top icon
Blog

Ο εκδημοκρατισμός του motorsport

Η διαφορετικότητα στον μηχανοκίνητο αθλητισμό είναι ένα ακανθώδες ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί – και το θετικό είναι πως αυτή η συζήτηση ξεκίνησε.

Αν είναι κάτι για το οποίο η Formula 1 περηφανεύεται, είναι το γεγονός πως αποτελεί ένα αξιοκρατικό σπορ (‘meritocracy’ την χαρακτήρισε πρόσφατα ο Toto Wolff). Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι καλύτεροι προκόβουν χάρη στις ικανότητές τους, ανεξαρτήτως του υπόβαθρου που μπορεί να έχουν, της καταγωγής τους, του φύλου ή του χρώματός τους.

Προφανώς αυτό δεν ισχύει σε τόσο απόλυτο βαθμό. Όσο κι αν πιστεύουμε ότι το grid της F1 αποτελείται από τους 20 καλύτερους οδηγούς του πλανήτη, ίσως είναι πιο σωστό να θεωρήσουμε ότι αποτελείται από τους 20 οδηγούς που είχαν το σωστό timing, τα χρήματα και το ταλέντο για να βρεθούν εκεί.

Η λέξη κλειδί είναι το ‘timing’, και ακολουθούν τα χρήματα.

Σίγουρα, δεν ζούμε πια στις εποχές που πρίγκιπες της Ταϊλάνδης και γιοι αρχόντων της βαυαρικής επαρχίας είχαν την ευκαιρία να τρέξουν στο κορυφαίο επίπεδο απλά γιατί μπορούσαν να αγοράσουν την θέση τους, όμως, παρά τα άλματα προόδου που έχουν γίνει σε αυτόν τον τομέα, η ανισότητα παραμένει σε μεγάλο βαθμό. Η εύρεση χορηγιών είναι απαραίτητη, επιβεβλημένη, το ταλέντο δεν αρκεί. Οι περισσότερες χώρες ανά τον πλανήτη δεν ενδιαφέρονται για τον μηχανοκίνητο αθλητισμό όσο θα έπρεπε για να μπορέσουν να βοηθήσουν νέους και νέες χωρίς τους πόρους αλλά με ταλέντο και ικανότητες στο τιμόνι.

Το κενό που αφήνουν τα κράτη, λοιπόν, έρχεται να καλύψει ένας ιδιώτης, με πολλά χρήματα, που θέλει να τα επενδύσει σε ένα παιδί 9 χρονών που θεωρεί ότι έχει τα φόντα να πάει ψηλά. Για κάθε τέτοιο παιδί, όμως, υπάρχουν άλλα 100 που δεν πήραν την ευκαιρία που άξιζαν.

Και οι ανισότητες δε σταματούν στα οικονομικά κωλύματα. Η θέση της γυναίκας στο motorsport είναι ιδιαίτερα επισφαλής.

Δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά για την παρουσία νεαρών κοριτσιών σε επίπεδο karting ούτως ώστε να εξακριβωθεί αν πράγματι η υπόθεση (αυθαίρετη ως ένα βαθμό) ορισμένων ισχύει, πως δλδ οι γυναίκες ενδιαφέρονται λιγότερο από τους άντρες για τους αγώνες ταχύτητας, αλλά είναι σαφές ότι το γυναικείο φύλο δεν εκπροσωπείται ιδιαίτερα στο motorsport, ειδικά στα υψηλότερα επίπεδά του.

Αυτό έχει κινητοποιήσει εκείνες τις λίγες γυναίκες που τα κατάφεραν και βρέθηκαν πίσω από το τιμόνι ενός μονοθέσιου ή ενός touring car και θέλουν να δουν κι άλλες γυναίκες να πετυχαίνουν. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η οργάνωση ‘Dare To Be Different’ το 2016, με πρωτοβουλία της Susie Wolff, πρώην οδηγού DTM και τρίτης οδηγού της Williams στη F1, η οποία συνεργάστηκε με τη Λέσχη Αυτοκινήτου της Μ. Βρετανίας και τη FIA για να μπορέσει μέσω του οργανισμού να αναδείξει νεαρά, ταλαντούχο κορίτσια στο motorsport.

