Εχέγγυο επιτυχίας
Η σχεδιαστική επιτυχία ενός αυτοκινήτου, και κατ' επέκταση κάθε βιομηχανικού προϊόντος,βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αναγνωρισιμότητα του σχήματός του. Οι μινιμαλιστικές
γραμμές, που εύκολα μπορεί κάθε καταναλωτής να αποτυπώσει, αποτελούν το εχέγγυο της
επιτυχίας!
Τα καλύτερα ίσως παραδείγματα είναι δύο από τα πιο δημοφιλή προϊόντα της εποχής μας: ένα
τετράγωνο με έναν εγγεγραμμένο κύκλο μπορεί να αναγνωριστεί ακόμα και από ένα παιδί ως
iPod, και ένα παραλληλόγραμμο με ένα μικρότερο κύκλο εξίσου εύκολα, ως iPhone. Σύμφωνα με
τον Λουκ Ντονκερβόλκε -πρώην σχεδιαστή των VW, Lamborghini και Seat, και νυν της Bentley-,
το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση του αυτοκινήτου: «Με δύο γραμμές πρέπει να
καταλαβαίνεις για ποιο αυτοκίνητο πρόκειται!». ¶λλωστε, η διαδικασία σχεδιασμού είναι η
ίδια, είτε πρόκειται για μια φωτογραφική μηχανή, ένα ψυγείο ή μια οδοντόβουρτσα. Ωστόσο,
υπάρχει αναμφίβολα ένας λεπτός, αλλά σημαντικός διαχωρισμός μεταξύ της άμορφης
πρακτικότητας και του δυναμισμού και συναισθηματισμού της λειτουργικότητας. Πώς, άλλωστε,
θα μπορούσαν σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές να μιλούν για συναίσθημα που διαφοροποιεί το
δικό τους αυτοκίνητο από αυτά του ανταγωνισμού;
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο και υπεύθυνο σχεδιασμού της Κia, Πέτερ Σράιερ, στην περίπτωση
των αυτοκινήτων η λέξη «συναίσθημα», αν και πολυεπίπεδη, ταυτίζεται απόλυτα με τις λιτές
και ελάχιστες σε αριθμό γραμμές. «Αυτοκίνητα φορτωμένα με γραμμές μπορεί αρχικά να
εντυπωσιάζουν, δεν έχουν όμως χαρακτήρα.» Και η έλλειψη χαρακτήρα οδηγεί αναπόφευκτα στη
φθορά. Η αναγνωρισιμότητα μέσω δύο γραμμών είναι και το μεγάλο μυστικό αυτοκινήτων που
κατάφεραν και νίκησαν το χρόνο, όπως είναι η Porsche 911 ή ο Σκαραβαίος. Απλά, μα τόσο
ιδιοφυή σχήματα, που ξεπέρασαν σύνορα και εθνικές σχολές σχεδιασμού και κατάφεραν να
αναγνωριστούν ως πρότυπα, και μάλιστα σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη. Πέρα από τη
διαχρονικότητα και την παγκοσμιότητα, το συναισθηματικό ντιζάιν μπορεί να λειτουργήσει και
ως κράχτης, με πρωταρχικό στόχο να κερδίσει τις εντυπώσεις, προκαλώντας συναισθήματα
ενθουσιασμού: «Αυτό μΆ αρέσει, είναι καταπληκτικό, θέλω να το αποκτήσω. Αυτό μπορεί να το
πετύχει ο σχεδιαστής μέσω των αναλογιών, του τρόπου που στέκεται το αυτοκίνητο στο δρόμο -
να δείχνει δηλαδή πως βρίσκεται σε κίνηση ακόμα και σταματημένο-, των υλικών, του
εσωτερικού» εξηγεί ο Πέτερ Σράιερ, δημιουργός ενός εκ των σχεδιαστικά πλέον επιτυχημένων
μοντέλων των τελευταίων δεκαετιών, του Audi TT. Όλα αυτά, όμως, πάντα υπό την προϋπόθεση
των λιτών σχεδιαστικών γραμμών...
