Τι εστί F1; Στην επιφάνεια, είναι ένας περιοδεύων θίασος περίπου χιλίων ατόμων, το F1 circus όπως το αποκαλούσαν οι παλαιοί. Φέτος, το τσίρκο, δυστυχώς τίμησε αυτό το χαρακτηρισμό και… ατίμασε το θεσμό της F1.
Μήπως τελικά βλέπουμε το Monty Python’s Flying Circus και δεν το έχουμε καταλάβει;
Διότι σε μέρη όπως η Ιταλία, ονόματα σαν αυτά των Nuvolari, Ascari, Ferrari, ακόμα και Fangio, Clark, Peterson, έχουν κάποια υπόσταση, αντιπροσωπεύουν κάποιες αξίες, έναν ηρωισμό, ρομαντικό ίσως, αλλά υπαρκτό -κάποτε. Αποτελούν μέρος της κουλτούρας του μηχανοκίνητου αθλητισμού, διότι ναι, υπάρχει τέτοιο πράγμα και τυγχάνει να έχει κάποιους κώδικες ηθικής.
Επάνω στους οποίους αφόδευσε το πανηγυράκι που έστησαν FIA και F1 στο Αμπού Ντάμπι. Από μια σεζόν που είχε τις προϋποθέσεις να είναι καταπληκτική, κατέληξε να είναι… καταθλιπτική. Βέβαια, αυτό που ήθελε η F1, το πέτυχε. Όλοι μιλάνε για αυτό που έγινε στο Αμπού Ντάμπι, πολύ πέραν του κύκλου των petrolheads.
Αψηφώντας τους αγωνιστικούς κανονισμούς της F1 και σκηνοθετώντας μια… ρουλέτα στον τελευταίο γύρο, η F1 κατάφερε να κάνει τους πάντες να μιλάνε για αυτήν. Ποιο είναι το τίμημα όμως… Πέραν της αξιοπιστίας του σπορ.
Πως ακριβώς θα εκλάβει μια εταιρεία προϋπολογισμού δισεκατομμυρίων και με το κύρος της Mercedes να διασύρεται το όνομά της στο βωμό της τηλεθέασης; Η μέχρι στιγμής σιωπή της, με άρνηση συνεντεύξεων και ούτε ένα δελτίο Τύπου, θα πρέπει εφιστά την προσοχή στην F1.
Διότι οι ενστάσεις της Mercedes για παράβαση κανονισμών απλά απορρίφθηκαν, με εξηγήσεις που αναφέρουν -άγραφες- συμφωνίες με τις ομάδες ότι όποτε είναι εφικτό, οι αγώνες θα πρέπει να τελειώνουν υπό το καθεστώς πράσινης σημαίας και ότι υπερισχύουν συγκεκριμένα άρθρα των κανονισμών, χωρίς αυτό να αναφέρεται σε αυτούς. Κανονικό κουκούλωμα δηλαδή.
Η Mercedes θα αποταθεί στο Διεθνές Εφετείο της FIA, που θεωρείται ξεχωριστό σώμα από τη Διεθνή Ομοσπονδία, η οποία όμως ορίζει τα μέλη του. Ωστόσο, κρίνοντας από την ιστορία, δύσκολα θα αλλάξει κάτι για την έκβαση του φετινού Πρωταθλήματος.
Αν όμως η Mercedes δεν είναι ικανοποιημένη από την απόφαση του Διεθνούς Εφετείου, πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να το φτάσει και τη εικόνα θα παρουσιάζει προς τα έξω όλη αυτή η υπόθεση για το σπορ και τη FIA.
Τι μπορεί να την αποτρέψει να αποχωρήσει από την F1 όταν της το επιτρέψουν οι δεσμεύσεις που έχει υπογράψει; Κατά πόσο έχει την πολυτέλεια η F1 να χάσει μια εταιρεία η οποία προμηθεύει μονάδες ισχύος στο 40% του grid;
Τα τελικά αποτελέσματα του φετινού Πρωταθλήματος είναι προσωρινά, καθώς εξαρτώνται από τις αποφάσεις του Διεθνούς Εφετείου. Αλλά την Πέμπτη θα έχουμε την απονομή του Max Verstappen στο ετήσιο Gala της FIA.
