Ιστορικό ράλλυ Πορτογαλίας & Μάρκου ¶λεν
Ο κανόνας αναφέρει ότι οι ειδικές διαδρομές, η οργάνωση και η χώρα κάνουν τη διαφορά σε έναν αγώνα ράλλυ. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, όμως, το παθιασμένο κοινό είναι εκείνο που έγραψε ιστορία...ΑΠΟ καταβολής του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ράλλυ, το 1973, το Ράλλυ Πορτογαλίας αποτελούσε μέρος του, και μάλιστα με τη μορφή ενός από τα ισχυρότερα κομμάτια του παζλ που καθιέρωσε το θεσμό στη συνείδηση του κόσμου ως μία από τις κορυφαίες μορφές του μηχανοκίνητου αθλητισμού στον πλανήτη. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το στοιχείο που διαφοροποιούσε και χαρακτήριζε τον εκάστοτε από τους «κλασικούς» αγώνες του θεσμού ήταν σχετικό με το χαρακτήρα, τις ειδικές διαδρομές και την κάθε χώρα. Στην περίπτωση του Ράλλυ Πορτογαλίας, όμως, το στοιχείο που το καθιέρωσε στη συνείδηση του κόσμου και των οδηγών ήταν οι θεατές. Ειδικά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 η παρουσία τους στις ειδικές διαδρομές, σε αριθμητικό επίπεδο, αποτελούσε φαινόμενο, ενώ μοναδική ήταν και η συμπεριφορά τους. ¶νθρωποι του χώρου, δημοσιογράφοι και οδηγοί δήλωναν ότι σε αυτές τις ε.δ. οι αγωνιζόμενοι το πρώτο που σκέφτονταν ήταν να αποφύγουν τους θεατές, οι οποίοι οριοθετούσαν τη διαδρομή. Η οδήγηση στο όριο αποτελούσε δεύτερο μέλημα... Οι Πορτογάλοι όχι απλώς περίμεναν στη μέση του δρόμου για να φωτογραφίσουν τα αγωνιστικά... Πολλοί από αυτούς τοποθετούσαν εμπόδια εν μέσω διαδρομής ή και πετούσαν πέτρες στα αγωνιστικά για να προκαλέσουν κάποια έξοδο, προς τέρψιν των θεατών! Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν όλοι οι οδηγοί λάτρευαν να αγωνίζονται μπροστά σε αυτό το τόσο θερμόαιμο και παθιασμένο κοινό...
Ο αγώνας διοργανώθηκε για πρώτη φορά το 1967 και αποτέλεσε μέρος του WRC εξαρχής. Αρχικά ήταν μικτός, αποτελώντας πρόκληση για τους οδηγούς, οι οποίοι έπρεπε να συνδυάσουν επιδόσεις σε άσφαλτο και χώμα, αλλά και για τους μηχανικούς, που έπρεπε να προετοιμάσουν τα αυτοκίνητα ανάλογα. Επίκεντρό του ήταν η δασική περιοχή Σίντρα, η οποία βρισκόταν πολύ κοντά στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, τη Λισαβόνα. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος προσέλευσης τόσων θεατών. Τα πάντα κυλούσαν ομαλά και όλο και περισσότερος κόσμος κατέκλυζε τις ειδικές της Πορτογαλίας. Μέχρι το 1986. Εκείνη η χρονιά σήμανε το άσχημο τέλος μιας εποχής, αυτής των γκρουπ Β, αλλά και -πολύ περισσότερο- στιγματίστηκε για πάντα από το χαμό τριών θεατών. Ο Πορτογάλος Γιόακιμ Σάντος έχασε τον έλεγχο του Ford RS 200 και έπεσε στο πλήθος, με αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό τριών θεατών και τη διακομιδή δεκάδων άλλων στα γύρω νοσοκομεία. Οι εργοστασιακές ομάδες αποσύρθηκαν από τον αγώνα, ενώ ο χαμός του Χένρι Τοϊβόνεν λίγες εβδομάδες αργότερα έβαλε τέλος στην εποχή των τεράτων, φέρνοντας στο προσκήνιο την κατηγορία Α. Στη συνέχεια, το Ράλλυ Πορτογαλίας εξακολουθούσε να αποτελεί μέρος του θεσμού, με τον κόσμο να διακρίνεται και πάλι για το πάθος και τη συμπεριφορά του. Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και στην αυγή του 2000, όμως, το WRC άρχισε να παίρνει τη σημερινή μορφή του. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλά και αυστηρά μέτρα ασφαλείας, με αποτέλεσμα ο έλεγχος του πορτογαλικού κοινού και αγώνα να αποτελεί μείζον θέμα. Και όλα αυτά μέχρι το 2001, οπότε το Ράλλυ της Πορτογαλίας χαρακτηρίστηκε από τις χειρότερες καιρικές συνθήκες στην ιστορία του, με έντονες βροχοπτώσεις, καταιγίδες και ομίχλη, με αποτέλεσμα να θυμίζει περισσότερο λασπομαχία σε στιλ Camel Trophy, παρά αγώνα του WRC. Τότε, η FIA βρήκε την ευκαιρία και άφησε τους Πορτογάλους εκτός θεσμού, για να φέρει στη θέση τους το Ράλλυ της Γερμανίας.
