίνητα του ’80 στους δρόμους, μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο. Η πινακίδα «Historic 66» μας αποδεικνύει το αληθές, και ακριβώς από πίσω της η μεγάλη επιγραφή «Dankeschoen for visiting Baden» μας αφήνει απλώς άφωνους.
Διανυκτερεύουμε στο μάλλον αθλιότερο μοτέλ της διαδρομής, στο Σάλιβαν, για να ξυπνήσουμε πνιγμένοι στην ομίχλη και με τον καιρό όχι ιδιαίτερα... ευδιάθετο. Ιδού η επιστημονική εξήγηση του καταπράσινου τοπίου με τα υπέροχα δάση σε μια διαδρομή που είναι κατασκευασμένη, σχεδόν σε ολόκληρο το Μιζούρι, πάνω σε ένα αρχαίο ινδιάνικο μονοπάτι. Αυτό, βέβαια, δεν εξηγεί επαρκώς γιατί περνάμε από μέρη με ονόματα όπως «Κούβα», «Λίβανος», «Αγκώνας του Διαβόλου». Το μόνο που μας γνωστοποιεί μια μεγάλη πινακίδα είναι πως ο Ιησούς, εκτός από Βασιλεύς των Ουρανών, είναι σε αυτά τα μέρη και Βασιλεύς των Δρόμων. Στο Hooker Cut πραγματικά πιστεύεις πως ο Μωυσής χτύπησε με το ραβδί του τα βουνά, και αυτά άνοιξαν στα δύο, για να περάσει από τα σπλάχνα τους ο Highway 66. Ι ΒELIEVE! Oι Blind Boys of Alabama τραγουδούν τα γκόσπελ από τα ηχεία του αυτοκινήτου μας (και βέβαια έχει είσοδο για iPod), και τα μοτέλ των δεκαετιών του ’50 και του ’60 με τις υπέροχες νέον επιγραφές έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους, αλλά την παράσταση κλέβουν τα πρατήρια καυσίμων της εποχής μεσοπολέμου: ¶λλα αναπαλαιωμένα στην αρχική τους μορφή -15 σεντ κόστιζε τότε το γαλόνι-, άλλα μισογκρεμισμένα μνημεία μιας άλλης εποχής, τόσο μακρινής από τη δική μας, μα και τόσο οικείας από τις ασπρόμαυρες ταινίες ενός ακόμη ρομαντικού Χόλιγουντ. Αν η Route 66 είναι η μητέρα-δρόμος, τότε το Μιζούρι είναι ο... πατέρας-βενζινάς! Έχουμε χαζέψει, είναι αλήθεια, με αυτά που βλέπουμε, συνεπώς το δεξί πόδι αποδεικνύεται ιδιαίτερα ελαφρύ και τα ηλεκτρονικά λουλουδάκια στο ταμπλό του Insight, που επιβραβεύουν τον οδηγό για τη χαμηλή κατανάλωση, έχουν αρχίσει και ανθίζουν. Βάζουμε στόχο να αποκτήσουμε δική μας ανθοκομική έκθεση και, για να το κάνουμε ακόμα ευκολότερο, πατάμε το διακόπτη Econ, που κόβει λίγο απ’ τη σπιρτάδα των 17 χλγμ. ροπής, αλλά επιβραβεύει τους μακάριους και πτωχούς τω... γκάζι με επιπλέον οικονομία καυσίμου. Στην πρώτη στάση για βενζίνη έχουμε καταναλώσει 5,1 λίτρα/100 χλμ. για τα πρώτα 600 μας χιλιόμετρα και φουλάρουμε το άδειο ρεζερβουάρ με... 22 δολάρια!
Από το Σπρίνγκφιλντ και μετά, η διαδρομή αποκλίνει τελείως από τον Ι-44, και από παράδρομος μετατρέπεται σε κανονικό επαρχιακό δρόμο, που μας οδηγεί στα δάση. Ο Γκάρι Τέρνερ έχει ένα από αυτά τα ανακατασκευασμένα βενζινάδικα, που δεν προσφέρουν καύσιμα, μα -περιέργως- ούτε φαγητό, αναμνηστικά, ή κάτι τελοσπάντων ώστε να βγαίνουν τα προς το ζην από τους τουρίστες. Μας κερνάει κόκα κόλα από ένα αυθεντικό «μηχάνημα» του 1929 και μιλάει συνεχώς με περίσσιο πάθος για την «ομορφότερη διαδρομή του κόσμου», την ιστορία και τα αξιοθέατά της, σαν να ήθελε να σιγουρευτεί πως δε θα χάσουμε ούτε ίντσα από το μήκος της, ούτε στάλα από το νόημά της. Ίσως τελικά ο Γκάρι με τη λευκή γενειάδα και το μάτι που γυαλίζει να είναι το ξωτικό της Route 66... Στην ερώτηση «γιατί τόσο πάθος;», με παίρνει από το χέρι και με οδηγεί ανάμεσα σε σκουριασμένες διαφημιστικές πινακίδες, παμπάλαια ραδιόφωνα και κούτες με λογιών λογιών παλιατζούρες.