Τι εικόνα θα δώσει προς τα έξω η FIA αν απονέμει το τρόπαιο του Πρωταθλητή στον Verstappen για να του το αφαιρέσει μερικές εβδομάδες αργότερα; Και θέλει να πάρει με αυτό τον τρόπο ο Lewis Hamilton ένα Πρωτάθλημα, το οποίο όπως ο ίδιος ανέφερε, χειραγωγήθηκε;
Τα λάθη δε διορθώνονται με επιπλέον λάθη. Ό,τι έγινε, έγινε. Το σπορ έχασε αξιοπιστία. To θέμα είναι τι θα γίνει στο μέλλον και αν αυτή θα είναι η στάση που θα πρέπει να καταπιούμε, ή θα γίνει κάτι για να αποφευχθούν αντίστοιχα αίσχη.
Ειδάλλως, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την F1 αναλόγως. Ως ένα reality show. Διότι αυτό που συνέβη στο Αμπού Ντάμπι, πιο πολύ με τηλεπαιχνίδι μοιάζει, παρά με μηχανοκίνητο αθλητισμό.
Ο τελευταίος που φέρει ευθύνη σε όλη αυτή την υπόθεση, είναι ο ίδιος ο Verstappen. Έπειτα από μια καταπληκτική σεζόν, όπου δεν έσπασε υπό πίεση και πάλεψε μέχρι τελευταίας στιγμής μέχρι και πολλές φορές πέραν των ορίων, ξεσηκώνοντας τα πλήθη. Ίσως να μην έχει αντιληφθεί τη σκιά που θα έχει αυτό το Πρωτάθλημα επάνω του για κάποιους. Ίσως να μην τον νοιάζει.
Υποδειγματική η συμπεριφορά του Lewis Hamilton και του πατέρα του. Αμφότεροι συνεχάρησαν πατέρα και γιο Verstappen, ενώ γνωρίζουν πολύ καλά τι συνέβη.
Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Πόσο πιο Netflix θέλουμε να είναι η F1; Εφόσον πουλάει η πλαστή δραματοποίηση του Drive to Survive, γιατί να μην την εισάγουμε και στην καρδιά του σπορ; Με τηλεοπτική κάλυψη τηλενουβέλας, με τη μετάδοση μηνυμάτων απόγνωσης από τον Toto Wolff ενόσω εκτυλίσσεται η μονομαχία που έκρινε τον τίτλο.
Μια ολόκληρη σεζόν 21 αγώνων (αφαιρώντας το φιάσκο του Βελγίου…) κατέληξε να κριθεί υπό άνισους όρους, σε μια ρουλέτα που στήθηκε για να δημιουργήσει το σενάριο της ανατροπής στον τελευταίο γύρο, που όπως και να το κάνουμε, πουλάει πιο πολύ.
«Πουλώντας» επίσης και τους οπαδούς του και προσβάλλοντας τη νοημοσύνη μας. Ίσως κερδίσει κοινό με αυτό τον τρόπο. Αλλά υποβαθμίζει την εργασία χιλιάδων ανθρώπων, τα εκατομμύρια που επενδύονται, το κύρος των εταιρειών που προβάλλονται και ορισμένους από τους καλύτερους οδηγούς στον κόσμο.
Γιατί έχει συμβεί όλο αυτό; Διότι η Liberty Media έχασε πολλά έσοδα από το ακριβοπληρωμένο παιχνιδάκι της λόγω πανδημίας και με τους φετινούς τεχνικούς κανονισμούς, που έπληξαν την απόδοση του μονοθεσίου της Mercedes περισσότερο, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για την καλύτερη μάχη τίτλου του 21ου αιώνα στην F1.
Όταν είχε αγοράσει το σπορ η Liberty Media στα τέλη του 2016, είχαμε εκφράσει τις ανησυχίες μας ότι ίσως έχουν σκοπό να «αμερικανοποιούσαν» υπερβολικά το DNA του σπορ. Στα δύο τελευταία Grand Prix λάβαμε σαφή απάντηση σε αυτό.
Η αντίληψη των αγώνων στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού είναι τελείως διαφορετική, όπως προδίδουν αυτά που συμβαίνουν στα Πρωταθλήματα του NASCAR, αλλά και του IndyCar. Τα πράγματα είναι πολύ πιο τυχαία, η πειθάρχηση στην οδηγική συμπεριφορά μηδαμινή και η διάταξη «αρένας» των επί τω πλείστον οβάλ σιρκουί, δημιουργούν θεαματικά -και επικίνδυνα- ατυχήματα.
