Βρίσκεται στα Πομακοχώρια Ξάνθης, σε μια Ελλάδα -δυστυχώς- ξεχασμένη και αποκλεισμένη από όλους μας, πολύ πριν τον ερχομό του Covid-19.
Πάνω από την Ξάνθη, βρίσκονται τα πομακικά χωριά του νομού, τα οποία αποτελούν περίπου το 63,8% από τα περίπου 160 ελληνικά Πομακοχώρια που έχουν καταγραφεί. Το 30,6% βρίσκονται στο νομό Ροδόπης, ενώ μόλις το 5,6% στον Έβρο.
Πομάκοι, βέβαια, κατοικούν και στη Βουλγαρία, και συγκεκριμένα στην Ανατολική Ρωμυλία, στις επαρχίες Κάρτζαλι και Σμόλιαν. Ποιους ονομάζουμε, όμως, έτσι; Ουσιαστικά, την πληθυσμιακή ομάδα της παραμεθορίου μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας, τα μέλη της οποίας μιλούν την πομακική γλώσσα, μια βουλγαρική διάλεκτο δηλαδή, και ασπάζονται το μουσουλμανισμό από το 17ο αιώνα, οπότε και εξισλαμίστηκαν.
Στο δρόμο για την ταβέρνα «Κοττάνη» του Τζεμίλ. Βάλτε την στα SOS και μη φοβηθείτε τα τελευταία 5 χιλιόμετρα του βατού χωματόδρομου. Που βρίσκεται; Εκεί ψηλά, στην πινέζα του ελληνικού χάρτη (τοποθεσία Ομάλι).
Όσο για την έννοια της λέξης «Πομάκος», υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Είτε ότι προέρχεται από τα βουλγαρικά «помъчен» (βασανισμένος) ή «помагач» (συνεργάτης), είτε από το ελληνικό «πομάξ» (πότης), εξαιτίας της παλιάς συνήθειας των Θρακών να πίνουν πολύ, ή από το «ιππομάχοι», μιας και οι αρχαίοι Θράκες ήταν δεινοί ιππείς πολεμιστές. Σύμφωνα πάλι με το λεξικό του Μπαμπινιώτη, πρόκειται για μεταφορά του γερμανικού «Pomaken», πιθανώς βουλγαρικής προέλευσης.
Στις μέρες μας, οι Πομάκοι θεωρούν ότι η φυλή τους είναι απόγονος των Αγριάνων, για τους οποίους ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πει το περίφημο… «Απέναντι στους μαλθακούς Πέρσες θα αντιτάξω τους ηρωικούς μου Αγριάνες!». Παράλληλα, πολλοί από αυτούς προτιμούν να αποκαλούνται «Έλληνες μουσουλμάνοι», και όχι «Πομάκοι».
Στο Δήμο Μύκης, λοιπόν, όπου βρίσκεται και το 8θέσιο Μειονοτικό Δημ. Σχολείο, και στις Κοινότητες Κοτύλης, Θερμών, Σατρών και Σελέρου, βρίσκονται χωριά όπως ο Κένταυρος, το Ωραίο, η Γλαύκη, οι Θέρμες, οι Σάτρες και, φυσικά, ο ηρωικός Εχίνος, με το γνωστό του οχυρό, το οποίο μαζί με τους τριακόσιους άντρες του είχε πει το δικό του «ΟΧΙ» στους χιλιάδες Γερμανούς, στις 6 Απριλίου του 1941, ταλαιπωρώντας τους για τρεις ολόκληρες ημέρες.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στον Εχίνο υπήρχε και κτίριο όπου στεγαζόταν ταχυδρομείο, από όπου ταχυδρόμοι πήγαιναν τα γράμματα στα χωριά, ενώ στο ίδιο κτίριο υπήρχε και αντιπροσωπεία του ΟΤΕ. Επίσης, πάλι στο ίδιο χωριό, υπήρχε δασαρχείο που απαρτιζόταν από δασοφύλακες και δασονόμους, ενώ είχε και υποσταθμό στα Λουτρά Θερμών. Τέλος, στον Εχίνο είχε -και έχει- έδρα το Τάγμα Εθνοφυλακής, το οποίο παλιότερα είχε διμοιρίες σε όλα τα Πομακοχώρια της Ξάνθης.
Πλέον, όμως, με το ελληνικό κράτος να έχει αφήσει κυριολεκτικά στη μοίρα τους τα ακριτικά αυτά μέρη, η τουρκική παρουσία ολοένα και ισχυροποιείται μέσω διάφορων κινήσεων, όπως της δημιουργίας τουρκικών βιβλιοθηκών, εργαστηρίων ραπτικής, και πολλών ακόμα. Παράλληλα με αυτά, έχουμε το ξήλωμα της ελληνικής παρουσίας στα Πομακοχώρια αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Κρατικοί φορείς όπως το ταχυδρομείο, η μόνιμη παρουσία-διαμονή των δασκάλων στα χωριά, η αστυνομία κ.ά. εξαφανίζονται μέρα με τη μέρα, είτε από πιέσεις τουρκόφωνων πολιτευτών είτε από την αδιαφορία της ελληνικής πολιτείας… Όσον αφορά τα ιατρεία της περιοχής, η παρουσία γιατρών είναι σποραδική και περιορίζεται σε μία με δύο επισκέψεις την εβδομάδα.
Τι νιώθεις σήμερα, ως επισκέπτης εκεί; Χωρίς καμία δόση υπερβολής, σαν να είσαι κομπάρσος σε μια ταινία που εξελίσσεται σε μια άλλη χώρα, πολλά χρόνια πίσω. Μπορεί οι χαρακτηριστικές σιδερένιες μπάρες που οριοθετούσαν τις περιοχές-γκέτο να μην υπάρχουν πια, αλλά ακόμη δεν μπορούμε να χωνέψουμε, για παράδειγμα, την εικόνα νεαρής «μαντιλοφορούσας» κοπέλας με τα παιδάκια της να πετάει με χαρακτηριστική ευκολία τα σκουπίδια της στο ποτάμι που περνάει μέσα από τον Εχίνο, ακριβώς μπροστά από το σπίτι της (σ.σ.: όλα ανεξαιρέτως με δορυφορικά πιάτα παλαιού τύπου), σε μια τεράστια -υδάτινη- χωματερή.
Εκεί λοιπόν, στα Πομακοχώρια, βρίσκεται ο Εχίνος που βλέπουμε συνέχεια στην τηλεόραση αυτές τις ημέρες αλλά και συμπατριώτες μας, που δυστυχώς θυμόμαστε μόνο κάθε προεκλογική περίοδο και τώρα… στα χρόνια του Covid-19._Μ. Σαλ.
ΥΓ: Οι φωτογραφίες είναι από πρόσφατο πέρασμά μας από την ευρύτερη περιοχή με το VW T-ROC 1.6 TDI.
