Κάτι οι τρέχουσες εξελίξεις, κάτι η (καθυστερημένη) άφιξη του καλοκαιριού, και οι περισσότεροι από εμάς θα θέλαμε να δραπετεύσουμε σε κάποιο νησί. Πολλοί ίσως θεωρούν ότι εκεί η ζωή είναι ρόδινη, μια ψευδαίσθηση μάλλον, καθώς το ολιγοήμερο πέρασμά μας δε μας δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε την καθημερινότητα όσων ζουν εκεί δώδεκα μήνες το χρόνο.
Μου εξηγούσε τις προάλλες ένας φίλος που μένει σε ένα μικρό νησί τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι για να συντηρήσουν τα αυτοκίνητά τους. Στην πράξη υπάρχει εκεί ένα δημοτικό συνεργείο, που η ιστορία του πάει πολλά χρόνια πίσω. Μέσα από μια δημοκρατική διαδικασία, τον εκάστοτε υπεύθυνο του συνεργείου τον επιλέγουν οι κάτοχοι αυτοκινήτων του νησιού, ουσιαστικά όμως, από τον πόλεμο και μετά, τον νέμονταν δύο οικογένειες. Η εναλλαγή τους στη διεύθυνση του συνεργείου έδινε την ψευδαίσθηση ότι κάθε φορά επιλεγόταν ο καλύτερος, με τον κόσμο, αν μη τι άλλο, να νιώθει σιγουριά καθώς οι μάστορες αυτών των οικογενειών είχαν αποκτήσει πολύχρονη εμπειρία.
Κάπου στην πορεία, καθώς τα αυτοκίνητα στο νησί αυξάνονταν και η τεχνολογία γινόταν πιο περίπλοκη, ο ένας από αυτούς σκέφτηκε να εκσυγχρονίσει το μαγαζί, ζητώντας βοήθεια από μια αντιπροσωπεία της Αθήνας. Χρειάστηκε πολλά χρόνια επαφών για να τους πείσει, όμως στο τέλος τα κατάφερε. Η ένταξη στο δίκτυο της εταιρείας έγινε, φυσικά, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, καθώς θα έπρεπε να εκσυγχρονιστεί ο μηχανολογικός εξοπλισμός, να εκπαιδευτεί το προσωπικό και, φυσικά, να γίνουν και κάποια έργα βιτρίνας, ώστε το μαγαζί να εμπνέει εμπιστοσύνη και στον επισκέπτη του νησιού που τυχόν θα χρειαζόταν τις υπηρεσίες του. Η αντιπροσωπεία ξόδεψε πολλά λεφτά για τον εκσυγχρονισμό αυτού του περιθωριακού συνεργείου.
Πέρασαν κάμποσα χρόνια μέχρι που οι νησιώτες ανακάλυψαν ότι τα λεφτά της αντιπροσωπείας δεν είχαν πάει όλα για το σκοπό που προορίζονταν, και όποιες από τις εργασίες αναβάθμισης πραγματοποιήθηκαν, κόστισαν πολύ περισσότερο απ’ όσο έπρεπε. Κι αν θέλετε, είναι παράδοξο που ούτε η ίδια η αντιπροσωπεία δεν ενοχλήθηκε.
Ακόμα κι εκείνοι που γνώρισαν πρόσωπα και πράγματα δε μιλούσαν, καθώς με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο είχαν ωφεληθεί, κι έτσι είχε γίνει το ανορθόδοξο, ουσιαστικά, από ένα συνεργείο να ευημερεί όλο το νησί, σε βαθμό που ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων είχαν παρατήσει τις κανονικές δουλειές τους και εργάζονταν -τρόπος του λέγειν δηλαδή- σε κάποια από τα τμήματα του συνεργείου που στο μεταξύ είχε γίνει μεγάλο και πολυτελές. Υπήρχαν, βέβαια, και αρκετοί που συνέχιζαν να δουλεύουν σκληρά στο νησί, στις τρέχουσες εργασίες τους, στον τουρισμό, στην αλιεία, στα χωράφια κτλ., και κάπως κοίταζαν με μισό μάτι την ανορθόδοξη αυτήν ανάπτυξη του συνεργείου, το οποίο μάλιστα χρυσοπλήρωναν σε κάθε τους επίσκεψη.
Ο μάστορας το σκέφτηκε από δω, το σκέφτηκε από κει, και, σαν γάτος που ήταν, αποφάσισε να τους κρατήσει όλους στη δούλεψή του και να διπλασιάσει τις τιμές των σέρβις
Όταν ήρθε η κρίση και οι περισσότεροι προτίμησαν να κρατήσουν ακινητοποιημένα τα αυτοκίνητά τους, γλιτώνοντας έτσι και τα έξοδα συντήρησης, το συνεργείο, που κάθε άλλο παρά νοικοκυρεμένο ήταν στα οικονομικά του, άρχισε να έχει πρόβλημα επιβίωσης. Τότε όλοι συνειδητοποίησαν κάτι που δεν ήταν κρυφό, ότι κρατιόταν με δανεικά από την αντιπροσωπεία, στην οποία χρωστούσε το κόστος των ανταλλακτικών, της εκπαίδευσης κτλ., ένα χρέος που βέβαια η τελευταία δεν ήταν πρόθυμη να διαγράψει, εντούτοις και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να βρουν έναν τρόπο να διευθετήσουν, με τη συνδρομή και μίας τράπεζας. Μια πρώτη ιδέα ήταν να περισταλούν τα έξοδα του συνεργείου, κάτι που προφανώς θα επέφερε μείωση του προσωπικού, το οποίο έτσι κι αλλιώς στην πλειονότητά του δεν είχε αντικείμενο δουλειάς.