Η στέψη ενός νέου Πρωταθλητή, δε θα έπρεπε να αφήνει τόσο πικρό συναίσθημα. Αν ήθελε θρίλερ η F1, μπορούσε να το οργανώσει πολύ καλύτερα. Με κόκκινη σημαία μόλις συνέβη το ατύχημα του Latifi και ένα σπριντ 4 γύρων στο τέλος επί ίσοις όροις. Το έκανε στο Μπακού άλλωστε.
Οι ρίζες του προβλήματος…
…ξεκινάνε από τότε που κατάλαβε (στις αρχές της δεκαετίας του 1970), τις εμπορικές δυνατότητες του σπορ ο Bernie Ecclestone, λίγο αφότου αγόρασε την ομάδα της Brabham και διαπίστωσε το χαμηλό επίπεδο των ομολόγων του, σε σχέση με το δικό του επιχειρηματικό δαιμόνιο.
Με υπομονή και επιμονή, αργά αλλά σταθερά, κατέστρωσε ένα σχέδιο κατάκτησης της F1, όπου θα μπορούσε να κινεί όλα τα νήματα. Ξεκίνησε από τη διαμεσολάβηση με τους διοργανωτές των αγώνων, με τη δημιουργία του συνδέσμου Κατασκευαστών (FOCA), αναλαμβάνοντας και τις συμφωνίες ζωντανής τηλεοπτικής κάλυψης του σπορ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η FOCA ξεκίνησε πόλεμο συμφερόντων με την FISA (αγωνιστικού τμήματος της Ομοσπονδίας τότε) και η διαμάχη έληξε με την υπογραφή της Συνθήκη Ομονοίας, που καθορίζει τη διακυβέρνηση του σπορ και το διαμοιρασμό των εσόδων.
Κατά το 1987, έχοντας πλέον να ασχοληθεί με την πιο κερδοφόρα πράγματα από την ομάδα της Brabham, δηλαδή την επιχείρηση διαχείρισης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων της F1, δημιούργησε τη FOPA (μετέπειτα FOM) και τοποθέτησε τον πρώην δικηγόρο της FOCA, Max Mosley στην πολιτική σκηνή της FIA.
Τον προόρισε για πρόεδρο της FIA, ώστε να αντικαταστήσει τον Jean-Marie Balestre, του οποίου οι δικτατορικές μέθοδοι ήταν πλέον αναχρονιστικές. Ο στόχος επετεύχθη στις αρχές της δεκαετίας του 1990, καθώς ο Mosley έγινε πρόεδρος της FISA το 1991 και της FIA το 1993.
Στη συνέχεια, ο Mosley «βόλεψε» παλιούς μηχανικούς της ομάδας (Herbie Blash, Charlie Whiting) σε αστυνομευτικούς ρόλους της FIA. Το 1995, ο Ecclestone αγόρασε τα τηλεοπτικά δικαιώματα της F1 για τα επόμενα 15 χρόνια.
To 2000, η SLEC, εταιρεία που φέρει τα αρχικά της τότε συζύγου του στην οποία έχει μεταφέρει την κυριότητα για εφοριακούς λόγους και ελέγχει τη FOM, αγοράζει τα τηλεοπτικά δικαιώματα της F1 από τη FIA για επόμενα 100(!) χρόνια, έναντι 360 εκατομμυρίων δολαρίων, τη στιγμή που τα ετήσια έσοδα του σπορ άγγιζαν ήδη το 1 δισεκατομμύριο.
Σύντομα, ξεκίνησαν οι πωλήσεις των μετοχών της SLEC, σε επιχειρηματίες που πήραν δάνεια για να τις αγοράσουν και στη συνέχεια πτώχευσαν. Η ιδιοκτησία πέρασε στα χέρια τραπεζών. Όλο αυτό τον καιρό, ο Ecclestone είχε τον έλεγχο.
Οι τράπεζες προσπάθησαν να τον ξεφορτωθούν, αλλά απέτυχαν και στη συνέχεια συμφώνησαν να πουλήσουν την F1 στην επενδυτική εταιρεία CVC Capital το 2005, με τον Ecclestone να «λαδώνει» έναν από τους τραπεζίτες για να την υποτιμήσει και να διατηρήσει την εξουσία και με τους νέους ιδιοκτήτες.