- Θέλεις να μάθεις γιατί; Τράβα αυτές τις πινακίδες!
Τις σηκώνω προσεκτικά, για να αποκαλυφθούν κούτες με εκατοντάδες γράμματα απ’ όλο τον κόσμο. Αυστραλία, Ιαπωνία, Αργεντινή είναι μερικές μόνο από τις χώρες που προλαβαίνω να δω, καθώς ο Γκάρι πιάνει μια στοίβα επιστολές και τις αφήνει να κυλήσουν ανάμεσα στις παλάμες του.
- Αυτός είναι ο λόγος!
Αργότερα, στο κατευόδιο, μας ρωτά αν υποστηρίζουμε τον Ομπάμα. «Ασφαλώς» απαντάμε, για να μας συμβουλέψει να προσέχουμε, γιατί κατά μήκος της «66» θα συναντήσουμε αρκετούς που δεν υποστηρίζουν τον Πρόεδρο.
- Και γιατί να προσέχουμε;
- Γιατί είναι ηλίθιοι!
Βρε, μπας και εννοούσε τους Τεξανούς;
Come hungry, leave happy
Προς το παρόν, μπαίνουμε υπό καταρρακτώδη βροχή στο Κάνσας, την πολιτεία που κατέχει μερίδιο μόλις 12,8 μιλίων (20,5 χλμ.) της συνολικής διαδρομής. Ήταν το πρώτο κομμάτι που ασφαλτοστρώθηκε το 1929 και η μοναδική πολιτεία που παρακάμφθηκε με την κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου Ι-44. Η Γκαλίνα, η πρώτη κωμόπολη που συναντάμε, μοιάζει ανέγγιχτη από τον πανδαμάτορα. Με τα περίτεχνα κτίρια, τις μισοσβησμένες επιγραφές, ίσως και λόγω της απουσίας ανθρώπων από το δρόμο, μοιάζει με πόλη-φάντασμα. Από τις αρχές του αιώνα σίγουρα δεν έχουν αλλάξει πολλά εδώ! Γκαζώνουμε, και ο κινητήρας μουγκρίζει καθώς επιταχύνει, χωρίς να αυξάνονται οι στροφές του, χάρη στο πολύ καλό κιβώτιο συνεχώς μεταβαλλόμενης σχέσης. Χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε, νιώθουμε, όπως η Ντόροθι στο Μάγο του Οζ, πως «δεν είμαστε πια στο Κάνσας. Πρέπει να βρισκόμαστε πάνω από το ουράνιο τόξο». Και πάνω από το ουράνιο τόξο είναι η Οκλαχόμα! Βρέχει ασταμάτητα, τα μαύρα σύννεφα είναι τόσο πολλά και τόσο πυκνά, που έχουν μετατρέψει το απόγευμα σε νύχτα. Κεραυνοί φωτίζουν για ελάχιστα δευτερόλεπτα τον ουρανό, αρκετά όμως για να δεις τα όρια του δρόμου, τα περιγράμματα των δέντρων, τον όγκο των σύννεφων. Αστραπές, στιγμιαίοι φωτεινοί πίδακες διαγράφονται άλλοτε δεξιά, άλλοτε αριστερά στο βάθος, και μετά σκοτάδι. Βαθύ. Μένεις με τον εαυτό σου, τον ατελείωτο δρόμο και το Pigs on the Wing. Και να που επαληθεύεται ο Ιλιά Έρενμπουργκ στον ισχυρισμό του πως ο άνθρωπος έχει κρυμμένο μέσα του ένα χιλιομετρητή. Ίσως γι’ αυτό να νιώθεις τώρα πράος, μακάριος. Είναι έτσι η ευτυχία; Οι υποσχέσεις ενός μακρινού ταξιδιού δεν έμειναν αυτήν τη φορά ανεκπλήρωτες. Come hungry, leave happy. Το φωτισμένο διαφημιστικό σλόγκαν του φαστφουντάδικου στην άκρη του δρόμου δε θα μπορούσε να το θέσει καλύτερα.
Κοντά στο ¶φτον, στο βάθος του ορίζοντα, τα σύννεφα ανοίγουν. Ο ήλιος ανατέλλει για δεύτερη φορά σήμερα, για να δύσει σχεδόν αμέσως μετά πίσω από τα τηλεγραφόξυλα, που γέρνουν κουρασμένα από τα χρόνια. Τα μόνα που ακούγονται πλέον είναι η βροχή στην οροφή του αυτοκινήτου και οι λιγοστές νταλίκες που σχίζουν τον Hwy 59. Από πάνω τους, όντως, έχει εμφανιστεί ένα ουράνιο τόξο.