Ο σπορ χαρακτήρας συνδυάζεται συχνά με το συναίσθημα και τη διαφορετικότητα, μια γενικά
σπορ φιλοσοφία σχεδιασμού όμως μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα. Mια άκρως ενδιαφέρουσα
εκδοχή του ορισμού της έχει δώσει ο Λουκ Ντονκερβόλκε, πριν από μερικά χρόνια, ως
υπεύθυνος σχεδιασμού της Seat: «Σκεφτείτε έναν μπόντι μπίλντερ, έναν κατοστάρη σπρίντερ,
έναν παλαιστή του σούμο - όλοι τους είναι αθλητικοί. Ο παίκτης του πινγκ-πονγκ είναι
αθλητής, το ίδιο και ο ψαράς. Όλοι τους, όμως, έχουν διαφορετική σωματοδομή, διαφορετικούς
μύες. Ορίζουμε τα αυτοκίνητά μας ως “αθλητικά”, με την έννοια να έχουν τους σωστούς μύες
στα σωστά σημεία, να είναι δυναμικά, δυνατά, αλλά δε θέλω να είναι μπόντι μπίλντερ· θέλω
να έχουν λειτουργικότητα. Σπορ σημαίνει για μένα να έχεις τη σωστή δόση δύναμης -δε μιλώ
για ιπποδύναμη, αλλά για σχεδιαστική δύναμη-, χωρίς αυτή να σε περιορίζει. Οι μύες του
μπόντι μπίλντερ λειτουργούν ανασταλτικά για κάποια άλλα αθλήματα. Ο κολυμβητής μεγάλων
αποστάσεων έχει λιγότερους μύες από τον κολυμβητή των 100 μέτρων. Η μεγαλύτερη μάζα
απαιτεί και μεγαλύτερη δύναμη για να επιπλεύσει. Και εδώ ακριβώς πρέπει να βρούμε την
ισορροπία. Και έτσι να την προσαρμόσουμε σε διαφορετικούς αγοραστές, σε διαφορετικά
αυτοκίνητα, μικρά ή μεγάλα».
Διόλου τυχαία, λοιπόν, η βαρύτητα που δίνεται πλέον στο ντιζάιν των αυτοκινήτων, αφού
σύμφωνα με έρευνες αποτελεί το Νο 1 κριτήριο επιλογής. «Ο σχεδιασμός ήταν ανέκαθεν ένας
από τους κύριους λόγους επιλογής», υποστηρίζει ο Πάολο Πινινφαρίνα. «Ίσως υπήρχε μια εποχή
που η αγορά κυριαρχείτο από τοπικές, οικονομικά προσιτές φίρμες -Ρeugeot και Renault στη
Γαλλία, Fiat στην Ιταλία, VW στη Γερμανία- και το ντιζάιν ήταν προνόμιο ειδικών
αυτοκινήτων. Με την παγκοσμιοποίηση, όμως, το άνοιγμα νέων αγορών και τα παγκόσμια
αυτοκίνητα, ο σχεδιασμός γίνεται ολοένα σημαντικότερος. Οι νέες κατηγορίες τον ανάγουν σε
βασικό στοιχείο επιλογής. Με δεδομένη την ποιότητα, ο σχεδιασμός είναι αυτός που κάνει τη
διαφορά.»
Όντως, ο σχεδιασμός αποτελεί από τα πρώτα βήματα της αυτοκινητοβιομηχανίας ένα από τα
βασικότερα κριτήρια αγοράς - το αργότερο όταν τα αριστουργήματα του Ετόρε Μπουγκάτι
εμφανίζονται στους δρόμους, και εξυψώνονται από μεταφορικά μέσα σε καλλιτεχνικά
δημιουργήματα. Η εξέλιξη της τροχήλατης άμαξας σε αυτοκίνητο -από τότε, δηλαδή, που ο Εμίλ
Λεβασόρ καθόρισε τη σύγχρονη μηχανική του διάταξη- σημαίνει και την απαρχή της
σχεδιαστικής διαφοροποίησης, όπως διαπιστώνει, το 1923 κιόλας, ο μεγάλος αρχιτέκτονας Λε
Κορμπυζιέ: «Το αυτοκίνητο είναι ένα αντικείμενο με απλή λειτουργία (κάτι που κινείται πάνω
σε ρόδες) και με πολύπλευρους στόχους (άνεση, αντοχή, εμφάνιση), το οποίο ώθησε τη βαριά
βιομηχανία στην προτυποποίηση. Όλα τα αυτοκίνητα έχουν ουσιαστικά την ίδια διάταξη
μηχανικών μερών. Ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των αμέτρητων οίκων, οι οποίοι τα
κατασκευάζουν, οδήγησε στη μάχη της επικράτησης· ξεκίνησε η αναζήτηση της τελειότητας, της
αρμονίας και της ομορφιάς. Έτσι γεννιέται το στιλ, δηλαδή εκείνη η κατάσταση τελειότητας
που αναγνωρίζουν και αντιλαμβάνονται όλοι»._ Ν. Κ.