Οι γνώστες και λάτρεις του παγκόσμιου πρωταθλήματος δεν μπορούσαν να πιστέψουν αυτό που άκουγαν, ενώ το ίδιο ίσχυε και για την οργανωτική επιτροπή του πορτογαλικού αγώνα. Οι τελευταίοι, όμως, δεν το έβαλαν κάτω. Πείσμωσαν, δούλεψαν και με τη συμπαράσταση ενός ισχυρού χορηγού επέστρεψαν το 2007 στο θεσμό με ξεκάθαρο στόχο: να μείνουν. Και αν κρίνουμε από την επιτυχία του φετινού αγώνα αλλά και από το γεγονός ότι ήδη περιλαμβάνεται και στο καλαντάρι του 2011, ο στόχος φαίνεται πως έχει επιτευχθεί!_ Π. Τ.
H ΧΡΥΣΗ ΒΙΒΛΟΣ
1973 Τεριέ-Ζομπέρ Renault Alpine A110 1800 69,68 χλμ./ώρα
1974 Πίντο-Μπερνακίνι Fiat 124 Abarth Spider 70,52 χλμ./ώρα
1975 ¶λεν-Κιβιμάκι Fiat 124 Abarth Spider 77,59 χλμ./ώρα
1976 Μουνάρι-Μάιγκα Lancia Stratos HF 82,59 χλμ./ώρα
1977 ¶λεν-Κιβιμάκι Fiat 131 Abarth 80,42 χλμ./ώρα
1978 ¶λεν-Κιβιμάκι Fiat 131 Abarth 77,20 χλμ./ώρα
1979 Μίκολα-Χερτζ Ford Escort RS 1800 79,62 χλμ./ώρα
1980 Ρερλ-Γκάιστορφερ Fiat 131 Abarth 76,87 χλμ./ώρα
1981 ¶λεν-Κιβιμάκι Fiat 131 Abarth 80,52 χλμ./ώρα
1982 Μουτόν-Πονς Audi Quattro 83,17 χλμ./ώρα
1983 Μίκολα-Χερτζ Audi Quattro A1 88,20 χλμ./ώρα
1984 Μίκολα-Χερτζ Audi Quattro A2 89,97 χλμ./ώρα
1985 Σάλονεν-Χαριάνε Peugeot 206 T16 89,92 χλμ./ώρα
1986 Μουτίνιο-Φόρτες Renault 5 Turbo 84,00 χλμ./ώρα
1987 ¶λεν-Κιβιμάκι Lancia Delta HF 4WD 83,71 χλμ./ώρα
1988 Μπιαζιόν-Σιβιέρο Lancia Delta Integrale 87,46 χλμ./ώρα
1989 Μπιαζιόν-Σιβιέρο Lancia Delta Integrale 85,18 χλμ./ώρα
1990 Μπιαζιόν-Σιβιέρο Lancia Delta Integrale 16V 86,39 χλμ./ώρα
1991 Σάινθ-Μόγια Toyota Celica ST165 85,97 χλμ./ώρα
1992 Κάνκουνεν-Πιρόνεν Lancia Delta HF Integrale 90,06 χλμ./ώρα
1993 Ντελεκούρ-Γκραταλού Ford Escort RS Cosworth 88,60 χλμ./ώρα
1994 Κάνκουνεν-Γκριστ Toyota Celica ST185 90,05 χλμ./ώρα
1995 Σάινθ-Μόγια Subaru Impreza 555 84,25 χλμ./ώρα
1997 Μάκινεν-Χαριάνε Mitsubishi Lancer EVO IV 86,90 χλμ./ώρα
1998 ΜακΡέι-Γκριστ Subaru Impreza WRC ’98 87,41 χλμ./ώρα
1999 ΜακΡέι-Γκριστ Ford Focus WRC 87,63 χλμ./ώρα
2000 Μπερνς-Ριντ Subaru Impreza WRC P2000 87,23 χλμ./ώρα
2001 Μάκινεν-Μανισενμάκι Mitsubishi Lancer 6.5 79,63 χλμ./ώρα
2007 Λεμπ-Ελενά Citroen C4 WRC 91,74 χλμ./ώρα
2009 Λεμπ-Ελενά Citroen C4 WRC 92,79 χλμ./ώρα
2010 Οζιέ-Ινγκρασία Citroen C4 WRC 92,18 χλμ./ώρα
Νίκες Οδηγών: ¶λεν 5, Μπιαζιόν 3, Μίκολα 3, Κάνκουνεν 2, Λεμπ 2, Μάκινεν 2, ΜακΡέι 2, Σάινθ 2
Νίκες Κατασκευαστών: Fiat 6, Lancia 6, Audi 3, Citroen 3, Ford 3, Subaru 3, Mitsubishi 2, Toyota 2
Βασιλιάς χωρίς στέμμα...