Η επομένη μας βρίσκει με αισθητά καλύτερο καιρό στην 11η οδό της γαλήνιας Τάλσα με τη διάσημη art deco γέφυρα, που ενώνει τις όχθες του ποταμού Αρκάνσας. Τίποτα δε μαρτυρά πως σ’ αυτήν την πόλη το 1921 εξελίχθηκε μία από τις μεγαλύτερες και πιο αιματηρές συμπλοκές λευκών και μαύρων στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο ευθύς δρόμος προς Οκλαχόμα Σίτι περνά μέσα από καταπράσινα λιβάδια και, λίγο πριν από την Αρκέντια, συναντάμε τα απομεινάρια ενός εκ των πρώτων βενζινάδικων της περιοχής, της δεκαετίας του ’10, τότε που ο ανεφοδιασμός γινόταν με βαρέλια και για το φωτισμό φρόντιζαν λάμπες κηροζίνης. Ο θρύλος λέει πως εδώ ακριβώς ο ιδιοκτήτης συνελήφθη να πλαστογραφεί χαρτονομίσματα των 10 δολαρίων. Στην ίδια την Αρκέντια, η επιγραφή «get your... chicks on Route 66» επιβεβαιώνει τον άλλο παλιό μύθο περί των υπηρεσιών που προσφέρονταν στα δωμάτια του Hillbillie’s.
Οι αστερόεσσες μεγαλώνουν σταδιακά σε μέγεθος, οι μάντρες αυτοκινήτων καταλαμβάνουν στρέμματα (η καθεμιά τους!) και, για όποιον δεν κατάλαβε, βρισκόμαστε στο μιντγουέστ, στους «rednecks», στην καρδιά της Αμερικής, εκεί όπου οι ραδιοφωνικοί σταθμοί παίζουν συνεχώς και τα δύο είδη μουσικής: κάντρι και γούεστερν. Στην κίνηση της πόλης βρισκόμαστε περικυκλωμένοι από truck, τα θεόρατα αυτά αμερικανικά «αγροτικά», από αστυνομικά, φορτηγάκια και ό,τι άλλο τροχοφόρο μπορεί να βάλει ο νους μας. Την κάνουμε με ελαφρά πηδηματάκια, γιατί τα πράγματα σίγουρα δεν είναι καλά για ένα υβριδικό Insight με καλιφορνέζικες πινακίδες. Το οποίο, παρεμπιπτόντως, έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε εργένικο αυτοκινούμενο σπίτι, με χάρτες, φωτογραφικές μηχανές, ρούχα, νερά, πατατάκια ατάκτως ερριμμένα (ευτυχώς ή δυστυχώς, έχει άφθονους χώρους) και το πορτ μπαγκάζ γεμάτο βαλίτσες. Σε μία απ’ αυτές το τεύχος 441 των 4Τ, δώρο για το φίλο μας One-Arm Mike, τον μπάρμαν του Iron Hog στο Όρο Γκράντε της Καλιφόρνια, που σε παλιότερο ταξίδι μας είχαμε γνωρίσει και φωτογραφίσει. Να πιούμε μια μπίρα και να ακούσουμε ακόμα μία ιστορία του Μάικ. Μήπως αυτό είναι το νόημα της διαδρομής;
American by birth, Texan by the grace of God
H Έβελιν και η Nτόροθι, δύο ξανθά κορίτσια της... τρίτης ηλικίας, μας υποδέχονται στο Texas Welcome Center και πρόθυμα μας λούζουν με κάθε δυνατή πληροφορία για την πολιτεία τους και, φυσικά, τα κουτσομπολιά της Route 66: «Ο σερ Πολ», ο Μακάρτνεϊ ντε, «διέσχισε το δρόμο όταν έγινε 66 ετών». «Αυτό δεν είναι τίποτα» πετάγεται η Έβελιν. «Προχτές γνώρισα ένα ζευγάρι που είχε κάνει τη διαδρομή σαν γαμήλιο ταξίδι. Την επαναλάμβαναν με αφορμή την 50ή τους επέτειο!» Ευχαριστούμε για τις πιπεράτες πληροφορίες και φεύγουμε παίρνοντας ένα μάτσο από αυτά τα μαγευτικά αυτοκόλλητα που προσφέρονταν δωρεάν στο κέντρο υποδοχής: «Don’t mess with Texas»...