Μέσα από τα διάφορα σχολικά προγράμματα που έχουν εκπονηθεί, 35 χιλιάδες κορίτσια έλαβαν μέρος (στοιχεία 2018), μαθαίνοντας για τους αγώνες αυτοκινήτων, για το τι χρειάζεται για να ξεκινήσουν μία καριέρα στο motorsport (στο τιμόνι ή ακόμα και σε επιτελικές θέσεις), και σε αυτό βοήθησε τα μέγιστα και η παρουσία ισχυρών γυναικείων προσωπικοτήτων που εργάζονται αυτή τη στιγμή στη Formula 1, όπως είναι η αναπλήρωτρια διευθύντρια της Williams, Claire Williams και η επικεφαλής στρατηγικής της Alfa Romeo Sauber, Ruth Buscombe.

Την ανάγκη για το inclusivity και τη διαφορετικότητα έχει καταλάβει και η διοίκηση της F1, με τον Ross Brawn να δηλώνει πρόσφατα: 

«Πιστεύω ότι εμείς, ως F1, αναγνωρίζουμε εδώ και μερικά χρόνια ότι πρέπει να ενισχύσουμε τη διαφορετικότητα που έχουμε, και ξεκινήσαμε να δουλεύουμε προς αυτήν την κατεύθυνση πριν από λίγα χρόνια.

«Ο λόγος για τον οποίο δεν έχουμε διαφορετικότητα στην F1 ξεκινά από την αρχή. Ξεκινά σε βασικό επίπεδο, και ξεκινά ακόμα και σε σχολεία με θέματα STEM (science, technology, engineering, mathematics).

«Συμμετείχαμε στο F1 in Schools. Έχουμε εμπλακεί πολύ περισσότερο τα τελευταία 1 με 2 χρόνια. Και μέσα σε αυτό το πρόγραμμα υπάρχει διαφορετικότητα όσον αφορά τα παιδιά που εμπλέκονται σε αυτό. Το 40% των παιδιών που ασχολούνται με το F1 in Schools είναι κορίτσια, οπότε αυτό είναι μια καλή αρχή.»

Έπειτα, η ίδρυση του W Series, μίας κατηγορίας αγώνων αποκλειστικά για γυναίκες έχει γίνει ο μεγαλύτερος -αμιγώς αγωνιστικός- φορέας για την είσοδό τους στους αγώνες. Ξεκίνησε πέρυσι και ανέδειξε αρκετές οδηγούς, όπως είναι η πρωταθλήτρια Jamie Chadwick (δοκιμαστής πια στη Williams), η Beitske Visser και η Emma Kimilainen. 

Κάπως έτσι, οι χορηγοί, ο μεγάλος ρυθμιστής του motorsport ίσως από την αρχή του ακόμα, μπορούν να εντοπίσουν ταλαντούχες γυναίκες και να αποφασίσουν να τις ενισχύσουν οικονομικά, παρά τον σαφέστατο δισταγμό που δείχνουν εδώ και αρκετές δεκαετίες απέναντί τους, θεωρώντας εν πολλοίς ότι είναι μία επένδυση που δεν θα τους αποφέρει χρήματα. Πλέον, δεν θα έπρεπε να έχουν δικαιολογία. Αλλά αυτό είναι μία διαδικασία που θα πάρει χρόνια, διότι είναι ζήτημα νοοτροπίας. 

Το πιο ευαίσθητο σημείο στον τομέα της διαφορετικότητας είναι με διαφορά αυτό της καταγωγής. Ο Lewis Hamilton είναι ο πρώτος σταρ της Formula 1, ειδεμή του motorsport, που είναι μαύρος κι όχι λευκός.