Ο μάστορας το σκέφτηκε από δω, το σκέφτηκε από κει, και, σαν γάτος που ήταν, αποφάσισε να τους κρατήσει όλους στη δούλεψή του και να διπλασιάσει τις τιμές των σέρβις, καθώς οι κάτοχοι αυτοκινήτων δεν είχαν άλλες επιλογές εκεί, στη μέση του πελάγους. Η αλήθεια είναι ότι όχι μόνο τα είχε κάνει θάλασσα στη διαχείριση, αλλά είχε βάλει και χέρι στο ταμείο, ενώ όλοι πια στο νησί πίστευαν ότι τα είχε κάνει πλακάκια με τους ιδιοκτήτες των ΚΤΕΛ και των ιδιοκτητών φορτηγών στο νησί και μοιράζονταν τα λεφτά του ταμείου. Και φαίνεται πως συνέχιζε να το κάνει ακόμα κι όταν έπρεπε να στρωθεί στη δουλειά και να τα βάλει επιτέλους τάξη στο χάος που είχε προκληθεί.
Έχοντας αντιληφθεί τη συμπεριφορά (πείτε το και αχρηστία) του μάστορα, η αντιπροσωπεία και η τράπεζα, που έβλεπαν πλέον να κινδυνεύουν τα χρήματά τους, άρχισαν να σφίγγουν τον κλοιό. Οι λογιστές τους κατέβαιναν από τον Πειραιά σχεδόν κάθε εβδομάδα για να δουν αν το νοικοκύρεμα προχωρά, κάτι που άρχισε να ενοχλεί σταδιακά όλους τους κατοίκους.
Όταν ήρθε η ώρα να επιλέξουν οι κάτοχοι αυτοκινήτων του νησιού νέο διευθυντή συνεργείου, την ψήφο τους κέρδισε ένα νέο παιδί. Μπορεί να μην είχε πιάσει γαλλικό κλειδί στο χέρι του, αλλά ήταν καθαρός, δεν είχε σχέση με τους φορτηγατζήδες και ΚΤΕΛατζήδες του νησιού, και υποσχέθηκε να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά το χρέος με την αντιπροσωπεία και την τράπεζα, προσφέροντας ταυτόχρονα μειωμένες τιμές στις υπηρεσίες του συνεργείου.
Από τότε πέρασε μισός χρόνος, οι τιμές κάθε άλλο παρά μειώθηκαν, ενώ ο τρόπος που αποφάσισε να διαπραγματευτεί το χρέος μάλλον εξόργισε την κακή αντιπροσωπεία και την τράπεζα, που αναμφίβολα από λάθος χειρισμούς τους είχαν κάνει δυσχερέστερη την οικονομική κατάσταση του συνεργείου όλα αυτά τα χρόνια.
Εντούτοις, υπήρχαν συνεργεία και σε άλλα νησιά που είχαν ανάλογα προβλήματα, τα οποία όμως στην ίδια περίοδο κατάφεραν να νοικοκυρευτούν.
«Το δικό μας νησί είναι πιο όμορφο» είπε ο καινούργιος μάστορας, «και προφανώς θέλουν να μας πάρουν το συνεργείο, να το κάνουν ξενοδοχείο και να έρχονται τζάμπα για διακοπές».
«Εμείς έχουμε άλλες ιδέες για το πώς να σώσουμε το συνεργείο, από το να το έχουμε να υπολειτουργεί», συμπλήρωσε, πλην όμως έξι μήνες τώρα κανείς δεν είδε κάποια από τις ιδέες του να υλοποιείται. Η αντιπροσωπεία και η τράπεζα είχαν πλέον σκληρύνει τη συμπεριφορά τους. Ζητούσαν τριπλασιασμό του κόστους των σέρβις, αλλιώς θα σταματούσαν να στέλνουν χρήματα και ανταλλακτικά. Ο μάστορας ξαφνιάστηκε. Δεν περίμενε μια τέτοια εξέλιξη, καθώς νόμιζε ότι τους είχε στο χέρι. Με ακινητοποιημένα τα αυτοκίνητα, ήταν σίγουρο ότι το συνεργείο θα έκλεινε, μια εξέλιξη αναμφίβολα κακή για τους νησιώτες αλλά και για τους δανειστές, που δε θα έβλεπαν ποτέ τα χρωστούμενα. Ίσως πλέον να τα είχαν ξεχάσει κιόλας.
Ο μάστορας που είχε πει στους νησιώτες ότι θα έκανε μια συμφέρουσα συμφωνία με την αντιπροσωπεία παρέμεινε ψύχραιμος. Κάλεσε τους ιδιοκτήτες και τους πρότεινε να αποφασίσουν αν προτιμούν το σέρβις με τριπλάσιο κόστος, ή να τα βρούνε μόνοι τους εκεί στο νησί. Χωρίς ανταλλακτικά – άλλωστε, υπάρχει και το παράδειγμα της Κούβας, που εξήντα χρόνια τώρα με πατέντες κρατάνε τα αυτοκίνητα σε λειτουργία.
Ο φίλος μου τα έχει πια χαμένα, καθώς δεν έχει κάποιον να εμπιστευτεί το αυτοκίνητό του, και τον πιάνει κιόλας το παράπονο γιατί μέχρι τώρα ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις του. Σκέφτεται να τα παρατήσει όλα και να ψάξει δουλειά στην Αθήνα ή οπουδήποτε αλλού. Θα του λείψει η θάλασσα, αλλά όχι οι μούρες από τα μαστόρια και τους κολλητούς τους.