Ο Μάρκου ¶λεν είναι ένας από τους πρώτους αποφοίτους της μεγάλης των Φινλανδών σχολής και ένας από τους οδηγούς που γνώρισε την καθολική αποδοχή από εχθρούς και φίλους. Η ταχύτητά του ήταν το στοιχείο που έκανε τη διαφορά, και μάλιστα σε χώμα και άσφαλτο. Κάτι τέτοιο εκείνη την εποχή έμοιαζε αδιανόητο, αφού οι Φινλανδοί φημίζονταν για τις επιδόσεις τους στο χώμα και για την... απέχθειά τους προς τις ασφάλτινες επιφάνειες. Ο ¶λεν το άλλαξε αυτό, όντας ανταγωνιστικός παντού. Μάλιστα, στην περίπτωση της Πορτογαλίας, όπου ο αγώνας την εποχή εκείνη ήταν μικτός, ο Φινλανδός έχει καταφέρει να κερδίσει πέντε φορές στην καριέρα του, τις περισσότερες από κάθε άλλον οδηγό. Η σχέση του με τους Ιταλούς ήταν αυτή που τον χαρακτήρισε στα χρυσά χρόνια της καριέρας του, από το 1974 μέχρι και το 1989, τότε που αγωνιζόταν για λογαριασμό των Fiat και Lancia. Ο «Ιταλός», όπως τον αποκαλούσαν πολλοί, είχε καταφέρει να σημειώσει 19 νίκες στο θεσμό, ενώ μέχρι και σήμερα κατέχει το ρεκόρ νικών σε επίπεδο ειδικών διαδρομών. Τι λείπει από το πλούσιο παλμαρέ του; Ο τίτλος του Παγκόσμιου Πρωταθλητή. Το 1978 κατέκτησε το Κύπελλο Οδηγών, αφού το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Οδηγών θεσπίστηκε την αμέσως επόμενη χρονιά. Ο ¶λεν κυνήγησε το όνειρο του τίτλου μέχρι το τέλος της καριέρας του, και το 1986 το έκανε πραγματικότητα για 11 ημέρες. Τότε ο Γιούχα Κάνκουνεν είχε επικρατήσει στο Ράλλυ Σαν Ρέμο, αλλά μετά τον τεχνικό έλεγχο το 205 Τ16 τέθηκε εκτός κατάταξης, με αποτέλεσμα η νίκη να περάσει στα χέρια του ¶λεν και ο ίδιος στην κορυφή της βαθμολογίας Οδηγών. Ωστόσο, η Peugeot λίγες εβδομάδες αργότερα έκανε έφεση, με την οποία δικαιώθηκε, με αποτέλεσμα η νίκη στον ιταλικό αγώνα να επιστρέψει και πάλι στον Κάνκουνεν και μαζί ο τίτλος του Πρωταθλητή. Χαρακτηριστική είναι η κίνησή του στη συνέχεια. Αποφάσισε να μποϊκοτάρει τον εναρκτήριο αγώνα της επόμενης χρονιάς, μη συμμετέχοντας στο Ράλλυ Μόντε Κάρλο. Πάντως, ήταν από τους λίγους που κατάφεραν το 1987 να προσαρμοστούν στα αυτοκίνητα του γκρουπ Α, σημειώνοντας ακόμα έξι νίκες μέχρι το τέλος της συνεργασίας του με τη Lancia. Η επόμενη ημέρα τον βρήκε σε Subaru και Toyota, μέχρι και το τέλος του 1993, οπότε κρέμασε τα θρυλικά του γάντια...
PALMARES
TΙΤΛΟΙ
Πρωταθλητής Φινλανδίας 1978
Πρωταθλητής FIA Cup 1978
ΝΙΚΕΣ - 19
Ράλλυ Πορτογαλίας 1975 (Fiat 124 Abarth Spider)
Ράλλυ «Χίλιες Λίμνες» 1976 (Fiat 131 Abarth)
Ράλλυ Πορτογαλίας 1977 (Fiat 131 Abarth)
Ράλλυ Πορτογαλίας 1978 (Fiat 131 Abarth)
Ράλλυ «Χίλιες Λίμνες» 1978 (Fiat 131 Abarth)
Ράλλυ Σαν Ρέμο 1978 (Lancia Stratos HF)
Ράλλυ «Χίλιες Λίμνες» 1979 (Fiat 131 Abarth)
Ράλλυ Πορτογαλίας 1981 (Fiat 131 Abarth)
Γύρος της Κορσικής 1983 (Lancia 037)
Ράλλυ Σαν Ρέμο 1983 (Lancia 037)
Γύρος της Κορσικής 1984 (Lancia 037)
Ράλλυ Ολύμπους 1986 (Lancia Delta S4)
Ράλλυ Πορτογαλίας 1987 (Lancia Delta HF 4WD)
Ράλλυ Ακρόπολις 1987 (Lancia Delta HF 4WD)
Ράλλυ «Χίλιες Λίμνες» 1987 (Lancia Delta HF 4WD)
Ράλλυ Σουηδίας 1988 (Lancia Delta HF 4WD)
Ράλλυ «Χίλιες Λίμνες» 1988 (Lancia Delta Integrale)
Ράλλυ M. Βρετανίας 1988 (Lancia Delta Integrale)