Είναι υπερβολικές οι αμοιβές της Formula 1;

Μια μέρα του 2005, τρεις ταξιδιώτες, φορώντας μαύρα γυαλιά, επιβιβάστηκαν σε ιδιωτικό τζετ και πέταξαν από το Λονδίνο στο Γκρατς της Αυστρίας. Ήταν ο David Coulthard, οδηγός τότε της Red Bull, o Christian Horner, επικεφαλής της ομάδας, κι ο Adrian Newey, μηχανικός ειδικευμένος στην αεροδυναμική, που τότε ακόμη εργαζόταν για τη McLaren. Έχοντας πάρει τις νίκες του με τα αυτοκίνητα του Newey, στη McLaren και παλαιότερα στη Williams, ο Coulthard αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ Newey και Horner.

Η μυστικότητα του ταξιδιού λίγο έλλειψε να τιναχτεί στον αέρα, όταν Ιάπωνες τουρίστες στο αεροδρόμιο του Γκρατς αναγνώρισαν τον Coulthard και ζήτησαν να φωτογραφηθούν μαζί του. Ευτυχώς, ουδείς αναγνώρισε τον Newey.

Οι τρεις ταξιδιώτες μπήκαν σε ένα πολυτελές 4×4 και μια ώρα αργότερα έφταναν σε σαλέ των Άλπεων, όπου τους υποδέχτηκε ο Dietrich Mateschitz, ιδιοκτήτης της Red Bull. Αντικείμενο της επίσκεψης, το ενδεχόμενο μεταγραφής του Newey στην ομάδα. Έχοντας ήδη στο ενεργητικό του τη σχεδίαση αυτοκινήτων που νίκησαν στην Ινδιανάπολη με τη March και τη Lola, και πήραν Πρωταθλήματα Formula 1 με την Williams και τη McLaren, o Newey, με την υποστήριξη του Horner και του Coulthard, ζήτησε ένα πρωτάκουστο ποσό για μηχανικό. Λέγεται πως ήταν 10 εκατομμύρια το χρόνο.

Όπως περιγράφει ο ίδιος ο Newey, μόλις άκουσε το ποσόν ο Mateschitz έμεινε αποσβολωμένος, τους είπε, «είστε τρελοί», τους παράτησε στο σαλέ, πήρε μια Harley κι έφυγε για το βουνό, με τη χαίτη του να ανεμίζει –τότε ήταν νεότερος και μαρκυμάλλης. Οι τρεις τους κοιτάχτηκαν, περίμεναν κάμποσο κι ύστερα πήραν απογοητευμένοι το δρόμο της επιστροφής. Στο αεροδρόμιο τους πρόλαβε το τηλεφώνημα του Mateschitz, που στο μεταξύ το ξανασκέφτηκε: «Γυρίστε πίσω να υπογράψουμε».

Στα χρόνια που πέρασαν από εκείνη τη μέρα, με τα αυτοκίνητα που τους σχεδίασε ο Adrian Newey, στη Red Bull πήραν συνολικά 9 Παγκόσμια Πρωταθλήματα Formula 1 (5 Οδηγών και 4 Κατασκευαστών).

Άλλωστε από όπου κι αν έχει περάσει ο Newey, η ιστορία επαναλαμβάνεται: Η March ήταν στο πουθενά πριν τον Newey, κόντεψε να νικήσει στο ΛεΚαστελέ το 1990 με αυτοκίνητο σχεδιασμένο από τον Newey και ξαναβρέθηκε στο πουθενά μετά τον Newey, ο οποίος πήγε στη Williams, όπου τους σχεδίασε τα αυτοκίνητα με τα οποία κυριάρχησαν πριν μια 25ετία, μα έχουν και στη Williams να πάρουν Πρωτάθλημα από τότε που τους έφυγε ο Newey για τη McLaren, όπου σχεδίασε τα αυτοκίνητα με τα οποία πήρε τα Πρωταθλήματά του ο Hakkinen. Ακόμα και στη Red Bull έκαναν κοιλιά, στα χρόνια που ο Newey αφοσιώθηκε στη σχεδίαση της Aston Martin Valkyrie.

«Ουδείς αναντικατάστατος», λέει ένα γνωμικό, μα στην περίπτωση του Adrian Newey δε φαίνεται να ισχύει. Δεδομένου μάλιστα ότι τα Πρωταθλήματα στη Formula 1 εξαργυρώνονται με εκατοντάδες εκατομμύρια σε προσφορές χορηγών και τηλεοπτικά δικαιώματα, μάλλον λίγα ακούγονται τα 10 εκατομμύρια ετησίως, που αναφέρονται ως αμοιβή του.

