Εικοσιτρείς μόνο πωλήσεις έκανε το 2016 στην Ελλάδα ο εκπρόσωπος της Lancia στη χώρα μας, που η τύχη το θέλησε να είναι ο τελευταίος των Μοϊκανών για την εταιρεία.
Το γεγονός μας έφερε πολλές σκέψεις στο μυαλό, καθώς όλοι (ο πανδαμάτωρ χρόνος γαρ) έχουμε αρχίσει να ξεχνάμε τις λαμπερές ημέρες του ιταλικού εργοστασίου, που τελικά δεν ήταν και τόσο λαμπερές στον οικονομικό τομέα. Επιστρέφοντας στο ταπεινό supermini με τον ξεπερασμένο πια σχεδιασμό και την περικομμένη γκάμα κινητήρων, βλέπουμε πως ακόμη αντιστέκεται, παρά το ότι είναι το μοναδικό μοντέλο της Lancia που παράγεται ακόμη. Μάλιστα, τη χρονιά που μας πέρασε σημείωσε περισσότερες ταξινομήσεις στην Ευρώπη (σε συντριπτικό ποσοστό στην ιταλική αγορά) από όσες το 2015: 62.480 χωρίς ακόμη να υπάρχουν τα στοιχεία του Δεκεμβρίου, έναντι 59.374. Αυτό εξασφαλίζει προς το παρόν το ημερομίσθιο των όσων εργάζονται ακόμη στις βιομηχανικές της εγκαταστάσεις, αλλά δε σημαίνει τίποτα για το μέλλον.
Στην πραγματικότητα, η ιταλική εταιρεία ζει με οικονομικά προβλήματα για περισσότερο από εξήντα χρόνια, αφού ποτέ δεν ξεπέρασε το σοκ του 1955, που προήλθε από τα ανοίγματα και την κακοδιαχείριση του γιού του ιδρυτή της Βισέντζο Λάντσια. Αυτές οι δυσκολίες ανάγκασαν τότε την εταιρεία να αποσύρει την D50 από τη Formula 1 χάνοντας το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα για λογαριασμό της και παρακολουθώντας τον Έντζο Φεράρι να το κερδίζει με το δικό της αγωνιστικό (και μιλάμε για το πρωτάθλημα οδηγών, που κατέληξε στον Φάντζιο, αφού τότε δεν υπήρχε ακόμη τίτλος για τους κατασκευαστές). Στη συνέχεια οι πολύ καλές Aurelia και Flavia παρά την ποιότητά τους σημείωσαν σχετική επιτυχία αφού έπεσαν πάνω στα αυτοκίνητα της Alfa Romeo (Giulietta πρώτης γενιάς & Giulia πρώτης γενιάς) που την ξεπέρασαν κατά πολύ στους εμπορικούς πίνακες. Με τις τετράπορτες Fulvia και τη Fulvia Coupe, ιδιαίτερα με τη δεύτερη, η Lancia άφησε εποχή. Όμως, τα συσσωρευμένα χρέη και οι υπερμεγέθεις υποχρεώσεις δεν της επέτρεπαν να στηρίξει αυτή τη λαμπερή παραγωγή. Λεφτά, δεν υπήρχαν.
Όταν, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 το Gruppo Fiat ανέλαβε τις τύχες της, τα πράγματα ήταν τόσο άσχημα που η εταιρεία δε μπορούσε ούτε καν να κρατήσει στην κατοχή της τα μοντέλα του ένδοξου παρελθόντος και να τα βάλει σε ένα μουσείο. Η Fiat διέσωσε όσα μπορούσε, όμως αρκετά χάθηκαν τότε και βρέθηκαν στα χέρια ιδιωτών συλλεκτών. Μια κάποια ισορροπία έγινε εφικτή τη δεκαετία του '70, με την καθημερινή αγωνία να απομακρύνεται κάπως, χωρίς όμως και να εξαφανίζεται. Το 1987 η Lancia έζησε έναν τραγέλαφο, με τη Delta του Group A να κτίζει έναν αξεπέραστο μύθο στις ειδικές διαδρομές του WRC και την εξαγορά της Alfa Romeo από τη Fiat να καθορίζει αρνητικά το μέλλον της. Πλέον, στο λεξιλόγιο της αγοράς υπήρχε η έκφραση κανιβαλισμός, που μεταφράζεται στην επικάλυψη του μοντέλου της μιας εταιρείας από το αντίστοιχο της άλλης στην ίδια κατηγορία, τη στιγμή που και δύο έχουν το ίδιο αφεντικό. Η επιφυλακτικότητα κυριάρχησε, η Alfa Romeo συγκέντρωσε περισσότερη προσοχή, όμως μόνο τόση όση χρειαζόταν για να μη κάνει ζημιά στη γκάμα της Fiat. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τις πιο αποστειρωμένες επιλογές για τη Lancia, με αυτοκίνητα που τελικά δεν την εξέφραζαν και πολύ, που είχαν ως αποτέλεσμα τη φυγή πολλών από τους καλούς της φίλους. Η ειρωνεία είναι πως τελικά το αφεντικό (η Fiat) ούτε έτσι κατάφερε να αποφύγει τον οικονομικό κλυδωνισμό, που παραλίγο να την καταστρέψει στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας.