Ένα Thunderbird στέκεται μπροστά από τις στεγνές αντλίες έξω από το ¶λανριντ, περιμένοντας υπομονετικά τον ιδιοκτήτη του, που άργησε 45 χρόνια. Ο γέρος παλαιοπώλης, με το χαραγμένο από το χρόνο πρόσωπο πίσω από τα τεράστια γυαλιά μυωπίας, είναι σίγουρα ο ίδιος που τον εξυπηρέτησε όταν το κατάστημα εμπορευόταν ακόμη καύσιμα. Σήμερα η επιχείρηση είναι προς πώληση, γιατί, όπως μας λέει με παράπονο ο ίδιος, «όταν τα γόνατα πονάνε και τα μάτια δε βλέπουν, ο άνθρωπος δεν πρέπει να δουλεύει πια»...
Στο Αμαρίλο τα πάντα δουλεύουν σαν καλοκουρδισμένο ρολόι. Τα truck-stop, τα φαγάδικα, η νυχτερινή ζωή, το καουμπόικο way of life. Οι μπριζόλες είναι, προς τέρψιν των ταξιδιωτών, Texas-size, οι μπίρες Τexas-size και οι γυναίκες επίσης. Texas-size κι αυτές! Το επόμενο πρωί, στην αίθουσα πρωινού του μοτέλ μας, αποφασίζουμε να δοκιμάσουμε να φτιάξουμε με τα χεράκια μας μια βάφλα στην ειδική ψηστιέρα. Στο σχήμα του Τέξας, εννοείται! Ας μην ξεχνάμε πως «Αμερικανός μπορεί να γεννηθείς, Τεξανός όμως θα γίνεις μόνο με τη χάρη του Θεού»... Θα συγχωρήσουμε, άραγε, όπως μας προτρέπει ο Ντίκενς, αυτόν τον τόπο μόλις τον αφήσουμε πίσω;
Δέκα Cadillac κατασκευής 1949-1963, μισοθαμμένες στη γη, κοιτούν τον ουρανό και ξεπροβοδίζουν τους ταξιδευτές που κατευθύνονται προς τη -λιγότερο τρελή, ελπίζουμε- επαρχία. Το Έιντριαν, λίγο πριν από τα σύνορα με το Νιου Μέξικο, είχε στις δόξες του 250 κατοίκους. Μια πινακίδα στο κέντρο του χωριού μάς πληροφορεί πως η Σάντα Μόνικα, ο τελικός μας προορισμός, απέχει 1.139 μίλια, και το Σικάγο, η αφετηρία μας, άλλα τόσα. Το Honda μας έχει αποδειχθεί το ιδανικό κρούζερ μεγάλων αποστάσεων, με τα αναπαυτικά καθίσματα και την πολύ άνετη ανάρτησή του (φυσικά, μαλακότερη από αυτήν των ευρωπαϊκών Insight). Βάζεις Cruise Control και απλώς αφήνεσαι στην υψηλή ποιότητα κύλισης, και κάπως έτσι το ψηφιακό οδόμετρο γράφει μίλια εύκολα και ξεκούραστα. Νά ’μαστε, λοιπόν, ακριβώς στο μέσον της διαδρομής μας, στο ομώνυμο Midpoint Cafe, που φημίζεται για τις χειροποίητες τούρτες του. Η Φραν, η ιδιοκτήτρια από το Μίσιγκαν (ουφ!), αγόρασε το μέρος το 1992 και μας παρακαλεί να της βρούμε έναν ευκατάστατο σύζυγο από την Ελλάδα. Όσοι πιστοί προσέλθετε. Οι τούρτες της είναι μπουκιά και συχώριο...
Viva, Albuquerque cabrones!
Το παρατσούκλι του Νιου Μέξικο είναι «γη της γοητείας» και, πράγματι, οι ινδιάνικοι και ισπανόφωνοι πολιτισμοί ανέκαθεν το καθιστούσαν στα μάτια των ταξιδευτών τόπο εξωτικό. Η περιπέτεια ξεκινά με το «καλημέρα», αφού η πόλη-φάντασμα του Γκλένριο και το Σαν Χον χωρίζονται από 19 μίλια χωματόδρομου, χωρίς κίνηση, αυτοκίνητα, ούτε καν ανθρώπους, μόνο τεράστια αγροκτήματα. Ευτυχώς, οι γέρικοι νερόμυλοι και τα μοναχικά γραμματοκιβώτια μας δίνουν μια αμυδρή ελπίδα πως, αν κάτι μας συμβεί εδώ, ίσως και να μην είναι τα όρνεα που θα μας βρουν πρώτα. Επιστρέφουμε στον πολιτισμό στο Τουκουμκάρι, τον πολιτισμό των ’50s! Μία βόλτα μόνο αρκεί για να καταλάβεις πως στη μικρή αυτήν πόλη ο χρόνος μοιάζει σταματημένος για τουλάχιστον 50 χρόνια, με τα μοτέλ και τις φωτεινές επιγραφές τους, τα ντάινερ και τα ινδιάνικα καταστήματα σουβενίρ να αποτελούν ένα ζωντανό μουσείο αυτοκινητικής ιστορίας. Με τις αυθεντικές κιτς υπερβολές, με σεβασμό σε αυτό που ανέδειξε την «66» σε μητέρα-δρόμο.