Κάποιοι λεν πως είναι υπερβολικές οι αμοιβές των οδηγών Formula 1. Αν αναζητήσουμε στο Forbes τη λίστα με τους πιο ακριβοπληρωμένους αθλητές όλων των εποχών, θα δούμε στην 5η θέση να φιγουράρει ο 7κις Παγκόσμιος Πρωταθλητής Michael Schumacher, με συνολικά έσοδα 1 δισεκατομμύριο δολάρια (αν και άλλοι υπολογισμοί τα φέρνουν πιο κοντά στα 800 εκατομμύρια). Στο αποκορύφωμα της καριέρας του, το 2004, ο Schumacher ήταν ο πιο ακριβοπληρωμένος αθλητής στον κόσμο, από κάθε άθλημα, με κέρδη που πλησίαζαν τα 100 εκατομμύρια ετησίως.

Μα αν δούμε προσεκτικά την αμοιβή του, τουλάχιστον τα μισά προέρχονταν από διαφημίσεις, στην εποχή των πλούσιων χορηγιών από τις καπνοβιομηχανίες. Μετά την απαγόρευση διαφημίσεων προϊόντων καπνού, στις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν, ουδείς οδηγός έλαβε ανάλογες αμοιβές, ούτε καν ο Lewis Hamilton, ο οποίος έχει στο μεταξύ ισοφαρίσει το ρεκόρ πολυπρωταθλητή και καταρρίψει το ρεκόρ πολυνίκη του Schumacher.

Ο Hamilton ως πέρσι φιγουράριζε στην ετήσια λίστα του Forbes με τους 10 πιο ακριβοπληρωμένους αθλητές στον κόσμο. Όμως, στη λίστα που βγήκε πριν λίγες μέρες, για το 2022, ο πολυπρωταθλητής δεν περιλαμβάνεται πλέον στην πρώτη δεκάδα, λόγω μείωσης της αμοιβής του. Αξίζει να σημειωθεί ότι, για πρώτη φορά σε αυτή τη λίστα ανέβηκε ένας Έλληνας αθλητής, ο καλαθοσφαιριστής Γιάννης Αντετοκούνμπο.

Αν κοιτάξουμε τις ετήσιες αμοιβές των οδηγών, σε δολάρια, θα δούμε τους 10 από αυτούς να κερδίζουν 8ψήφια ποσά, και τους υπόλοιπους 7ψήφια ή και 6ψήφια. Μα οι οδηγοί Formula 1 έχουν αφιερώσει από παιδιά τη ζωή τους στην αγωνιστική οδήγηση, και από τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά που ξεκινούν κάθε χρόνο να τρέχουν σε αγώνες καρτ, ελάχιστα κατορθώνουν να αναρριχηθούν ως τη Formula 1, όπου για λίγα, ίσως ελάχιστα, χρόνια θα λάβουν μια υψηλή αμοιβή.

Για όσους δεν φτάσουν στη Formula 1, η δεύτερη πιο προβεβλημένη σειρά μονοθέσιων αυτοκινήτων με ακάλυπτους τροχούς, τα Indycar, προσφέρουν αισθητά χαμηλότερες αποδοχές, με 7ψήφια ποσά μόνο για τους κορυφαίους οδηγούς και 6ψήφια, ή και ακόμη χαμηλότερα, για τους πολλούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το 2015 που έχασε τη ζωή του ο οδηγός των Indycar, Justin Wilson, τα οικονομικά του ήταν σε τόσο οικτρή κατάσταση που διοργανώθηκε έρανος για τη χήρα και τα παιδιά τους.

Μιλώντας για τους πιο καλοπληρωμένους στον κόσμο της Formula 1, αξίζει να αναφερθούμε στον Martin Brundle, ο οποίος υπήρξε μέτριος οδηγός Formula 1, σημαντικός οδηγός σπορ αυτοκινήτων, με νίκη στο LeMans, και σήμερα κορυφαίος τηλεσχολιαστής των αγώνων Grand Prix. Η ετήσια αμοιβή του στην τηλεόραση φαίνεται πως κινείται σε 7ψήφια ποσά.

Τρεις από τους ιδιοκτήτες ομάδων Formula 1 περιλαμβάνονται στη λίστα του Forbes με τους πλουσιότερους στον κόσμο. Πρόκειται για τους Lawrence Stroll, ιδιοκτήτη της Aston Martin, με περιουσία 2,9 δισεκατομμύρια δολάρια, Sir James Ratcliffe, συνιδιοκτήτη της Mercedes, μέσω της εταιρίας του, Ineos, με περιουσία 16,3 δισεκατομμυρίων, και τον Dietrich Mateschitz, ιδιοκτήτη της Red Bull και της Alpha Tauri, με περιουσία 25,4 δις. Όλοι τους είναι αυτοδημιούργητοι, πλην όμως ο Stroll και ο Sir James ενεπλάκησαν στη Formula 1 ενώ ήταν ήδη δισεκατομμυριούχοι.