Δεν είναι, όμως, ο πρώτος μαύρος οδηγός στην ιστορία του σπορ. Αυτός ο «τίτλος» ανήκει στον Willy T. Ribbs, τον Αφροαμερικανό που αγωνίστηκε στο IndyCar και το NASCAR τη δεκαετία του ’80 και του ’90, και οδήγησε σε ιδιωτικές δοκιμές για λογαριασμό της Brabham το 1986, αλλά δεν έγινε μέλος της ομάδας. 

Το motorsport είναι ένα σπορ λευκών, και τα παραδείγματα μη-καυκάσιων που διέπρεψαν είναι ελάχιστα, αν όχι ένα και μοναδικό. Η δολοφονία του George Floyd, αν και όχι μοναδικό περιστατικό βίας, ήταν αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι και έγινε η αφορμή για να ξεκινήσει μία μεγάλη συζήτηση για το πώς δομείται το motorsport, ή η Formula 1 πιο συγκεκριμένα, πώς αντιμετωπίζει τις μειονότητες, πώς (και αν) προωθεί τη διαφορετικότητα.

Ο Hamilton αποτελεί εξαίρεση γιατί ήταν τόσο ταλαντούχος όσο και τυχερός. Ο Ron Dennis και η Mercedes θέλησαν να τον στηρίξουν στα παιδικά του χρόνια, του έδωσαν θέση στη Formula 1, γιατί είδαν αυτό που είχε να προσφέρει πίσω από το τιμόνι ανεξαρτήτως του χρώματος του δέρματός του. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο για όλα τα παιδιά μειονοτήτων στις χώρες της Δύσης – και σίγουρα δεν ισχύει το ίδιο για τα παιδιά των χωρών της Αφρικής και της Ασίας.

Ο μοναδικός Αφρικανός πρωταθλητής ήταν ο Jody Scheckter, κι αυτός όμως ήταν ένας λευκός, εύπορος Νοτιοαφρικανός. Δεν μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τα μαύρα παιδιά της Αφρικής. Αυτόν τον ρόλο θα τον διαδραματίσει ο Hamilton, και φαίνεται πως είναι διατεθειμένος να επωμιστεί αυτό το βάρος. Θέλει να βοηθήσει νέα παιδιά, άπορα, παιδιά μειονοτήτων να βρουν τον δρόμο τους στον μηχανοκίνητο αθλητισμό, να πάρουν την ευκαιρία που τους αξίζει – αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο για το μέλλον, αλλά δεν αρκεί.

Τα τελευταία χρόνια, το MotoGP διοργανώνει το ‘Asia Talent Cup’, ένα series με κοινή μοτοσυκλέτα, που στόχο του έχει να εντοπίσει ταλέντα στην ήπειρο της Ασίας και να τους δώσει το βήμα να δείξουν τις ικανότητές του και να πετύχουν. Ένα τέτοιο πρωτάθλημα από τη μεριά της Formula 1 θα ήταν εξαιρετικής σημασίας για την ανάδειξη νέων οδηγών, και όχι μόνο προς Ανατολάς, αλλά και στην Αφρική, μία ήπειρο που αγαπά το motorsport αλλά δεν έχει τρόπο να το δείξει στο διεθνές στερέωμα, με μόνο το Rally Σαφάρι στην Κένυα να διοργανώνεται εκεί.

Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους οι μεγάλες διοργανώσεις θα μπορέσουν να προωθήσουν τη διαφορετικότητα, να εμπνεύσουν νέα παιδιά, να αποδείξουν κι αυτές ότι είναι πράγματι «αξιοκρατικές». Μέχρι τότε, οφείλουμε να το απαιτούμε και να στηρίζουμε αυτούς που φωνάζουν και ζητούν μεγαλύτερο inclusivity, γιατί κανείς ποτέ δεν έχανε από την συναναστροφή του με διαφορετικούς ανθρώπους, και καμία διοργάνωση δεν είναι καλύτερη αν αποτελείται μόνο από 20 λευκούς, πλούσιους άντρες._Δ.Μ.

Ακολουθήστε το 4troxoi στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα!

ΤΙΜΕΣ - ΤΕΧΝΙΚΑ