Και φτάνουμε στο 2006, στα 100 χρόνια της εταιρείας, όπου βρεθήκαμε καλεσμένοι για πέντε ημέρες στους εορτασμούς του Τορίνο. Εκεί, μάθαμε και καταλάβαμε πολλά. Είδαμε εκατοντάδες αυτοκίνητα που εκπροσωπούσαν το ένδοξο παρελθόν να παρελαύνουν στους δρόμους της πόλης, είδαμε όλους -μα όλους!- τους Τορινέζους να μαζεύονται στα πεζοδρόμια και να χειροκροτούν αποδίδοντας τιμές, φωτογραφήσαμε ό,τι περνούσε από μπροστά μας, ξοδέψαμε πολλές ώρες στα σκαλοπάτια της Αρσενάλε συζητώντας για τα πάντα με συνταξιούχα στελέχη και μηχανικούς της εταιρείας που γνώριζαν πάρα πολλά. Κύρια, διδαχτήκαμε τί σημαίνει να σέβεσαι και πώς πρέπει να το κάνεις…
Την τελευταία νύχτα της παραμονής μας στο Τορίνο βρεθήκαμε στο Μουσείο Αυτοκινήτου της πόλης που τιμούσε με το δικό του τρόπο τη Lancia, παρακολουθώντας τα πυροτεχνήματα να ίπτανται θεαματικά πάνω από τον ποταμό Πάδο. Οι άνθρωποί της χειροκροτούσαν και ζητωκραύγαζαν με ενθουσιασμό (πρόεδρος ήταν τότε ο Ολιβιέ Φρανσουά), στα μάτια τους όμως υπήρχε μια σκιά. Ήξεραν ότι το πρωτότυπο της νέας Fulvia Coupe δεν θα προχωρούσε, δεν υπήρχαν λεφτά. Δεν υπήρχαν ούτε για το Trepiuno και λίγο έλειψε η Fiat να μην το εξελίξει σε μοντέλο παραγωγής (στο γνωστό μας 500), η επιτυχία του οποίου στάθηκε δίπλα σε εκείνη του Panda και έσωσε το Gruppo από την καταστροφή (αφού πρώτα χρειάστηκε να συζητήσει πολύ σοβαρά την ένταξή του στον όμιλο της General Motors). Tα όνειρα για τη Fulvia πήγαν περίπατο και ακολούθησε η Delta II, ένα liftback που ασφαλώς δεν στερείτο προβλημάτων, αλλά διέθετε ένα ύφος και είχε και προσωπικότητα. Όμως, φευ, ο διεθνής ανταγωνισμός ήταν πολύ πιο μπροστά και οι αξιοπρεπείς πωλήσεις του δεν δημιούργησαν συνθήκες επιβίωσης. Λίγο καιρό αργότερα ήρθε αυτό που ονοματίσαμε πιο πριν ο τελευταίος των Μοϊκανών, η νέα γενιά του premium supermini με το όνομα Ypsilon, που υιοθέτησε τη σχεδιαστική ταυτότητα της Delta II. Όμως, το παιχνίδι πλησίαζε πια στη λήξη κι ο διαιτητής ήδη κοιτούσε το ρολόι του με τη σφυρίχτρα στο στόμα.
Το τελευταίο σφύριγμα συνέπεσε όταν ανακοινώθηκε η κοινοπραξία της Fiat με την Chrysler, που δεν αποκλείεται μελλοντικά να αποδειχτεί μοιραία ακόμα και για την Alfa Romeo (το στοίχημα για εκείνη είναι σε εξέλιξη, με καλές μέχρι στιγμής προϋποθέσεις). Η Lancia δε χωρούσε πια στην εξίσωση κι ένα βράδι του 2014 ανακοινώθηκαν οι σκληρές αποφάσεις: Τέλος για την παραγωγή της Delta II, συνεχίζουμε με το Ypsilon μόνο για την ιταλική αγορά, χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη για το αν θα παρουσιαστεί διάδοχός του. Από τότε έχουμε μείνει εκεί, με μια και μοναδική επιλογή, με ένα και μόνο χαρτονόμισμα στο πορτοφόλι κι όσο αντέξει…
Να όμως που τρία χρόνια μετά ακόμη αντέχει, δίνοντας έναν αγώνα με όλα τα προγνωστικά εις βάρος του, εκπροσωπώντας ένα από τα λαμπερότερα εμβλήματα στα χρονικά της Αυτοκίνησης. Του οφείλουμε τον μεγαλύτερο σεβασμό λοιπόν!