Αντιθέτως, ο Mateschitz μεγάλωσε χέρι χέρι με τη Formula 1, αφού από τα πρώτα του βήματα υπήρξε χορηγός του Gerhard Berger. Μάλιστα, ο ίδιος ο Berger αφηγήθηκε πώς ο Mateschitz, αδέκαρος ακόμα, τον προσέγγισε και τον έπεισε να βάλει ένα μικρό αυτοκόλλητο της Red Bull στο κράνος του, για το οποίο τον πλήρωσε με τις πρώτες πωλήσεις του ποτού.

Άλλη ενδιαφέρουσα περίπτωση αυτοδημιούργητου πρωταγωνιστή της σύγχρονης Formula 1 είναι αυτή του Toto Wolff, επικεφαλής και μεγαλομετόχου της ομάδας της Mercedes. Ρουμανοπολωνικής καταγωγής, μεγάλωσε στη Βιέννη με την γιατρό μητέρα του, καθώς ο πατέρας του αντιμετώπιζε σοβαρό θέμα υγείας. Τον Toto και τα αδέρφια του τους διέγραψαν από το κολλέγιο που πήγαιναν σχολείο, καθώς η μητέρα τους αδυνατούσε να πληρώσει τα δίδακτρα. Ασφαλώς, ο Toto Wolff βοηθήθηκε από την εξ αγχιστείας συγγένειά του με τον Niki Lauda, όμως ο ίδιος έκανε εντυπωσιακές επιχειρηματικές κινήσεις στο χώρο των αγώνων και οργάνωσε την ομάδα της Mercedes με τρόπο υποδειγματικό, οπότε σήμερα η περιουσία την οποία κέρδισε σχεδόν αποκλειστικά από τη Formula 1 αποτιμάται σε περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο δολάρια.

Μιλώντας βεβαίως για αυτοδημιούργητους δισεκατομμυριούχους στην ιστορία της Formula 1, το όνομα που έρχεται στο νου είναι αυτό του Bernie Ecclestone. Γιος ενός Άγγλου ψαρά, εγκατέλειψε το σχολείο για να ασχοληθεί με την εμπορία μεταχειρισμένων ανταλλακτικών για δικυκλιστές. Μέτριος οδηγός αγώνων, πέτυχε με την 3η του προσπάθεια ως μάνατζερ στη Formula 1, ως ιδιοκτήτης της Brabham, μα πάνω απ’ όλα, ήταν ο άνθρωπος που πριν μισό σχεδόν αιώνα είδε πρώτος τη δυναμική των τηλεοπτικών μεταδόσεων της Formula 1 και εξασφάλισε τα αποκλειστικά τους δικαιώματα. Παράλληλα, κινητοποίησε γύρω του τους Βρετανούς κατασκευαστές και μαζί οργάνωσαν και αναμόρφωσαν τη Formula 1 στο σημερινό παγκόσμιο υπερθέαμα. Σήμερα είναι 92 ετών και, μετά την πώληση της F1 στη Liberty Media, ζει αποτραβηγμένος στη φάρμα του, με την περιουσία του να υπολογίζεται στα 3,3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Πριν την αναλάβει o Ecclestone, η Formula 1 ήταν ένα άθλημα με αξιόλογο πλην περιορισμένο κοινό, που συγκρινόταν με αυτό του WRC ή του WEC. Μισό σχεδόν αιώνα αργότερα, η δημοφιλία της Formula 1 συγκρίνεται πλέον με αυτή των Ολυμπιακών Αγώνων ή του Μουντιάλ, κι αυτό αποκαλύπτει την εξαιρετική δουλειά του Bernie και της παρέας του.

Αν οι άνθρωποι της Formula 1 έχουν κατορθώσει να πολλαπλασιάσουν την αξία του αθλήματος αυτού, ώστε πλέον να μιλούν με εκατομμύρια και δισεκατομμύρια, τότε αξίζουν ως το τελευταίο ευρώ την αμοιβή τους.

Πάντως, Βρετανοί δημοσιογράφοι υποστηρίζουν ότι η διαμάχη της Formula 1 που ξέσπασε πρόσφατα με την FIA (Παγκόσμια Ομοσπονδία Αυτοκινήτου) σχετικά με τα κοσμήματα των οδηγών, έχει οικονομικά αίτια, καθώς η Ομοσπονδία πιέζει την F1 να δώσει μεγαλύτερο μέρισμα από τα κέρδη της. Είναι τόσο επιτυχημένη η Formula 1 που από μόνη της ήδη προσφέρει στην FIA περισσότερα έσοδα από όσα όλα τα άλλα Παγκόσμια Πρωταθλήματα μαζί. Οι εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον._ Β. Γ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: GETTYIMAGES