Το ίδιο βράδυ, στην παλιά πόλη του Αλμπουκέρκι τα ισπανικά χορευτικά θα μας αποδείξουν γιατί η πολιτεία αυτή ονομάζεται «Νιου Μέξικο». Παράλληλα, όμως, το downtown, που θυμίζει κάτι από ανατολική ακτή με την αρχιτεκτονική και τα πολυεθνικά εστιατόρια, θα μας επιβεβαιώσει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης. Στη βραδινή μας έξοδο είναι μάλλον η πρώτη φορά από το ξεκίνημα του οδοιπορικού που χρειάζεται να παρκάρουμε στο δρόμο με όπισθεν. Ευτυχώς, η οπισθοπορεία αποδεικνύεται κάτι σαν το ποδήλατο -δεν ξεχνάς ποτέ- και, με τη βοήθεια της καλής περιμετρικής ορατότητας του Insight, παραδίδουμε μαθήματα ευρωπαϊκού driving στους εμβρόντητους Aμερικανούς. Είπαμε, κοσμοπολίτικο το μέρος, αλλά όχι να παρκάρουμε και με την όπισθεν...
Λίγα μόλις μίλια έξω από το Αλμπουκέρκι ξεκινά η ξεραΐλα εκατέρωθεν της διαδρομής και, σαν να μην έφτανε αυτό, συναντάμε και τις πρώτες στροφές εδώ και 2.300 χλμ., στη Μεσίτα! Βρισκόμαστε στην περιοχή των Ινδιάνων, και ο Ηλιόπουλος είναι εκστασιασμένος, καθώς θα έχει (έτσι νομίζει, τουλάχιστον) την ευκαιρία να συναντήσει και να φωτογραφίσει τους γηγενείς κατοίκους της χώρας. «Σταμάτα, σταμάτα» φωνάζει για να πεταχτεί έξω, ενώ το αυτοκίνητο είναι ακόμη εν κινήσει, και να πλησιάσει μια μεσόκοπη κυριούλα που περιποιείται τα λουλούδια ενός κήπου.
- Are you Indian?
-Yes, I’m from Bombay!
Ξεκινώ διαγράφοντας οκτάρια από τα γέλια, αλλά και κατά βάθος ικανοποιημένος με το γεγονός πως η λαχτάρα του κόπηκε μια και καλή. Σταματάμε στο Earl’s στο Γκάλαπ, που προσφέρει στους πεινασμένους ταξιδιώτες τα καλύτερα σπιτικά χάμπουργκερ από εδώ έως την... Καλκούτα, και νιώθουμε -και είμαστε κιόλας- χλωμά πρόσωπα! Οι Ινδιάνοι εδώ είναι πέρα για πέρα αληθινοί: Νάβαχο, Ζούνι και Χόπι οι σερβιτόροι, οι συνδαιτυμόνες μας και όλοι όσοι παρελαύνουν ακατάπαυστα επιδεικνύοντας την πραμάτεια τους: χειροποίητα κοσμήματα, ονειροπαγίδες, ρούχα. Ντο-να-ντά Κα-χα-ι-έ, αδέλφια. Είμαστε σε αποστολή του Μεγάλου Πνεύματος...
Κeep walking...