Έως ότου η CVC αποφάσισε να πουλήσει την επιχείρηση, στην οποία είχε πραγματοποιήσει μεγάλη αφαίμαξη ρευστού και η F1 κατέληξε στα χέρια της Liberty Media, η οποία αφαίρεσε άμεσα τον Ecclestone από θέση ισχύος.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι ο Muhammed bin Sulayem, ένας εκ των δύο υποψηφίων προέδρων στις επικείμενες εκλογές της FIA έχει για αντιπρόεδρο την Βραζιλιάνα Fabiana Flosi, νυν σύζυγο του Ecclestone. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι ένας τρόπος να επιστρέψει ο 91 ετών Βρετανός σε θέση ισχύος, κινώντας εμμέσως νήματα εντός της FIA, όπως συνέβαινε στο παρελθόν.
Το απόφθεγμα της ιστορίας αυτής, είναι ότι η FIA παρέδωσε, για ψίχουλα ουσιαστικά, την πηγή εσόδων -άρα και την εξουσία- το σπορ, η οποία κατέληξε σε μια επιχείρηση που αποζητά συγκεκριμένο τηλεοπτικό προϊόν.
Με τον απερχόμενο πρόεδρο της FIA, Jean Todt να απέχει εμφατικά από τα δρώμενα της F1, η διαχείριση της «διαιτησίας» πέρασε στα χέρια του Michael Masi, έπειτα από τον αιφνίδιο θάνατο του Charlie Whiting το 2019.
Ο Masi βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη θέση. Προσπαθεί να διατηρεί τους πάντες ευχαριστημένους και μεταξύ αυτών έχει -όπως αποδείχθηκε- συγκεκριμένα συμφέροντα να εξυπηρετήσει, διατηρώντας υπόψη το τηλεοπτικό αποτέλεσμα.
Ο Αυστραλός είναι το εργαλείο το οποίο χρησιμοποιεί η Liberty Media για να αυξήσει την ακροαματικότητα και κατά συνέπεια, ο στόχος του μένους.
Ό,τι έγινε, έγινε. Δεν πρόκειται να αλλάξει. Το θέμα είναι τι θα αποφασίσει να κάνει εφεξής η F1. Αν σκοπεύει να διορθώσει την κατάσταση, ή αν οι αριθμοί τηλεθέασης θα υποδείξουν τη μοίρα του σπορ που ανέδειξε ονόματα όπως ο Fangio, o Moss και ο Clark.
Σκηνές 1989
Στο GP Ιαπωνίας του 1989, όπου μετά τη σύγκρουση Prost-Senna, που είχε προκαλέσει ο Γάλλος στην απόπειρα προσπεράσματος του ομόσταυλού του στη McLaren, ο Balestre προσέγγισε τους αγωνοδίκες και απαίτησε την ακύρωση του Senna από τα αποτελέσματα, για να κερδίσει ο συμπατριώτης του τον τίτλο.
Στην ένσταση της McLaren, επιβλήθηκε πρόστιμο 100.000 δολαρίων στον Senna και εξάμηνο αποκλεισμό από τους αγώνες υπό αναστολή.
Ο Balestre είχε δηλώσει: «Καμία πολιτική ή νομική αρχή στον κόσμο, εκτός της FIA, μπορεί να αλλάξει αυτή την απόφαση».
Ο Senna έκανε λόγο για χειραγώγηση του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος και ο Balestre αρνούνταν να εκδώσει αγωνιστική άδεια στον Βραζιλιάνο αν δεν ανακαλούσε τις δηλώσεις του.
Εντέλει, η McLaren πλήρωσε τα σπασμένα και έστειλε στη FIA επιστολή, υποτιθέμενα υπογεγραμμένη από τον Senna, για να λάβει την αγωνιστική του άδεια ενόψει της σεζόν του 1990, που έληξε με τον τρόπο που έληξε.
Ο Jean-Marie Balestre έχει αναφωνήσει το αμίμητο: «Η καλύτερη απόφαση, είναι η δική μου απόφαση». Η απάντηση του Masi στον Wolff, «έτσι είναι οι αγώνες» θύμισε εποχές 30+ ετών πίσω.
Όχι, δεν είναι έτσι oι αγώνες κύριε Masi. Το καζίνο, ίσως._Φ.Λ.