Αν και θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να συλλάβει κανείς το άπειρο ως έννοια, στην Αριζόνα μπορεί να οπτικοποιηθεί! Λέξεις όπως α-περαντοσύνη, α-τελείωτο, α-σύλληπτο είναι, θαρρείς, επινοημένες για να περιγράψουν το μέγεθος της φύσης που αντικρίζουμε. Και αυτό, βέβαια, μόνο με τη βοήθεια του στερητικού «α», που υποδηλώνει, διά της αντίφασης ως προς το πεπερασμένο, το χαρακτήρα της αμερικανικής φύσης. Δεν είναι το Γκραν Κάνιον, η... βαμμένη έρημος του Painted Desert, o εθνικός δρυμός του Κάιμπαπ. Δεν είναι ο δρόμος ούτε και η απόσταση που χωρίζει το Σικάγο από τη Σάντα Μόνικα. Ή, τουλάχιστον, δεν είναι μόνο αυτά.Η διαδρομή, η οποιαδήποτε διαδρομή, ακόμα κι αυτή από το σπίτι στο περίπτερο για τσιγάρα και μπίρες, δεν μπορεί να είναι η απόσταση από το σημείο Α στο σημείο Β, παρά μόνο με τη μαθηματική έννοια του ορισμού της. Είναι ουσιαστικά η διαδρομή της ζωής μας, που από κάπου ξεκίνησε και κάπου μας οδηγεί, ανάλογα με το πού αποφασίζεις να στρίψεις, ποιο δρόμο να ακολουθήσεις, πόσο να ξεπεράσεις τα όρια ταχύτητας, πότε να σταματήσεις. Και, αν σκεφτείς ότι η πορεία η δική σου θα διασταυρωθεί, θα συμπορευθεί, ενίοτε θα προσκρούσει στις διαδρομές άλλων ανθρώπων -αυτών που πάνε αργά γιατί βιάζονται, εκείνων που προτιμούν να καούν από το να σβήσουν, των άλλων που απλώς οδηγούν υπνωτισμένοι ακολουθώντας τις ταμπέλες, με μοναδικό, θαρρείς, σκοπό να μειώνουν, το κατά δύναμιν αβίαστα, τα χιλιόμετρα που απομένουν μέχρι τον τελικό προορισμό-, το τυχαίο είναι αυτό που αποκτά ιδιαίτερη υπόσταση και σημασία. Η διαδρομή αντλεί την ομορφιά της από το απρόβλεπτο, το αναπάντεχο, που, όσο και αν το προσδοκάς και το περιμένεις, δεν είναι τίποτε άλλο από τον «ξένο τόπο» του Κέρουακ, το οδοιπορικό στο διαφορετικό, στη μαγεία της πρώτης φοράς, στην ανακάλυψη. Ο φυσικός Έρβιν Σρέντιγκερ είχε επινοήσει ένα νοητικό πείραμα, στο οποίο μια γάτα κλείνεται σε ένα κουτί και μπορεί με τη συμπτωματική λειτουργία ενός θανατηφόρου μηχανισμού είτε να πεθάνει είτε να ζήσει. Για τον εξωτερικό παρατηρητή, που δεν μπορεί να δει τι συμβαίνει μέσα στο κουτί, η γάτα είναι, σύμφωνα με την κβαντική της κατάσταση, ταυτόχρονα νεκρή και ζωντανή.
Δεν έχει, λοιπόν, σημασία αν η Route 66 είναι μια νεκροζώντανη διαδρομή του παρελθόντος, αλλά κατά πόσο το αναπάντεχο ελλοχεύει σε κάθε της γωνία. Ο Ρότζερ και η Γκέιλ διέσχισαν το δρόμο το ’70, από το Τζέρσι ίσαμε το L.A., τότε που ο αυτοκινητόδρομος, το σύμβολο του εκσυγχρονισμού και της προόδου, δεν είχε ακόμη καταπιεί ολόκληρη την παλιά, αυθεντική διαδρομή και πολλά κομμάτια του ήταν ακόμη υπό κατασκευή. «Μια πραγματική περιπέτεια ήταν τότε η διάσχισή της» και, πραγματικά, πολλές φορές αναρωτηθήκαμε πώς οι άνθρωποι έκαναν αυτά τα 4.000 χλμ. τις δεκαετίες του ’30 ή του ’40. Σήμερα βρίσκονται πάλι εδώ, για να επισκεφθούν, ως συνταξιούχοι πλέον, αξιοθέατα όπως το Γκραν Κάνιον, στο τελευταίο, όπως λένε, επίγειο ταξίδι της ζωής τους. «Είναι τόσο πολλά αυτά που αξίζει να δεις σ’ αυτήν την υπέροχη χώρα, που δεν ξέρουμε αν θα τα προλάβουμε καν» λέει μελαγχολικά η Γκέιλ και το πρόσωπό της φωτίζεται με ένα τεράστιο χαμόγελο, όταν της αντιτείνω πως έχουν ακόμα πολλά χρόνια μπροστά τους για να τα δούνε όλα.
Ήταν δύο άνθρωποι που κάθονταν σ’ ένα ξύλινο παγκάκι στο Γουίλιαμς, απέναντι από τη National Bank of Arizona και ένα «OPEN» από κάποιο μαγαζί που αναβόσβηνε όσο νωχελικά θα μπορούσε να περιμένει κανείς σε μια επαρχιακή πόλη. Από το βάθος ακουγόταν η φωνή του Στιβ, που τραγουδούσε τα μπλουζ στο Cruiser’s Cafe.
Το Σέλιγκμαν είναι ακριβώς το αντίθετο: Ένα χωριό πεπερασμένο, καθηλωμένο στην κοινοτοπία της τουριστικής βιομηχανίας. Αυτό, βέβαια, δε λέει τίποτα για τη διαδρομή, της οποίας το καλύτερο κομμάτι ξεκινά ακριβώς εδώ και οδηγεί διαμέσου του πουθενά στην άγρια ομορφιά της ερήμου Moχάβε, με φόντο τα βουνά της Αριζόνα (αυτά, τα γνωστά από τα γουέστερν) στο βάθος του ορίζοντα. Στο general store του Χάκμπερι ο φτερωτός Πήγασος της Mobil μας χαιρετά, και σταματάμε για να υποβάλουμε τα σέβη μας. Ανάμεσα στην τεράστια συλλογή αυτοκινητικών -και όχι μόνο- ενθυμίων που ο Τζον και ο Κέρι μαζεύουν κατά μήκος της «66» εδώ και 30 χρόνια (ανάμεσά τους μια Corvette του ’57 και διάφορα hot-rod), ξεπροβάλλουν μία φωτογραφία σε φυσικό μέγεθος του Έλβις και μία της Μέριλιν. Ο Τζον, με ένα άσβεστο χαμόγελο στα χείλη, μας περιγράφει το ταξίδι στη Route 66 ως «το ταξίδι σε μια εποχή πιο αργή, πιο ήρεμη, πιο απροβλημάτιστη». Ίσως χωρίς τον άκρατο καταναλωτισμό και τους ρυθμούς του...
Ανηφορίζοντας το πέρασμα του Σίτγρκριβς με τις άπειρες φουρκέτες, που σε υψώνουν στα 1.084 μ., μαθαίνουμε πως τα αυτοκίνητα ανέβαιναν παλιότερα είτε με την όπισθεν είτε ρυμουλκούμενα, τουλάχιστον μέχρι το 1953, όταν και παρακάμφθηκε από ένα νέο δρόμο, πάνω στον οποίο αρκετά χρόνια αργότερα «πάτησε» ο αυτοκινητόδρομος. Φτάνοντας στο Όουτμαν, μια πραγματική πόλη χρυσοθήρων του φαρ ουέστ, ανακαλύπτουμε πως οι γάιδαροι της περιοχής απολαμβάνουν προνόμια εφάμιλλα των ιερών αγελάδων της Ινδίας: Μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι στους δρόμους, να μπαίνουν στα μαγαζιά και στα σπίτια! Η πραγματική μορφή του χωριού είναι, όμως, ο θείος Τσάρλι: Ιεροκήρυξ, σερίφης και μπάρμαν!
Μου έρχεται μια άλλη μορφή της διαδρομής στο μυαλό, η Τζίνα, η μπαργούμαν του Winners Circle με σήμα τη φοράδα, στο Χόλμπρουκ:
- Τι θέλετε; Johnnie Walker; Καλό είναι αυτό; Γιατί δε μου το έχουν ζητήσει ποτέ!
Have you come to raise the dead?
Καλιφόρνια, η γη της επαγγελίας! Περνάμε τα σύνορα στον ποταμό Κολοράντο (ναι, κανονικά σύνορα, με συνοριοφύλακες που μας ρωτάνε αν μεταφέρουμε οτιδήποτε «παράνομο» - φρούτα, τρόφιμα, φυτά!), σταματάμε στην επόμενη έξοδο και, ως άλλος Βέγγος, πέφτω στα γόνατα και φιλώ το χώμα. Χώμα τιμημένο, χώμα καλιφορνέζικο. Υπερβολές; Κάθε άλλο. Ιδού, μπροστά μας περνάει το πρώτο Audi εδώ και 3.500 χλμ., να άλλο ένα Insight, ορίστε και το Prius. Και είμαστε ακόμη στην επαρχία. Εδώ τα υβριδικά και όλα τα αυτοκίνητα χαμηλής εκπομπής ρύπων έχουν την τιμητική τους, εξαιτίας της αυστηρότερης νομοθεσίας - τα ευρωπαϊκά λόγω του στιλ τους. Με την εκπομπή 101 γρ. CO2/χλμ. το Insight χαίρει της εκτίμησης των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων και ανοιχτόμυαλων πολιτών της Καλιφόρνια, και δε θα πούμε σε κανέναν πως στις τελευταίες πολιτείες ξεθαρρέψαμε, καταναλώνοντας αρκετά περισσότερη βενζίνη απ’ ό,τι στην αρχή της περιπλάνησής μας. Όπως, όμως, η Route 66, έτσι και ο κινητήρας εσωτερικής καύσης αρνείται να πεθάνει, και η σημαντικότητα στο επίτευγμα της Honda είναι πως βρήκε τον τρόπο να τον κρατήσει ζωντανό στον 21ο αιώνα μέσω του έξυπνου και ελαφρού υβριδικού της συστήματος (μόλις 1.204 κιλά ζυγίζει το αυτοκίνητο).
Έχει πια σουρουπώσει, και καταλύουμε στο κάθε άλλο παρά μαγευτικό Νιντλς, σταμπάροντας το σωστό βενζινάδικο, που θα μας προμηθεύσει, εκτός από καύσιμα, και πάγο, για τη διάσχιση της ερήμου την επομένη το πρωί. Το κανονικό πρωί, και όχι τα αξημέρωτα, αφού τις τελευταίες δύο νύχτες έχουμε αρχίσει να κοιμόμαστε σε ωράρια ανθρώπων - και ουχί κοτόπουλων. Προς μεγάλη μας έκπληξη, το γέμισμα του μισού ρεζερβουάρ του Insight κοστίζει εδώ όσο το φουλάρισμα στην Οκλαχόμα! Γεμίζουμε στην υγειά του George Pappas, βυθίζουμε τα παγούρια μας στον πάγο και ξεκινάμε με μοναδική παρέα τους θάμνους και τους κάκτους. Στο Γκοφς μια ξύλινη ταμπέλα μας πληροφορεί πως η πόλη βρίσκεται σε υψόμετρο 2.595 ποδιών, ιδρύθηκε το 1883 και έχει 23 κατοίκους. Το Roy’s Motel&Cafe στο ¶μποϊ ήταν κάποτε η όαση των ταξιδευτών, η ευκαιρία για ξεκούραση, ενίοτε η ίδια η σωτηρία. Η αρχιτεκτονική του είναι η κλασική των προπολεμικών μοτέλ, με «cabins», τα ανεξάρτητα σπιτάκια, που αργότερα, στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, διαδέχθηκαν τα νεότερης σχεδίασης ενιαία κτίσματα σε σχήμα «Π» ή «L». O ηφαιστειακός κρατήρας και η κοιλάδα της μαύρης λάβας υποδηλώνουν διακριτικά το μεγαλείο της φύσης, όπως διαμορφώθηκε πολλές χιλιάδες χρόνια πριν από την κατασκευή της Route 66. Στον πίνακα οργάνων του Insight η ένδειξη εξωτερικής θερμοκρασίας έχει φτάσει τους 106 βαθμούς Fahrenheit (41ο C - και είναι τέλος Σεπτεμβρίου), το καλοκαίρι όμως «ξεπερνά τους 120 βαθμούς», όπως μας εκμυστηρεύεται ο Μαρκ από το Λος ¶ντζελες, ο μάγειρας του Bagdad Cafe. Και γιατί μεταναστεύει κανείς από το κοσμοπολίτικο L.A. στο άσημο Νιούμπερι Σπρινγκς; «Γιατί μπορεί εδώ να μη συμβαίνουν και πολλά, αλλά η ηρεμία και οι χαλαροί ρυθμοί είναι ανεκτίμητα πράγματα στη ζωή.»
Προορισμός μας εξακολουθεί να είναι ο Ειρηνικός Ωκεανός, η ξύλινη προβλήτα της Σάντα Μόνικα, όπου με το ηλιοβασίλεμα θα φωνάξουμε «θάλαττα, θάλαττα», κι όποιος κατάλαβε κατάλαβε. Γνωρίζουμε πως μετά τα γραφικά Μπάρστοου και Βίκτορβιλ η ευρύτερη περιοχή του L.A. και τα περίχωρά του έχουν σχεδόν καταπιεί την «66» στο όνομα του αστικού «ζωτικού χώρου». Μερικές γέρικες νέον επιγραφές, ένα ντάινερ που μοιάζει βγαλμένο από πίνακα του Έντουαρντ Χόπερ και η ιστορική γέφυρα της Πασαντίνα αντιστέκονται στην «πρόοδο» και στο πέρασμα του χρόνου, σαν σύμβολα συνάμα μιας πεπερασμένης διαχρονικότητας, της εφήμερης ανθρώπινης φύσης. Στο Όρο Γκράντε το σαλούν Ιron Hog δεν υπάρχει πια. Η «όαση» που ξεδίψασε και διασκέδασε γενιές και γενιές ταξιδευτών έχει μετατραπεί πλέον σε μεξικάνικο εστιατόριο. Και τον φίλο μας Μάικ δε νομίζω πως θα τον ξαναδούμε, για να του δώσουμε εκείνο το περιοδικό με τη φωτογραφία του. Ακολουθούμε στωικά το δρόμο της φυγής, το δρόμο της λύτρωσης, πάντα προς τα δυτικά, με τη μυρωδιά της άμμου ακόμη στη μύτη, τη γαλήνη της ερήμου Μοχάβε στην ψυχή μας και τη βαριά, κρυστάλλινη φωνή του Τζόνι Κας συνοδευμένη από τη βουβή κραυγή της ακουστικής κιθάρας του να αντηχεί στα αυτιά μας:
Have you come here for forgive